امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance)، انقلابی در بانکداری سنتی
اردیبهشت 13, 1403
امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance) یا همان فینتک تعبیهشده، به ترکیب خدمات و محصولات مالی در پلتفرمها و برنامههای کاربردی غیرمالی اشاره دارد. این مفهوم در سالهای اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده و به بخشی اساسی از اکوسیستم فینتک تبدیل شده است. هدف اصلی امور مالی تعبیه شده، ایجاد تجربه کاربری یکپارچه و بدون وقفه برای مشتریان است، بهگونهای که خدمات مالی بهطور طبیعی در زندگی روزمره آنها جریان داشته باشد.
در حالی که بسیاری از خدمات مالی سنتی نیازمند تعامل مستقیم با بانکها یا موسسات مالی هستند، امور مالی تعبیه شده این خدمات را در پلتفرمهای روزمره ادغام میکند. بهعنوان مثال، یک اپلیکیشن خرید آنلاین ممکن است دارای یک سرویس پرداخت داخلی باشد که به کاربران اجازه میدهد بدون نیاز به ترک اپلیکیشن، پرداختهای خود را انجام دهند. همچنین، یک اپلیکیشن اشتراکگذاری خودرو ممکن است شامل خدمات بیمه داخلی برای ارائه پوشش در صورت بروز حادثه باشد.
در این مقاله می آموزیم
تعاریف و مفاهیم امور مالی تعبیه شده
اقتصاد تعبیه شده چیست؟ امور مالی تعبیه شده، یا اقتصاد تعبیه شده، از مفهوم نظری “embeddedness” گرفته شده و در دنیای اقتصاد و امور مالی نوین به صورتی کاربردی و ملموس بازتعریف شده است. مفهوم اولیهی تعبیه شده (embeddedness) توسط مورخ اقتصاد، کارل پولانی، معرفی شد و به میزان محدودیت فعالیت اقتصادی از سوی نهادهای غیراقتصادی اشاره داشت. با این حال، در عصر فناوری دیجیتال و ظهور فینتک، این مفهوم به شکلی نوین و کاربردی در اقتصاد بازتعریف شده است. امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance) به ادغام خدمات و محصولات مالی در پلتفرمها و اپلیکیشنهای غیرمالی اشاره دارد. این نوع ادغام به گونهای صورت میگیرد که تجربه کاربری یکپارچه و بدون دردسر را برای مشتریان فراهم کند. با امور مالی تعبیه شده، یک شرکت غیرمالی میتواند خدمات مالی را مستقیماً در محصولات یا خدمات خود ارائه دهد. به عنوان مثال، یک پلتفرم تجارت الکترونیکی ممکن است خدمات پرداخت، وامهای خرد، یا حتی بیمه را به طور مستقیم در فرآیند خرید خود ادغام کند. اقتصاد تعبیه شده و امور مالی تعبیه شده از یک مفهوم نظری مشترک سرچشمه میگیرند، اما از نظر کاربرد و معنای عملیاتی متفاوت هستند. اقتصاد تعبیه شده در اصل به تعامل بین نهادهای غیراقتصادی و فعالیتهای اقتصادی اشاره دارد، در حالی که امور مالی تعبیه شده به ادغام خدمات مالی در پلتفرمهای غیراقتصادی میپردازد. در زمینههای فناوری دیجیتال و فینتک، مفهوم اقتصاد تعبیه شده به یک فرصت بزرگ اقتصادی تبدیل شده است. امور مالی تعبیه شده به شرکتها این امکان را میدهد که بدون نیاز به زیرساختهای مالی سنتی، خدمات مالی ارائه دهند. این نه تنها فرصتهای اقتصادی جدیدی ایجاد میکند، بلکه به شرکتها کمک میکند تا مشتریان بیشتری جذب کنند و تجربه کاربری بهتری ارائه دهند. با امور مالی تعبیه شده، هر شرکت میتواند یک شرکت فینتک باشد، و این پتانسیل زیادی برای نوآوری و رشد اقتصادی دارد. اقتصاد تعبیه شده و امور مالی تعبیه شده از یک مفهوم نظری سرچشمه میگیرند، اما به شکلهای متفاوتی در دنیای اقتصادی امروزی ظاهر شدهاند. امور مالی تعبیه شده به شرکتها اجازه میدهد خدمات مالی را در محصولات و خدمات خود ادغام کنند و تجربه کاربری را بهبود بخشند. این مفهوم فرصتهای زیادی برای نوآوری و رشد اقتصادی فراهم میکند و به شرکتها امکان میدهد بدون نیاز به زیرساختهای مالی سنتی، خدمات مالی ارائه دهند. بهعنوان مثال، فرض کنید در حال خرید آنلاین هستید و در همان فرآیند خرید، امکان استفاده از خدمات مالی متنوع مانند پرداخت از طریق کارت اعتباری یا دریافت وام برای خرید محصول مورد نظر خود را دارید. این قابلیتها، بدون ترک محیط خرید آنلاین، ارائه میشوند و تجربه خرید را راحتتر و سریعتر میکنند. مثال دیگر از امور مالی تعبیه شده زمانی است که یک پلتفرم مدیریت پروژه، امکانات ارسال و دریافت فاکتورها را بهطور مستقیم از طریق داشبورد خود فراهم میکند. این امر باعث میشود کاربران بتوانند فرآیندهای مالی خود را بدون نیاز به استفاده از برنامههای جداگانه یا مراجعه به مؤسسات مالی خارجی انجام دهند.اقتصاد تعبیه شده چیست؟
اقتصاد تعبیه شده (Embedded Economy) به روندی اشاره دارد که در آن نهادها و شرکتهای غیرمالی، خدمات و محصولات مالی ارائه میدهند. این مفهوم در بازارهای مالی و فناوری، به ادغام سرویسهای مالی در اپلیکیشنها و پلتفرمهای غیرمالی بدون نیاز به تغییر مسیر یا مراجعه به یک نهاد مالی مجزا اشاره میکند. به عبارتی، امور مالی تعبیه شده به هر شرکتی امکان میدهد تا خدمات مالی ارائه دهد، بدون اینکه خود یک شرکت مالی باشد. برای درک بهتر این مفهوم، به چند نمونه توجه کنید:- یک کسبوکار تجارت الکترونیک که خدمات بیمه یا پرداخت مستقیم را در پلتفرم خود ارائه میدهد.
- یک برنامه کافیشاپ که پرداخت با یک کلیک یا وفاداری مشتری را فراهم میکند.
- یک شرکت تاکسی اینترنتی که پرداخت آنلاین یا بیمه مسافرتی ارائه میدهد.
مزایای استفاده از امور مالی تعبیه شده
- راحتی و سهولت: کاربران میتوانند از خدمات مالی در همان پلتفرم یا اپلیکیشن که در حال استفاده از آن هستند بهرهمند شوند، بدون نیاز به مراجعه به منابع خارجی یا فرآیندهای پیچیده.
- تجربه کاربری یکپارچه: امور مالی تعبیه شده به ادغام خدمات مالی در تجربه کاربری کمک میکند، بهگونهای که کاربران متوجه وجود آن نمیشوند و تجربهای روان و بدون وقفه دارند.
- افزایش مشارکت: با تعبیه خدمات مالی در پلتفرمهای پرکاربرد، شرکتها میتوانند مشارکت مشتریان خود را افزایش دهند و آنها را به ماندن در پلتفرم تشویق کنند.
- کاهش هزینهها: امور مالی تعبیه شده میتواند هزینههای مرتبط با پرداختها و خدمات مالی را کاهش دهد، زیرا نیاز به واسطههای متعدد از بین میرود.
تأثیر امور مالی تعبیه شده بر بانکداری سنتی
ظهور امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance)، بهعنوان یکی از نوآوریهای بزرگ در صنعت خدمات مالی، چالشی جدی برای مدلهای سنتی بانکداری ایجاد کرده است. این رویکرد جدید، بانکها را وادار میکند تا بهطور اساسی شیوههای خود را تغییر دهند و به دنبال راههایی برای نوآوری و ارائه خدمات مالی به شیوهای راحتتر و در دسترستر باشند. تاثیر امور مالی تعبیه شده بر بانکداری سنتی از جنبههای مختلف قابل بررسی است:- تغییر انتظارات مشتریان: با رواج امور مالی تعبیه شده، انتظارات مشتریان نیز تغییر کرده است. آنها اکنون به خدمات مالی سریعتر، سادهتر و یکپارچهتر در بستر پلتفرمهای محبوب خود علاقهمند هستند. بانکهای سنتی که نمیتوانند این نیازها را برآورده کنند، ممکن است با از دست دادن مشتریان خود مواجه شوند.
- چالشهای رقابتی: شرکتهای فینتک و فناوریهای جدیدی که خدمات مالی تعبیه شده ارائه میدهند، رقیبان جدی برای بانکهای سنتی هستند. این شرکتها با ارائه خدمات مالی در بستر پلتفرمهای پرطرفدار، توانستهاند بخشی از بازار بانکداری سنتی را تصاحب کنند.
- نوآوری و تطبیقپذیری: بانکهای سنتی برای رقابت در این فضای جدید، باید به دنبال نوآوری و تطبیقپذیری باشند. برخی از بانکها در حال سرمایهگذاری در شرکتهای فینتک و ایجاد پلتفرمهای امور مالی تعبیه شده خود هستند. برخی دیگر با شرکتهای غیرمالی برای ارائه خدمات مالی به مشتریان آنها همکاری میکنند.
- همکاری و مشارکت: برای بانکهای سنتی، همکاری با شرکتهای فینتک و سایر ارائهدهندگان امور مالی تعبیه شده، میتواند یک راهکار مؤثر برای باقی ماندن در رقابت باشد. این همکاریها میتوانند به بانکها کمک کنند تا خدمات مالی را به شیوهای جدید و یکپارچه ارائه دهند.
- تأثیر بر مدلهای کسبوکار: با تغییرات ایجادشده توسط امور مالی تعبیه شده، بانکهای سنتی باید مدلهای کسبوکار خود را مورد بازنگری قرار دهند. به جای اتکا به ساختارهای سنتی، آنها باید راههایی برای انعطافپذیری و نوآوری پیدا کنند.
انواع امور مالی تعبیه شده
امور مالی تعبیه شده به طیف گستردهای از محصولات و خدمات اشاره دارد که برای کاربران و شرکتها خدمات مالی ارائه میکنند، بدون اینکه خودشان یک نهاد مالی سنتی باشند. این محصولات و خدمات در صنایع مختلف و با کاربردهای متنوعی ارائه میشوند. برخی از رایجترین انواع امور مالی تعبیه شده شامل موارد زیر هستند:
- بانکداری تعبیه شده: این نوع از امور مالی تعبیه شده به شرکتهای غیرمالی اجازه میدهد تا حسابهای بانکی و کارتهای نقدی مرتبط را ارائه کنند. به عنوان مثال، اپلیکیشن تاکسی اینترنتی Lyft به رانندگان خود یک حساب جاری و کارت نقدی مرتبط با آن ارائه میدهد تا بتوانند بلافاصله پس از انجام خدمات، درآمد خود را دریافت کنند
- پرداختهای تعبیه شده: پرداخت تعبیه شده، فرآیند پرداخت را بدون نیاز به کارت بانکی فیزیکی یا وارد کردن شماره کارت انجام میدهد. این نوع پرداخت به مصرفکنندگان امکان میدهد تا با یک کلیک، هزینهها را پرداخت کنند. یک نمونه رایج از پرداختهای تعبیه شده، اپلیکیشن استارباکس است که اطلاعات کارت اعتباری مشتریان را ذخیره میکند و پرداخت سریع و آسان را فراهم میکند.
- کارتهای اعتباری نشاندار: این نوع از کارتهای اعتباری توسط یک برند یا شرکت خاص، با همکاری یک سازمان ارائهدهنده کارتهای اعتباری مانند مسترکارت یا ویزاکارت صادر میشود. به عنوان مثال، استارتآپهای فینتک به کسبوکارها این امکان را میدهند که کارتهای اعتباری نشاندار خود را برای کارمندان و مشتریانشان ارائه کنند.
- وامهای تعبیه شده: خدمات وامدهی تعبیه شده به مشتریان این امکان را میدهد که وامهای خرد یا اقساطی را بهطور مستقیم در پلتفرمهای غیرمالی دریافت کنند. یکی از نمونههای محبوب این خدمات، سرویس “الان بخر، بعداً پرداخت کن” (BNPL) است که به مشتریان امکان میدهد کالاها را بخرند و بعداً در اقساط بدون بهره پرداخت کنند.
- بیمه تعبیه شده: بیمه تعبیه شده به شرکتها اجازه میدهد که گزینههای بیمهای را در پلتفرمهای خود ادغام کنند. به عنوان مثال، شرکتهای فینتک گزینههای بیمهای مانند بیمه خودرو یا بیمه اقلام الکترونیکی را در جریان خرید آنلاین ارائه میکنند.
موارد استفاده از امور مالی تعبیه شده
امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance) بهعنوان یکی از تحولات بزرگ در صنعت خدمات مالی، با ادغام محصولات و خدمات مالی در پلتفرمها و اپلیکیشنهای غیرمالی، امکانات جدیدی را فراهم کرده است. این رویکرد جدید، تجربه کاربری را سادهتر و کارآمدتر میکند. در ادامه، چند مورد از کاربردهای رایج امور مالی تعبیه شده ارائه شده است:
- تجارت الکترونیک: امور مالی تعبیه شده در تجارت الکترونیک به مشتریان اجازه میدهد تا بهراحتی در هنگام خرید آنلاین پرداخت کنند. علاوه بر این، صدور وامهای خرد برای خریدهای بزرگتر و همچنین ارائه گزینههای تامین مالی برای مشتریان، باعث افزایش راحتی و کاهش موانع خرید میشود.
- مدیریت پروژه: در پلتفرمهای مدیریت پروژه، امور مالی تعبیه شده امکان ارسال و دریافت فاکتور را فراهم میکند. این ویژگی به تیمهای پروژه و مدیران اجازه میدهد تا پرداختها را بهصورت یکپارچه مدیریت کنند، بدون نیاز به استفاده از نرمافزارهای مالی مجزا.
- خدمات آموزشی: در صنعت آموزش، امور مالی تعبیه شده به موسسات آموزشی امکان میدهد تا شهریهها را بهصورت آنلاین دریافت کنند. همچنین ارائه وامهای دانشجویی و گزینههای پرداخت اقساطی، از دیگر کاربردهای این رویکرد است که به دانشجویان کمک میکند تا راحتتر به منابع مالی دسترسی پیدا کنند.
- خدمات مراقبتهای بهداشتی: در حوزه بهداشت و درمان، امور مالی تعبیه شده به بیماران اجازه میدهد تا هزینههای پزشکی را بهراحتی پرداخت کنند. همچنین صدور کارتهای اعتباری پزشکی و ارائه گزینههای پرداخت انعطافپذیر، از دیگر مزایای این سیستم است که به بهبود تجربه بیماران کمک میکند.
- سرمایهگذاری: در صنعت سرمایهگذاری، امور مالی تعبیه شده به کاربران امکان میدهد تا بهراحتی حسابهای معاملاتی باز کنند. همچنین ارائه مشاوره مالی و امکان سرمایهگذاری در پلتفرمهای مختلف، از دیگر مزایای این رویکرد است که به کاربران کمک میکند تا راحتتر به خدمات مالی دسترسی داشته باشند.
در مجموع، امور مالی تعبیه شده با ادغام خدمات مالی در پلتفرمهای غیرمالی، تجربه کاربری را بهبود میبخشد و باعث ایجاد فرصتهای جدیدی برای توسعه بازارهای مالی میشود. این رویکرد نوآورانه، ضمن افزایش راحتی مشتریان، باعث کاهش هزینهها و افزایش کارایی در بسیاری از صنایع میشود.
آینده امور مالی تعبیه شده
امور مالی تعبیه شده (Embedded Finance) به سرعت در حال تحول است و پتانسیل زیادی برای تغییر نحوه تعامل افراد با خدمات مالی دارد. با افزایش نفوذ این رویکرد، انتظار میرود که راهحلهای امور مالی تعبیه شده بخش عمدهای از تعاملات مالی روزمره را شامل شوند. این تحول نه تنها تجربه مشتریان را بهبود میبخشد، بلکه فرصتهای جدیدی برای کسبوکارها ایجاد میکند.
امور مالی تعبیه شده در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است و انتظار میرود این روند ادامه یابد. شرکتهای غیرمالی با استفاده از امور مالی تعبیه شده، تجربه کاربری راحتتر و اختصاص پاداشهای ویژه را ارائه میکنند که باعث افزایش وفاداری مشتریان و رشد تجارت آنها میشود. این بازار نوآورانه با ایجاد فرصتهای بزرگ برای شرکتها و مصرفکنندگان، به یکی از بخشهای حیاتی در اقتصاد جهانی تبدیل شده است.
- گسترش کاربردها: با ادغام بیشتر امور مالی در زندگی روزمره، کاربردهای بیشتری برای این رویکرد ایجاد خواهد شد. این امر باعث میشود تا مشتریان بتوانند به راحتی خدمات مالی مورد نیاز خود را از طریق اپلیکیشنها و پلتفرمهای غیرمالی دریافت کنند. این ادغام به کاهش اصطکاک در فرآیندهای مالی و افزایش سرعت انجام تراکنشها منجر خواهد شد.
- فرصتهای جدید برای کسبوکارها: کسبوکارها، به ویژه بانکها و شرکتهای فینتک، باید خود را برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد خدمات مالی تعبیه شده آماده کنند. این نیاز به نوآوری و توسعه راهحلهای جدید دارد که تجربه کاربری را سادهتر و کارآمدتر میکند. بانکها میتوانند با شرکتهای فینتک و سایر کسبوکارها همکاری کنند تا خدمات مالی را به روشی قابل اعتماد و بدون اصطکاک ارائه دهند.
- همکاری میان صنایع مختلف: یکی از ویژگیهای کلیدی امور مالی تعبیه شده، نیاز به همکاری میان صنایع مختلف است. بانکها و شرکتهای فینتک باید با صنایع غیرمالی همکاری کنند تا بتوانند خدمات مالی را به شیوهای تعبیه شده و یکپارچه ارائه دهند. این همکاریها باعث ایجاد اکوسیستمهایی میشود که در آنها خدمات مالی بهعنوان بخشی از تجربه کلی مشتری ارائه میشود.
- چالشها و فرصتها: با وجود مزایای زیاد امور مالی تعبیه شده، چالشهایی نیز وجود دارد. از جمله این چالشها میتوان به مسائل امنیتی، حریم خصوصی، و انطباق با قوانین و مقررات مالی اشاره کرد. همچنین، بانکها و شرکتهای فینتک باید راههایی برای ایجاد تمایز و ارائه خدمات منحصربهفرد پیدا کنند تا در این فضای رقابتی موفق باشند.
در مجموع، آینده امور مالی تعبیه شده روشن به نظر میرسد. با ادامه رشد این رویکرد، بانکها، شرکتهای فینتک، و سایر کسبوکارها باید برای برآورده کردن تقاضای مشتریان با یکدیگر همکاری کنند. این همکاریها فرصتهای جدیدی برای نوآوری و رشد ایجاد خواهد کرد و باعث بهبود تجربه مشتریان در تعامل با خدمات مالی میشود.
Dr.Rahman
رحمان، دانش آموخته آی تی از دانشگاه امیرکبیر است که از سال 1388 در این حوزه فعالیت خود را آغاز کرده است. اما علاقه او به بازارهای مالی منجر به شروع فعالیت جدی او و پژوهش در این حوزه نیز شده است و در این زمینه دو کتاب نیز تالیف کرده که به بررسی و تحلیل عمیق مباحث مالی و اقتصادی میپردازند. در حال حاضر مسیر فعالیت خود در بازارهای مالی را به به عنوان کارشناس محتوا در بروکر آرون گروپس ادامه میدهد. با رحمان از طریق زیر میتوانید در ارتباط باشید: [email protected]