چگونه از ارزهای دیجیتال مالیات گرفته می شود؟
December 19, 2023
همانطور که می دانیم ارزهای دیجیتال دارایی های قابل تبدیل هستند و می توانند جایگزین پول باشند. با توجه به این ویژگی ها و نیز با توجه به اینکه در سال های اخیر فعالیت های بسیاری حول صنعت ارزهای دیجیتال شکل گرفته و مبالغ کلانی در این بازار جا به جا می شود، دور از ذهن نیست که دولت ها آن را به عنوان یک دارایی ببینند که بایستی در ازای سود حاصل از آن مالیات پرداخت شود.
در این مقاله به موضوع مالیات در ارزهای دیجیتال می پردازیم. اینکه به چه حوزه هایی از ارزهای دیجیتال مالیات تعلق می گیرد و چگونه از ارزهای دیجیتال مالیات گرفته می شود؟ به این سوالات ابتدا به صورت کلی و سپس به طور ویژه در ایران پاسخ داده خواهد شد.
اگر به این موضوع علاقمندید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
چه زمانی از ارزهای دیجیتال مالیات گرفته می شود؟
اگر ارزهای دیجیتال را تنها هولد می کنید و با آن ترید یا خرید و فروش انجام نمی دهید، مشمول مالیات بر ارزهای دیجیتال نخواهید شد. اما اگر از ارزهای دیجیتال در حوزه هایی استفاده می کنید که مشمول مالیات می شوند، شما موظف به پرداخت مالیات بر ارزهای دیجیتال خواهید شد. این حوزه ها عبارتند از:
- اگر از ارز دیجیتال خود برای خرید و فروش یا در یک تراکنش استفاده می کنید و ارزش کریپتوی شما بیشتر از زمانی است که آن را خریداری کرده بودید.
- اگر در ازای فروش کالا یا خدمات خود ارز دیجیتال دریافت کنید، بایستی آن را به عنوان درآمد کسب و کار خود اظهار کرده و بابت آن مالیات بپردازید.
- اگر ماینر کریپتو هستید و ارز دیجیتال استخراج می کنید بایستی در ازای این درآمد مالیات بپردازید.
- و در نهایت اگر ارز دیجیتال را در ازای فعالیت هایی که در بلاک چین انجام داده اید در قالب جایزه دریافت کنید، شما مشمول مالیات بر درآمد خواهید شد.
به طور کلی، از آنجا که ارزهای دیجیتال به عنوان دارایی در نظر گرفته می شوند، هنگامی قوانین مالیاتی درمورد آنها اجرا می شود که نقد شده یا به عنوان وجه پرداختی استفاده شوند. هر گاه که از ارزهای دیجیتال سودی عاید شما شود –چه در خرید و فروش این اتفاق افتاده باشد یا از ارزی استفاده کنید که ارزش آن بالا رفته باشد- بایستی مالیات بر سود خود را بپردازید. مثلا فرض کنید که یک بیت کوین را با قیمت 24000 دلار خریده و چند ماه بعد در قیمت 26000 دلار به فروش برسانید. در این حالت شما روی مبلغ 2000 دلاری که سود کرده اید به اداره مالیات بدهکار می شوید. به طور کلی اگر معامله روی ارز دیجیتال کمتر از یکسال بعد از خرید آن رخ بدهد، این دارایی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه کوتاه مدت و اگر بعد از یکسال یا بیشتر باشد، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه بلند مدت خواهد شد. بنابراین در حوزه مالیاتی، قوانین حاکم بر ارزهای دیجیتال شبیه به سایر دارایی هاست.
چه رویدادهایی مالیات بر ارزهای دیجیتال را فعال می کند؟
همانطور که گفتیم صرف نگه داشتن و هولد کردن ارزهای دیجیتال آنها را مشمول مالیات نمی کند. در این بخش به لیست رویدادها و فعالیت هایی می پردازیم که مالیات بر ارزهای دیجیتال را فعال می کند. این رویدادها عبارتند از:
- فروش ارز دیجیتال در ازای دریافت ارزهای فیات
- پرداخت ارزهای دیجیتال در ازای دریافت کالا، خدمات یا خرید سایر دارایی ها
- تبدیل ارز دیجیتال به سایر ارزهای دیجیتال
- دریافت ارز دیجیتال در ازای کالا یا خدمات ارائه شده
- دریافت ارزهای دیجیتال به عنوان جایزه در نتیجه هارد فورک
- کسب دارایی های دیجیتال درازای استخراج یا استکینگ ارزهای دیجیتال
- دریافت ارز دیجیتال در ازای ایردراپ ها
یکسری از فعالیت ها در رابطه با ارزهای دیجیتال نیز وجود دارد که مشمول مالیات نمی شوند. این فعالیت ها عبارتند از:
- خرید ارزهای دیجیتال در ازای پرداخت ارزهای فیات
- جابجایی ارزهای دیجیتال بین کیف پول های مجازی
- اهدا کریپتو به موسسات غیر انتفاعی و یا خیریه ها
- هدیه دادن ارزهای دیجیتال به شخص سوم (تا زمانیکه میزان این هدیه از مقدار استثنا هدیه سالانه کمتر باشد و تا وقتی که گیرنده هدیه تصمیم به فروش آن نگیرد، این هدیه مشمول مالیات نخواهد بود)
بررسی مفصل تر برخی از رویدادهای مشمول مالیات ارزهای دیجیتال
در این بخش برخی از مواردی که در بالا به عنوان رویدادهای فعال کننده مالیات بر ارزهای دیجیتال آورده شده اند را به تفصیل بررسی می کنیم تا ببینیم که چطور کار می کنند.
خرید کالا در ازای پرداخت ارز دیجیتال
وقتی کالایی را می خرید و قصد دارید که در ازای آن ارز دیجیتال پرداخت کنید، ابتدا بایستی ارز دیجیتال را از کیف پول خود به کیف پول صاحب کالا منتقل کنید. این انتقال مالیات بر فروش کالا را فعال می کند.
در همین حین، اگر ارزش ارز دیجیتالی که می خواهید منتقل کنید نسبت به زمانی که آن را خریده بودید بیشتر شده باشد، مالیات بر سود محقق شده نیز فعال شده و موظف به پرداخت آن خواهید شد. اگر ارزش ارز دیجیتال نسبت به زمانیکه آن را خریده اید کمتر شده باشد، شما ضرر سرمایه دارید و در هر دو صورت بایستی آن را به اداره مالیات اظهار کنید.
بنابراین در صورت استفاده از ارز دیجیتال برای خرید کالا یا خدمات مشمول پرداخت دو مالیات خواهید شد: مالیات فروش و مالیات بر عایدی سرمایه (اگر ارزش ارز دیجیتال افزایش یافته باشد.)
خرید ارزهای فیات در ازای پرداخت ارزهای دیجیتال
زمانیکه می خواهید در ازای پرداخت ارز دیجیتال ارزهای فیات را بخرید نیز یک رویداد مشمول مالیات را فعال کرده اید. در اینصورت لازم است که “مبنای هزینه” ارز دیجیتالی که می فروشید را بدانید. مبنای هزینه عبارت است از مجموع مبلغی که در ازای خرید ارز دیجیتال گرداخت کرده اید به علاوه ی کارمزد آن.
حال که می خواهید ارز دیجیتال خود را نقد کنید بایستی مبنای هزینه آن را از ارزش واقعی بازار آن در حال حاضر کم کنید تا میزان سود یا زیان واقعی شما به دست بیاید. مبلغ باقیمانده در صورت سود مشمول مالیات بر عایدی سرمایه است و در صورت زیان، بایستی در گزارش مالیاتی سالانه شما لحاظ شود.
دریافت ارزهای دیجیتال در ازای ارائه کالا یا خدمات
فرض کنید که شخصی بیت کوین خود را برای خرید اتومبیل به فروشنده می دهد. این شخص بیت کوین را در قیمت 9000 دلار تهیه کرده و در زمان خرید اتومبیل، ارزش بازار بیت کوین 37000 دلار است. این فرایند مشمول مالیات های زیر است:
دارنده بیت کوین بایستی مالیات بر عایدی سرمایه بپردازد چون، دارایی خود را نقد کرده است. مبلغی که مشمول مالیات می شود عبارت است از: ارزش بیت کوین در زمان فروش منهای ارزش آن در هنگام خرید.
علاوه بر این، فروشنده خودرو که بیت کوین را در ازای کالای خود می پذیرد نیز بایتسی مالیات های زیر را بپردازد:
فروشنده خودرو بایستی معامله را به عنوان درآمد ناخالص بر اساس ارزش بازار بیت کوین در زمان معامله گزارش کند. از طرفی هنگامی که بخواهد آن را در ازای خرید کالای دیگری پرداخت کند یا با ارزهای فیات مبادله کند، بایستی مالیات بر سود یا زیان سرمایه خود را در نظر بگیرد.
استخراج ارزهای دیجیتال
استخراج ارز دیجیتال به معنای تایید تراکنش های ارز دیجیتال و افزودن آنها به بلاک چین است. در ازای انجام این کار، ماینرها ارز دیجیتال دریافت می کنند. دریافت این پاداش مشمول مالیات بر درآمد عادی است مگر اینکه، ماینرها در قالب یک شرکت تجاری به کار مشغول باشند. اگر ارزهای دیجیتال حاصل از استخراج در قالب یک بیزینس استخراج شده باشند، می توان آنها را به عنوان درآمد کسب و کار اظهار کرد. در چنین حالتی، امکان کسر هزینه های استخراج مانند دستگاه ها و برق مصرفی از درآمد کل وجود دارد.
تبدیل ارز دیجیتال به سایر ارزهای دیجیتال
وقتی ارزهای دیجیتال را به یکدیگر تبدیل می کنید نیز باید مالیات بپردازید. دلیل این امر آنست که شما برای تبدیل یک ارز به دیگری، ابتدا بایستی ارز دیجیتال را به فیات تبدیل کنید و سپس ارز دیگر را خریداری کنید. بنابراین بایستی سود و زیانی را که در این مبادله متحمل می شوید، در گزارش مالیاتی خود بگنجانید. بسیاری از صرافی های ارز دیجیتال، گزارش هایی از این مبادلات به صورت رایگان در اختیار تریدرها قرار می دهند که در نهایت، می توان از این گزارش ها برای تنظیم گزارش مالیاتی استفاده کرد.
مالیات بر ارزهای دیجیتال در ایران
در کشورمان ایران تا کنون قوانین منحصر به ارزهای دیجیتال به صورت کلی وجود ندارد و اغلب فعالیت ها در این حوزه، مشمول مالیات بر درآمد قانون مالیات های مستقیم (یعنی مواد 93-94-119 و 131) خواهند بود. بنابراین بر همه افرادی که در حوزه رمزارزها فعالیت می کنند لازم است که با فعالیت هایی که مشمول مالیات هستند و نیز نحوه اخذ مالیات در این حوزه آشنا شوند. در ادامه مقاله با برخی از این قوانین آشنا خواهیم شد.
اظهارنامه مالیاتی در رابطه با ارز دیجیتال
اظهارنامه مالیاتی مالیات بر درآمد ارزهای دیجیتال نیز مانند سایر دارایی و غالبا شبیه به اظهارنامه مالیاتی برای مشاغل زیرمجموعه مالیات عملکردی است. به این معنی که بایستی هزینه و درآمدها و در نهایت سود حاصله مشخص شود. مالیاتی که باید پرداخته شود درصدی از سود نهایی است. اظهارنامه هر سال بایستی حداکثر تا خرداد سال بعد تنظیم و تحویل سازمان امور مالیاتی کشور شود. این اظهارنامه به صورت الکترونیکی است و بایستی در پیشخوان امور مالیاتی بارگزاری شود. در این اظهارنامه میزان درآمد و هزینه ها و در نهایت سود حاصله مشخص می شود که حداکثر 25% از این سود بایستی به عنوان مالیات پرداخته شود. اگر اظهارنامه خود را در موعد مقرر تحویل ندهید راهی جز صبر کردن و تعیین تکلیف پرونده توسط سازمان امور مالیاتی کشور وجود ندارد. این سازمان حداکثر ظرف 5 سال پرونده را تعیین تکلیف خواهد کرد. اگر 5 سال بگذرد و سازمان به سراغ شما نیاید، به معنای بخشودگی مالیاتی برای سال مذکور است.
چه میزان معامله ارز دیجیتال مشمول مالیات می شود؟
همانطور که گفتیم قانون خاصی در حوزه مالیات بر ارزهای دیجیتال وجود ندارد و ماده مالیات بر درآمد قانون مالیات های مستقیم بر آنها حاکم است. بنا به این قانون، نحوه محاسبه مالیات برای افراد و کسب وکارهای مختلف به شکل زیر است:
- درآمد خالص تا سقف 288 میلیون ریال از پرداخت مالیات معاف است.
- درآمد خالص تا سقف 500 میلیون ریال مشمول پرداخت 15% مالیات سالانه است.
- درآمد خالص تا سقف 1000 میلیون ریال مشمول پرداخت 20% مالیات بر درآمد سالانه است.
- درآمد مازاد بر یک میلیارد ریال موظف به پرداخت 25% مالیات بر درآمد سالانه است.
همانطور که مشخص است در هر کسب وکاری، سقفی وجود دارد که تا آن میزان سود، کسب و کار از مالیات معاف است. به طور ویژه میزان سود معاف از مالیات برای فعالیت در ارزهای دیجیتال برابر با 40 میلیون تومان در سال است. دقت کنید که این مبلغ فارغ از میزان و حجم معاملات است و تنها سود حاصل از این معاملات را شامل می شود. معافیت مالیاتی فقط شامل افرادی می شود که اظهارنامه مالیاتی خود را پر کرده باشند.
مالیات بر استخراج ارزهای دیجیتال
امروزه استخراج ارز دیجیتال به عنوان یک فعالیت صنعتی در کشور پذیرفته شده و مزارع استخراج، به عنوان واحدهای صنعتی در نظر گرفته می شوند. مالیات بر درآمد حاصل از استخراج رمز ارز نیز تابع ماده 131 قانون مالیات مستقیم است که بر تمامی واحدهای صنعتی حاکم است. چنانچه مزرعه استخراج رمز ارز در 130 کیلومتری تهران، 50 کیلومتری اصفهان و 30 کیلومتری سایر شهرها احداث و راه اندازی شود، می تواند از معافیت های مالیاتی ماده 131 قانون مالیات مستقیم استفاده کند. این معافیت 5 ساله است و تنها به اشخاص حقوقی یعنی شرکت ها تعلق می گیرد. از سوی دیگر سازمان امور مالیاتی بخشنامه ای را به استخراج کنندگان ارز دیجیتال ابلاغ کرده که به موجب آن، واحدهایی که ارزهای حاصل از فروش ارزهای دیجیتال استخراج شده را به بازار داخلی عرضه کنند، مشمول مالیات با نرخ صفر خواهند بود.
آیا خرید و فروش ارز دیجیتال به صورت شخص به شخص هم مشمول مالیات است؟
این نوع از خرید و فروش به این معنی است که شخصی ارز فیات به شخصی دیگر پرداخت کرده و ارز دیجیتال مورد نظر را در کیف پول خود دریافت می کند. این نوع از خرید و فروش امروزه بیشتر برای خرید تتر استفاده می شود. اما آیا این روش هم مشمول مالیات است؟ جواب این سوال مثبت است. سازمان امورمالیاتی هر فعالیتی را که منجر به کسب درآمد شود به عنوان یک رویداد مالیاتی در نظر می گیرد. نحوه تشخیص این فعالیت ها نیز از طریق بانک ها و صرافی هاییست که فیات را از طریق آنها جا به جا می کنید و یا در نهایت ارز دیجیتال خود را از آن طریق نقد می کنید.
اظهار کردن درآمد حاصل از ترید در قالب درآمد شغل دیگر
فرض کنید که شما یک تریدر هستید و در عین حال یک گاوداری نیز دارید. آیا می توان درآمد حاصل از ترید را ذیل درآمد گاوداری (که معاف از مالیات است) به سازمان امور مالیاتی اظهار کرد و از معافیت های مالیاتی این صنف بهره برد؟ در جواب باید گفت که این کار مصداق فرار مالیاتی است و عواقب سنگینی را در پی خواهد داشت. در قوانین مالیاتی به شکل صریح ذکر شده است که بایستی در اظهارنامه مالیاتی خود مشخص کنید که هر کدام از شغل های شما چه مقدار از زمان و درآمد شما را به خود اختصاص می دهند و بر همین اساس نیز مالیات خود را پرداخت کنید. بنابراین اگر یکی از شغل ها را اظهار کرده و دیگری را اظهار نکنید، از نظر قانون به منزله اظهار نکردن هر دو شغل است و مشمول جریمه های سنگین خواهید شد.
آیا می توان فعالیت در حوزه ارزهای دیجیتال را پنهان کرد و مالیات نپرداخت؟
برخلاف تصوراتی که وجود دارد، فعالیت در حوزه رمزارزها قابل کتمان کردن نیست. چرا که اگر در صرافی های داخلی به معامله رمزارزها مشغول باشید، صرافی موظف به گزارش تمامی معاملاتی است که در پلتفرم معاملاتی اش صورت گرفته است. دقت کنید که کارمزد صرافی برای انجام معامله هیچ ارتباطی با مالیات ندارد و شما همچنان موظف به اظهار درآمد خود به اداره مالیات هستید.
در صورتیکه در صرافی های خارجی مشغول معامله ارزهای دیجیتال باشید، اگرچه گزارشی از معاملات شما به نهادهای مالیاتی ابلاغ نمی شود اما، زمانیکه قصد داشته باشید سود حاصل از معاملات خود را نقد کنید مجبور به استفاده از خدمات بانک ها یا صرافی های داخلی هستید. ناگفته پیداست که این نهادها، به نوبه خود گزارش تمامی فعالیت های خود را به به سازمان مالیات ارسال خواهند کرد. بنابراین هیچ راه قانونی برای عدم پرداخت مالیات بر ارزهای دیجیتال بجز استفاده نکردن از آن وجود ندارد. چه کریپتو را خرج کنید یا آن را به ارز دیجیتال دیگری تبدیل کنید و یا آن را نقد کنید، در هر صورت اگر ارز دیجیتال شما مشمول افزایش قیمت شده باشد، شما نیز مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه خواهید شد. اگر ارزش ارز دیجیتال تغییر نکرده یا کم شده باشد نیز، بایستی معاملات خود را در گزارش مالیاتی خود ذکر کنید.
همچنین دقت داشته باشید که جابجایی مبالغ هنگفت ارز دیجیتال بین ولت های الکترونیکی، اگرچه شما را مشمول قوانین داخلی مالیاتی نمی کند اما، می تواند خطر قرار گرفتن در حوزه قوانین ضد پولشویی را برای شما به همراه داشته باشد.
نتیجه گیری
با توجه به وسعت بازار ارزهای دیجیتال و با توجه به اینکه مبالغ کلانی در این حوزه جابجا می شود، دور از ذهن نیست که دولت ها به دنبال کسب درآمد و اخذ مالیات در این صنعت باشند. اگر ارزهای دیجیتال را تنها هولد کنید یا در معاملات خود متحمل ضرر شوید، بابت آن مالیاتی نخواهید پرداخت اما، اگر ارزش ارز دیجیتال شما افزایش یابد، اگر آن را با ارزهای فیات مبادله می کنید، اگر آن را به ارز دیجیتال دیگری تبدیل می کنید، اگر ارز دیجیتال استخراج می کنید، اگر با آن اقدام به خرید کالا یا خدماتی می کنید یا در ازای ارائه کالا یا خدمات خود ارز دیجیتال دریافت می کنید، در همه این موارد مشمول مالیات بر درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه هستید.
با توجه به اینکه سازمان های مالیاتی –چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان- به دقت فعالیت های مالی و اقتصادی را زیر نظر دارند، اظهار نکرده درآمد حاصل از فعالیت در حوزه ارزهای دیجیتاال به نظر امری غیر ممکن می رسد.بنابراین می توان گفت که تنها راه قانونی پرداخت نکردن مالیات بر ارزهای دیجیتال، فعالیت نکردن در این حوزه است!
کپی لینک
کپی شد!
