چگونه هوش مصنوعی می تواند به مهار تورم کمک کند!!!
تیر 30, 1402
هوش مصنوعی و تاثیر آن بر کاهش تورم
فیزیکدان افسانه ای استیون هاوکینگ هشداری را درباره هوش مصنوعی داده بود: “موفقیت در ابداع یک هوش مصنوعی موثر می تواند بزرگترین اتفاق در تاریخ تمدن بشری باشد؛ یا بدترین اتفاق! بنابراین نمی توانیم بگوییم که ما انسان ها از کمک هوش مصنوعی بی نهایت بهره مند خواهیم شد، یا توسط آن نادیده گرفته شده و به حاشیه رانده می شویم و یا اینکه به کلی توسط آن نابود خواهیم شد.”
علاوه بر استیون هاوکینگ فقید، امروزه بسیاری نگران تاثیرات مخرب هوش مصنوعی بر زندگی انسان ها و اقتصاد هستند از جمله، نگرانی برای شغل هایی که به واسطه هوش مصنوعی از دست خواهد رفت یک نگرانی فراگیر است. اما در این مقاله می خواهیم از منظری دیگر به هوش مصنوعی نگاه کنیم.
در این مقاله قصد داریم با تورم و راه های مبارزه با آن آشنا شویم و برررسی کنیم که آیا هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که بر کاهش تورم تاثیرگذار باشد؟ و اگر بله، از چه طریقی؟
اما در ابتدا بهتر است نگاهی به تعریف تورم بیندازیم و با دلایل ایجاد و راه های مبارزه با آن آشنا شویم.
تورم چیست؟
در علم اقتصاد، تورم به معنای افزایش قیمت کالاهاست که می توان از آن به کاهش قدرت خرید مردم نیز یاد کرد. برای رصد تورم، عموما تغییر قیمت سبدی از کالاها و خدمات منتخب در یک دوره زمانی خاص بررسی و این تغییر در قالب درصد بیان می شود. افزایش قیمت سبد کالایی و خدماتی و در نتیجه افزایش درصد تورم، به معنای کاهش قدرت خرید موثر ارز مربوطه نسبت به دوره های قبل است.
البته اینکه تورم خوب است یا بد به دیدگاه فرد نیز بستگی دارد: مثلا افرادی که دارایی ملکی یا کالایی دارند از کمی تورم بدشان نمی آید تا بتوانند شاهد افزایش ارزش دارایی اشان باشند.
دلایل ایجاد تورم
مهمترین دلیل افزایش تورم، افزایش عرضه پول است. این افزایش عرضه پول توسط دولت ها و از روش های زیر صورت می گیرد:
- چاپ پول توسط مقامات دولتی: عرضه پول نقش بسیار مهمی در تعیین قیمت ها ایفا می کند. در صورتیکه پول بیشتری برای خرید کالا موجود باشد، خودبخود قیمت کالا بالا خواهد رفت.
- کم کردن ارزش پول رسمی کشور توسط مقامات دولتی: که منجر به افزایش هزینه واردات و در نتیجه افزایش قیمت کالاهای وارداتی شده، در نتیجه مصرف کننده برای خرید کالای مشابه مجبور به پرداخت پول بیشتر است.
- اعطای وام جدید به عنوان اعتبار حساب ذخیره از طریق سیستم بانکی با خرید اوراق قرضه دولتی از بانک ها در بازار ثانویه (که متداول ترین روش برای افزایش تورم است)
از دیگر عوامل افزایش تورم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش نرخ بهره بانکی: با کاهش نرخ بهره بانکی معمولا تمایل به سپرده گذاری کمتر و تمایل به وام گرفتن بیشتر می شود لذا، میزان نقدینگی موجود در دست مردم بیشتر شده و در نتیجه تورم افزایش خواهد یافت.
- افزایش دستمزدها: دستمزد بالای نیروی کار از یک سو هزینه شرکت ها را افزایش می دهد و از سوی دیگر، درآمد قابل خرج کردن مصرف کننده را افزایش خواهد داد که خود منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه تورم خواهد شد.
- ایجاد مازاد تقاضای کل (Aggregate Demand) که به معنای رشد اقتصادی بسیار سریع است. در این حالت سرعت رشد تقاضا بر سرعت عرضه پیشی می گیرد و وقتی تقاضا بیشتر از عرضه باشد، کالا ارزشمند شده و قیمت آن افزایش خواهد یافت.
- ایجاد عوامل فشار بر هزینه: به عنوان مثال وقتی قیمت بالای انرژی منجر به افزایش قیمت کالای نهایی می شود.
- افزایش مالیات ها (اعم از مالیات بر ارزش افزوده و سایر مالیات های مستقیم و غیرمستقیم) : که منجر به افزایش قیمت های مصرف کننده و در نهایت تورم خواهد شد.
- کاهش بهره وری: درصورتی که بهره وری شرکت ها افزایش یافته و در نتیجه هزینه و درآمد تناسب خود را از دست بدهند، قیمت کالاهای تولید شده توسط آنها و در نتیجه تورم افزایش خواهد یافت.
- انتظارات تورمی: انتظارات تورمی منجر به درخواست دستمزد بیشتر توسط کارگران شده و در نهایت باعث می شود که شرکت ها به دلیل افزایش هزینه ها، قیمت محصولات خود را افزایش دهند.
برای مهار تورم چه باید کرد؟
رگولاتور مالی هر کشور وظیفه مهم کنترل تورم را بر عهده دارد. کنترل تورم با اجرای اقداماتی انجام می گیرد که به آنها سیاست های پولی می گویند. سیاست های پولی به اقدامات بانک مرکزی و سایر کمیته هایی که اندازه و نرخ افزایش عرضه پول را اندازه می گیرند گفته می شود و در واقع همان سیاست های “تغییر نرخ بهره” است که مهمترین ابزار برای مبارزه با تورم نیز هست.
در ایالات متحده، فدرال رزرو مسئول سیاست های پولی است و آنها را به نحوی تدوین و اجرا می کند که به سه هدف “حداکثر اشتغال، ثبات قیمت و نرخ بهره بلندمدت متوسط” دست پیدا کند. فدرال رزرو معتقد است هر سه هدف در نهایت یک محیط مالی با ثبات را ایجاد خواهند کرد. به عنوان مثال ثبات قیمت ها که به معنای یک سطح نسبتا ثابت از تورم است، به کسب و کارها اجازه می دهد که برای آینده برنامه ریزی داشته باشند و این، خود منجر به افزایش اشتغال خواهد شد.
به طور کلی اقداماتی که دولت ها می توانند برای کنترل تورم انجام می دهند به شرح زیر است:
- سیاست های پولی: در صورتی که نرخ بهره افزایش یابد، تمایل افراد و سازمان ها به سپرده گذاری در بانک ها بیشتر شده و تمایل به وام گرفتن نیز کاهش می یابد. نرخ بهره بالا تقاضا را در اقتصاد کاهش داده و منجر به کاهش رشد اقتصادی و در نتیجه کاهش تورم می شود.
- کنترل عرضه پول: بسیاری اقتصاددانان معتقدند بین میزان پول موجود در جامعه و افزایش تورم ارتباط تنگاتنگی وجود دارد بنابراین، اگر بتوان میزان عرضه پول را کاهش داد تورم نیز خودبخود پایین می آید.
- سیاست‌های طرف عرضه: منظور اجرای سیاست‌هایی برای افزایش رقابت‌پذیری و کارایی اقتصاد و اعمال فشار نزولی بر هزینه‌های بلندمدت است.
- سیاست های مالی: منظور از سیاست های مالی اجرای سیاست هایی مانند نرخ بالاتر مالیات بر درآمد است که می تواند هزینه ها، تقاضا و فشارهای تورمی را کاهش دهد.
- کنترل دستمزد/قیمت: برخی معتقدند که تلاش برای کنترل دستمزدها و قیمت‌ها (حداقل در تئوری) می‌تواند به کاهش فشارهای تورمی کمک کند. لازم به ذکر است که بسیاری با روش کنترل دستمزد برای مبارزه با تورم مخالفند و معتقدند این کار، تاثیر چندانی بر کنترل تورم نخواهد داشت.
هوش مصنوعی و تورم
اما تاثیر ChatGPT و نرم افزارهای هوش مصنوعی مشابه بر بازار کار و نیروهای متخصص آن، مصرف کنندگان، قیمت ها و تورم چه خواهد بود؟
برخی معتقدند که هوش مصنوعی نیروی کار تحصیل کرده را نابود خواهد کرد و مانند یک بمب رکود است که به خدمات حرفه ای ضربه خواهد زد. ربات ها جای کارگران را می گیرند و کمپانی ها پولدارتر و مردم فقیرتر خواهند شد. تحلیلگران گلدمن ساکس اخیراً تخمین زده اند که 18%مشاغل در سراسر جهان می‌توانند اتوماتیک شوند و رایانه‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند %7 درصد از نیروی کار ایالات متحده را بیکار کنند.
از طرف دیگر، تحقیقات نشان می دهد که “هوش مصنوعی مولد” این قابلیت را دارد که تغییرات گسترده ای در اقتصاد جهانی ایجاد کند از جمله اینکه، تولید ناخالص داخلی جهانی را 8% افزایش داده و رشد بهره وری را در یک دوره 10 ساله 1.5% افزایش دهد. اقتصاددانان گلدمن ساکس معتقدند که هوش مصنوعی با شکستن موانع ارتباطی بین انسان و ماشین، پیشرفت بزرگی است که اثرات بالقوه بزرگی بر اقتصاد کلان دارد. تاثیرات مثبت هوش مصنوعی می تواند هزینه های کمتر، حجم بیشتر تولید و در نتیجه افزایش بهره وری باشد که گامی بزرگ در رشد اقتصاد و توسعه جوامع بشری خواهد بود. در ادامه به تفصیل در مورد چگونگی تاثیر هوش مصنوعی بر کاهش هزینه نیروی کار و افزایش بهره وری و تاثیر اینها بر کاهش تورم صحبت خواهیم کرد.
هوش مصنوعی از چه راه هایی به کاهش تورم کمک می کند؟
هزینه کمتر نیروی کار و خدمات و کاهش تورم
با وجود همه ابهامات پیرامون هوش مصنوعی –اعم از رگولاتوری دولت ها و نحوه مداخله آنها در این مقوله و یا اینکه چطور می توان از به اشتراک گذاشته شدن مزایای هوش مصنوعی با تمام بخش های جامعه مطمئن شد-، تجربه بشری ثابت کرده است که هر فناوری جدیدی که ظهور کرده توانسته فرصت های جدیدی را ایجاد کند و بنابراین، مزیت ملموس هوش مصنوعی که برای همگان قطعی است قیمت های کمتر برای مصرف کنندگان است.
این مزیت از آنجا قطعی به نظر می رسد که توسعه دانش علمی جدید در نهایت منجر به کاهش هزینه های کالاها و خدمات می شود. به عنوان مثال و بنا به گزارش اداره آمار کار ایالات متحده، هزینه دستگاه تلویزیون در این کشور بین سال های 1997 الی 2022 بیش از 98% کاهش داشته است و یا محصولات کامپیوتری ونرم افزارها 74% ارزان تر از 25 سال قبل هستند. از همین حالا هوش مصنوعی هزینه های تکنولوژی را کاهش داده است: به عنوان مثال ربات ChatGPT ساخت کمپانی OpenAI یک نسخه پیشرفته از عامل تعاملی –با سرعت پاسخگویی بیشتر و مشخصات بهتر- را تنها در ازای 20 دلار در ماه در اختیار همگان قرار داده است!
اما آنچه که هوش مصنوعی به ما وعده داده و از آن انتظار داریم، کاهش هزینه های نیروی کار و خدمات است. مثلا باز هم به گزارش اداره آمار کار، از سال 1997 تا کنون هزینه های تحصیل 200% و هزینه خدمات پزشکی بیش از 133% افزایش داشته است. در اقتصادهای بر پایه خدمات (مانند اقتصاد ایالات متحده و اتحادیه اروپا) کاهش هزینه خدمات می تواند منجر به کاهش تورم کل شود. به عنوان مثال، کاهش 20 درصدی هزینه های مراقبت پزشکی در بخش خدمات پزشکی (که 6% از کل اقتصاد ایالات متحده را تشکیل می دهد) می تواند منجر به کاهش 1.2 درصدی تورم کل شود.
یکی از حوزه هایی که هوش مصنوعی می تواند به کاهش قیمت مصرف کننده کمک کند “ایجنت های هوش مصنوعی” هستند. ایجنت های هوش مصنوعی صرفا اپلیکیشن ها و ربات های نرم افزاری نیستند بلکه، دستیارانی تمام عیارند که نحوه انجام یک کار خاص را به طور کامل بررسی می کنند.
بیایید مثالی را در زمینه اپراتورهای مخابراتی در اروپا بررسی کنیم. به گفته مورگان استنلی، 18% از مشترکین اپراتورهای مخابراتی هر ساله پرووایدر خود را تغییر می دهند. جذب مشتریان جدید توسط اپراتورها، برای آنها هزینه کلانی –بالغ بر 25% هزینه های عملیاتی اشان- را به خود اختصاص می دهد. اکنون فرض کنید که ایجنت های مبتنی بر هوش مصنوعی به کمک کاربران آمده و بهترین اپراتورها با بهترین قراردادها را به آنها معرفی کرده و به مشتریان کمک می کنند تا بی دردسر اشتراک خود را تغییر دهند. مورگان استنلی پیش بینی می کند که اگر به واسطه راحتی کار در اثر حضور ایجنت هوش مصنوعی نرخ ریزش مشتریان اپراتورها تنها 10% افزایش یابد، جریان آزاد نقدینگی اپراتورها 15% کاهش خواهد یافت. (مشتری کمتر هزینه می کند.) این سناریو می تواند برای بسیاری از صنایع از جمله صنایع غذایی، فیلم و سرگرمی و غیره تکرار شود.
بنابراین اگر چه هوش مصنوعی می تواند تهدیدی جدی برای بسیاری کارگران –از جمله اپراتورهای مرکز تماس، کپی رایترهای تبلیغاتی و …- باشد اما، قول کاهش قیمت ها برای مصرف کنندگان را محقق خواهد کرد.
افزایش بهره وری نیروی کار و کاهش تورم
اداره آمار کار ایالات متحده گزارش کرده است که بهره وری نیروی کار در سه ماهه اول سال جاری 2.1% کاهش داشته است. اما این کاهش بهره وری از کجا ناشی می شود؟
برخی معتقدند که موج ریزش کارگران در دوران استعفای بزرگ (که در پی همه گیری کرونا آغاز شد و کارگران بسیاری به دلایل مختلف و به طور داوطلبانه از کار خود استعفا کردند) منجر به کاهش بهره وری شده است. این دسته معتقدند از آنجا که کارگران مرتبا به دنبال یافتن کار مناسب بودند، اصولا فرصت افزایش بهره وری را نداشته اند.
عده ای دیگر معتقدند متهم اصلی “دورکاری” است. نظر سنجی ها نیز تایید می کند که مدیران بهره وری کمتر یا بدون تغییری را از کارکنان دورکار گزارش می کنند.
لری فینک مدیر عامل BlockRock معتقد است که کاهش بهره وری منجر به تورم چسبنده در سراسر دنیا شده و هوش مصنوعی این توانایی را دارد که با افزایش بهره وری، تورم را کاهش دهد. لری فینک معتقد است که هوش مصنوعی می تواند در مورد پدیده جدیدی به نام “دور کاری” که بهره وری را در کل جهان کاهش داده است، به کمک ما بیاید. وی دورکاری و در نتیجه کاهش بهره وری ناشی از آن را، دلیل اصلی تورم چسبنده حال حاضر در دنیا می داند و معتقد است افزایش بهره وری شاه کلید کاهش تورم است.
در تایید سخنان فینک و بنا به گزارش موسسه جهانی مک کینزی، تخمین زده می شود که فناوری هوش مصنوعی مولد می‌تواند بین 2.6 تا 4.2 تریلیون دلار به اقتصاد جهانی اضافه و در عین حال، می تواند «فعالیت هایی که 60 الی 70 درصد از زمان کارمندان امروزی را به خود اختصاص می دهد، خودکار کند» و در نتیجه، به نوبه خود بهره وری نیروی کار را بین 0.2 تا 3.3 درصد در سال افزایش دهد.
شرکت سرمایه گذاری مورگان استنلی نیز فرصت های سرمایه گذاری را در شرکت های تولیدکننده تکنولوژی –به ویژه در حوزه اتوماسیون و دیجیتالیزه کردن- می بیند که محصولاتشان منجر به افزایش بهره وری می شود. مورگان استنلی معتقد است که با توجه به تورم کنونی –که تحت تاثیر کووید و افزایش تنش های ژئوپلتیکی تقویت شده است- اولویت اول شرکت ها بایستی هزینه هایی باشد که به افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها منجر شود. از نظر این شرکت نیز، هوش مصنوعی یکی از ابزارهای قوی برای افزایش بهره وری، کاهش هزینه ها و در نتیجه کاهش تورم است. به عنوان مثال، مورگان استنلی به کشف داروهای جدید ارزانتر، سریع تر و کارآمدتر در بخش بیوتکنولوژی و به لطف هوش مصنوعی اشاره می کند و معتقد است که این روند می تواند منجر به ایجاد ده ها روش درمانی جدید و بازاری بالقوه به ارزش 50 میلیارد دلار در یک دهه آینده شود.
نتیجه گیری
تورم در اقتصاد به معنای افزایش قیمت ها و به عبارت دیگر، کاهش قدرت خرید مصرف کننده است. عوامل متعددی از جمله چاپ پول، افزایش دستمزدها، افزایش مالیات ها، افزایش انتظارات تورمی و … منجر به ایجاد و تقویت تورم می شوند. برای مبارزه با تورم، دولت ها سیاست های پولی و مالی خاصی را اتخاذ کرده و سعی می کنند که عرضه پول در جامعه را کاهش دهند.
در عین حال بسیاری –از جمله موسساتی مثل گلدمن ساکس و مورگان استنلی و افرادی مانند لری فینک مدیر عامل بلک راک- معتقدند که هوش مصنوعی ابزاری بسیار قدرتمند است که می تواند از طریق کاهش هزینه های نیروی کار و خدمات و افزایش بهره وری منجر به کاهش هزینه های کل و کاهش قیمت های نهایی مصرف کننده و در نهایت کاهش تورم شود.
Copy link
Copied!
