دستکاری بازار چیست و چگونه انجام می‌شود؟
اردیبهشت 8, 1402
بازارها چگونه دستکاری می شوند و استاپ هانتینگ چگونه اجرا می شود؟
دستکاری بازارها توسط پول هوشمند و سرمایه گذاران نهادی قابل اجراست. آنجا که این افراد و موسسات با تکیه بر سرمایه های کلان خود می توانند به نحوی مسیر بازار را دستکاری کنند که نقدینگی لازم برای ورود و خروج مکرر به بازار را به دست بیاورند. بسیاری از تکنیک ها و استراتژی ها –مثل استراتژی استاپ هانتینگ- برای دستکاری بازارها وجود دارد که قصد داریم در این مقاله بیشتر به آنها بپردازیم. اگر دوست دارید بدانید دستکاری بازارها چگونه اتفاق می افتد و راه های جلوگیری از افتادن در این دامها چیست تا آخر مقاله با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید ...
دستکاری در بازار چیست و چگونه انجام می شود؟
دستکاری بازار به معنای کنترل یا تغییر مسیر قیمت بازار (از طریق ایجاد تورم یا کاهش قیمت مصنوعی) به منظور گمراه کردن سایر فعالین بازار و کسب سود شخصی است. این کار غیرقانونیست اما، اغلب تشخیص و اثبات آن برای تنظیم کننده ها و ناظرین بازار دشوار است. البته جالب است بدانیم که به همان نسبت، اجرای آن برای کسی که قصد دستکاری دارد –به ویژه در بازارهای با ارزش بازار و نقدینگی زیاد و یا سهام پرمعامله و بزرگ- دشوار است. به همین دلیل است که توجه فعالین بازار بیشتر به سمت سهام شرکت های متوسط و بزرگ است.
روش های مختلفی برای دستکاری بازار وجود دارد؛ مثلا برای کم کردن قیمت یک سهم، سفارش های فراوان در حجم کوچک و با قیمت کمتر از قیمت بازار سهم مورد نظر گذاشته می شود. سایر معامله گران این حجم زیاد از سفارش با قیمت پایین تر را به عنوان سیگنالی مبنی بر اینکه یک موضوع منفی درباره سهم مورد نظر وجود دارد در نظر می گیرند و این افکار، آنها را به سمت گذاشتن سفارش فروش سوق می دهد. بالا رفتن حجم فروش منجر به کم شدن قیمت سهم –حتی کمتر از قیمت مد نظر- خواهد شد.
در مورد ایجاد تورم مصنوعی روی قیمت یک سهم نیز، گذاشتن سفارش های خرید فراوان با قیمت بالاتر از قیمت بازار منجر به ایجاد خوش بینی در معامله گران شده و آنها را به خرید سهم –حتی در قیمت بالاتر- وسوسه می کند و لذا قیمت به طور مصنوعی بالا خواهد رفت.
به آن ناحیه از بازار که دستکاری قیمت در آن صورت گرفته و بسیاری از معامله گران را از بازار بیرون انداخته است، “منطقه دستکاری بازار” گفته می شود.
لازم است بدانیم که دستکاری بازار، کار معامله گران خرد نیست بلکه، افراد و موسسات با سرمایه کلان قادر به تاثیرگذاری در بازار هستند. به عنوان مثال فرض کنید که بانکی قصد دارد 500 میلیون دلار از سهام شرکتی را بخرد اما، در یک بازار نرمال گذاشتن سفارشات مانند یک معامله گر خرد و نهایی شدن سفارشات برای این مبلغ، می تواند بسیار زمانبر شده و حتی بانک را متضرر کند. بنابراین، بانک مورد نظر ابتدا با بخش کوچکی از سرمایه خود –مثلا 50 میلیون دلار- شروع به گذاشتن سفارش های با قیمت کمتر از قیمت بازار سهم مورد نظر کرده و قیمت سهم را پایین می کشد. وقتی قیمت به قیمت هدف بانک رسید ، بانک وارد شده و مابقی سرمایه 500 میلیون دلاری را سفارش خرید باز می کند.
اکنون و با وارد شدن 450 میلیون دلار سرمایه جدید به بازار، ارزش سهام شرکت مجددا تقویت شده و قیمت افزایش خواهد یافت!
در ادامه با روش های متعارف دستکاری بازار آشنا می شویم.
متداول ترین تکنیک های دستکاری بازار
خرید و فروش سریع یا Pump & Dump
این روش دستکاری که معمولا روی سهام با ارزش بازار کوچک قابل اجراست، به منظور افزایش قیمت مصنوعی سهام مورد نظر اجرا می شود. عاملان دستکاری بخش بسیار زیادی از سهم مورد نظر را در قیمت های بسیار پایین خریده و سپس، با ایجاد یک کمپین تبلیغاتی و ارسال هزاران ایمیل به معامله گران خرد، نقاط مثبت سهم و احتمالات رشد بالقوه را با تحلیل های تکنیکال مطرح می کنند. از طرفی دقت می کنند تا بخشی از بازیگران بزرگ هم وارد سهم شده و احساس Fomo یا ترس از جا ماندن را بیشتر و بیشتر در بین معامله گران ساده ایجاد کنند. اگر چند خبر فاندامنتال نیز افزایش قیمت سهم را تایید کند که چه بهتر! به این مرحله که در نتیجه آن قیمت بالا و بالاتر می رود “پامپ” گفته می شود.
وقتی قیمت به اندازه دلخواه عاملین رشد کرد، شروع به فروش ناگهانی سهام خود کرده و سود خود را از بازار می گیرند (مرحله دامپ) و سرمایه گذاران فریب خورده را با سهامی که ارزش آن مرتبا کاهش می یابد تنها می گذارند.
شایعات و اخبار غیرواقعی
یکی از راه های متداول دستکاری بازار، انتشار اخبار فیک و شایعات برای بالا بردن یا پایین آوردن قیمت یک دارایی خاص است. در اینمورد، عاملین دستکاری و وابستگان آنها شروع به انتشار شایعات و اخبار غیرواقعی در بازار می کنند و اخبار غلط، سرمایه گذاران را در تصمیم گیری به اشتباه می اندازد.
مثلا با پخش شایعه، کاری می کنند که یک شرکت با وضعیت نابسامان، به عنوان یک شرکت آینده دار و بسیار موفق نمایش داده شود و برعکس. هر چند که متزلزل کردن موقعیت یک کمپانی معتبر با شایعات کار بسیار سختی است اما، غیر ممکن هم نیست و می تواند تاثیر غیرواقعی و زیادی بر روی قیمت ها داشته باشد. طبق معمول آنها که بیشتر متضرر می شوند سرمایه گذاران خرد و به ویژه معامله گران کوتاه مدت هستند.
برای اینکه در این تله نیفتید، مطمئن شوید که اخبار را صرفا از منابع رسمی و معتبر دنبال می کنید.
یکی از راه های مقابله با این روش دستکاری در بازار، گرفتن پوزیشن خلاف جهت اخبار مشکوک است. البته این روش فقط و فقط برای معامله گران حرفه ای است و به مبتدی ها به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
حمله خرسی یا bear raid
حمله خرسی یک روش دستکاری بازار برای پایین آوردن قیمت و سپس سود بردن از ضرر دیگران است.
در این روش، عاملین دستکاری شروع به گذاشتن اردرهای فروش کرده و پس از آن، شایعات منفی در بازار پخش می کنند و ممکن است این ترفند را حتی برای ماه ها ادامه دهند! وقتی موفق شدند که سرمایه گذاران دیگر را مجبور به فروش کنند قیمت سهم پایین و پایین تر خواهد آمد و وقتی به اندازه مطلوب کم شد، عاملین دستکاری شروع به خرید سهم می کنند. معمولا معامله گران بلندمدت بیشترین تاثیر منفی را از دستکاری حمله خرسی می بینند.
جعل قیمت یا Spoofing
هدف اسپوفینگ، اسکلپرها هستند. اسپوفر با کمک زیرساخت های خود –مانند الگوریتم ها و ربات ها- شروع به گذاشتن سفارش های بسیاری در یک سطح قیمتی مشخص می کند درحالیکه، هرگز قصدی برای نهایی کردن سفارش ها ندارد. وقتی معامله گران خرد این حجم بالای سفارش های معلق را می بینند گمان می کند که کوسه های بازار قصد اجرای سفارش در یک سطح خاص را دارند و سفارش های خود را در سطح مورد نظر ارسال می کنند. دقایقی و حتی گاهی چند ثانیه قبل از رسیدن بازار به قیمت مورد نظر، اسپوفر باز هم به کمک ابزارهای زیرساختی خود، تمامی سفارش ها را کنسل می کند و این اقدام، منجر به تغییر مسیر قیمت می شود. در نتیجه معامله گران بدشانس، در تله اسپوفر گرفتار شده و متضرر می شوند.
برای اجتناب از گرفتار شدن در دام اسپوفرها، معامله گران بایستی از معاملات بسیار کوتاه مدت اجتناب کنند.
انحصار بازار یا هدفگیری گوشه بازار یا cornering the market
کرنرینگ بازار به معنای انحصاری کردن آن است؛ وقتی یک شخص یا سازمان با خرید های بسیار در یک دارایی (غالبا کامودیتی ها) سعی می کند که کنترل قیمت آن را به دست گرفته و به مسیر دلخواه خود هدایت کند. از آنجا که اجرای چنین پروژه ای زمان بر است، هدف این دستکاری قیمت نیز معامله گران بلند مدتی هستند.
یکی از معروفترین مثال ها برای این دستکاری، در سالهای اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 میلادی رخ داد که برادران هانت، بیش از نیمی از ذخایر نقره جهان را در اختیار گرفتند. در طول “انباشت هانت”، قیمت هر اونس نقره از 11 دلار در سپتامبر 1979 به 50 دلار در ژانویه 1980 رسیده بود. اگرچه در کمتر از دو ماه بعد و به دلیل تغییر قوانین حاشیه سود نقره، قیمت این فلز به 11 دلار سقوط کرده بود که بخش عمده سقوط در یکروز که موسوم به “پنج شنبه نقره” است اتفاق افتاد.
برای اینکه در دام این نوع از دستکاری قیمت نیفتید، بایستی اطلاعات لازم و کافی را درباره دارایی مورد نظر خود داشته باشید و قبل از ورود به طور کامل تحقیق کنید.
فریب و تحت فشار قرار دادن یا Lure & Squeeze
این تکنیک در مورد سهام شرکتی رخ می دهد که زیان ده است، دارایی کمی دارد و احتمال ورشکستگی قریب الوقوع آن می رود. از آنجا که امیدی به سوددهی شرکت وجود ندارد، افراد پوزیشن های فروش روی این سهم باز می کنند و افراد آگاه از طرح فریب و فشار، به این فشار فروش می افزایند. وقتی که قیمت سهم به حداقل خود نزدیک و نزدیکتر و تعداد سفارش های فروش و سفارش های فروش استقراضی بیشتر از سهام واقعی شرکت شد، افراد آگاه به طرح دستکاری شروع به خرید سهم در قیمت های پایین می کنند. در این لحظه خبری مبنی بر تبدیل بدهی های شرکت به سهام (یا هر خبر دیگری که به نفع قیمت سهم باشد) منتشر شده و قیمت به طرز سرسام آوری بالا می رود. قربانبان این طرح افرادی هستند که در این لحظه روی سهام این شرکت پوزیشن فروش دارند.
وقتی قیمت به حداکثر خود رسید، دستکاری کننده ها سهم خود را می فروشند و این فروش، مجددا قیمت را به سمت پایین خواهد راند و این چرخه همچنان ادامه دارد.
معامله ساختگی یا Wash trade
در این تکنیک، عاملین دستکاری شروع به گذاشتن سفارش های خرید و فروش همزمان می کنند و این سفارش ها اجرا خواهند شد. این روش از طریق اجرای سفارش ها منجر به سود یا زیان عاملین نمی شود اما، باعث می شود که حجم معاملات یک سهم به طور ساختگی افزایش یابد. این افزایش سهم، افراد را تشویق به ورود به سهم می کند و در نتیجه قیمت افزایش خواهد یافت
این روش بر اسکلپرها و معامله گران کوتاه مدت اثر گذار است و از آنجا که تاثیر آن نیز ماندگار نیست، بر معامله گران بلند مدت بی تاثیر است.
تشکیل ائتلاف یا Pools
در این مورد، تعدادی از معامله گران یک توافق اغلب نوشته شده را امضا می کنند که در آن، اختیار معامله خود را در طول یک دوره مشخص زمانی به یک نفر به عنوان نماینده داده و مدیریت دارایی های خود را به او می سپارند و در نهایت در سود و زیان شریک می شوند. در برخی کشورها مانند استرالیا، ایجاد ائتلاف غیر قانونی است.
بالا یا پایین بردن یا Ramping
در این روش، عامل دستکاری با اعمال روش هایی قیمت را به طور مصنوعی بالا می برد یا پایین می آورد و با ایجاد تصور معاملات پرحجم، از تغییر قیمت سود می برد.
معاملات نهانی یا insider trading
این نوع دستکاری وقتی اتفاق می افتد که شخص یا اشخاصی (غالبا مدیران و دست اندرکاران شرکت) از اتفاقی که قرار است باعث بالا رفتن قیمت شود قبل از رسانه ای شدن آن اطلاع دارند. بنابراین و با توجه به اطمینان از بالا رفتن قیمت، شروع به خرید سهم در قیمت کنونی کرده و پس از افشای اطلاعات و بالا رفتن قیمت، سهام خریداری شده را می فروشند. البته این اتفاق در جهت عکس هم رخ می دهد، یعنی وقتی که افرادی از اطلاعاتی که منجر به کاهش قیمت خواهد شد خبر دارند و قبل از اطلاع رسانی عمومی، سهام خود را می فروشند.
ریزش یا Crunching
این نوع دستکاری زمانی اتفاق می افتد که مدیر یک صندوق سرمایه گذاری یا بروکر که سرمایه عده زیادی را برای معامله کردن از جانب آنها در اختیار دارد، صرفا برای بالا بردن میزان کمیسیون خود معاملات بسیاری را باز کند. این کار لزوما به سود برای سرمایه گذاران منجر نمی شود اما، در عین حال به کل بازار هم آسیب نمی رساند.
استراتژی استاپ هانتینگ
استاپ هانتینگ شبیه به دستکاری بازار است و زمانی رخ می دهد که عاملین بزرگ دستکاری بازار، قیمت را به جایی می رسانند که می دانند بسیاری از افراد حد توقف ضرر خود را آنجا گذاشته اند. گاهی نیز ممکن است صرف ورود یک سرمایه گذار نهادی –که سرمایه کافی برای جهت بخشیدن به بازار را دارد- بتواند جهت بازار را تغییر داده و منجر به فعال شدن سفارش های حد ضرر بسیاری در بازار شود. در هر صورت، در نتیجه اجرای استراتژی استاپ هانتینگ بسیاری از معامله گران اجبارا از بازار خارج شده و عاملین دستکاری، نقدینگی مورد نیاز خود را تامین می کنند. پس از آن و با تحمل یک نوسان قیمت شدید، بازار مجددا در مسیری که باید پیش می رفت به مسیر خود ادامه خواهد داد.
در عین حال، اجرای استاپ هانتینگ که منجر به نوسانات شدید در بازار می شود، می تواند برای بسیاری از افراد موقعیت های معاملاتی جدید ایجاد کند.
مفهوم استاپ هانتینگ
فرض کنید سهم A در حال معامله در قیمت 60 دلار است و طبق تحلیل تکنیکال، پیش بینی صعودی است. اغلب معامله گران برای جلوگیری از ضررهای احتمالی پیش بینی نشده، به بروکر خود یک سفارش توقف ضرر به عنوان مثال در 59 دلار می دهند. اکنون اگر قیمت به هر دلیلی –از جمله دستکاری بازار توسط بازیگران بزرگ- از مسیر خود خارج شده و شروع به ریزش کند، سفارش های حد ضرر فعال شده و تبدیل به سفارش های بازار خواهند شد. فعال شدن همزمان تعداد بسیار زیادی از سفارش های توقف ضرر، می تواند منجر به کاهش بیشتر قیمت شده و باعث نوسانات شدید شود. وقتی سفارش های توقف ضرر فعال شود بسیاری مجبور می شوند از بازار خارج می شوند.
چگونه از افتادن در دام استاپ هانتینگ اجتناب کنیم؟
کسی نمی تواند به قطعیت بگوید که می تواند همیشه از استاپ هانتینگ اجتناب کند اما، روش هایی وجود دارد که این خطر را به حداقل رساند.
در مرحله نخست هیچگاه توقف ضرر خود را دقیقا بالای مقاومت اصلی و یا دقیقا پایین حمایت اصلی قرار ندهید چراکه، توقف ضرر مساوی است با نقدینگی و نقدینگی دقیقا در همین دو نقطه قرار دارد: بالای مقاومت و پایین حمایت.
به جای آن، توقف ضرر خود را در یک فاصله معقول از خطوط مقاومت و حمایت بکارید. برای پیدا کردن فاصله معقول، استفاده از ابزار فیبوناچی ریتریسمنت توصیه می شود.
نکته دیگر اینکه، استاپ لاس خود را در جایی قرار دهید که معامله شما دیگر معتبر نیست. نقاط ورود به معامله به طور معمول پولبک ها، نقاط شکست و بر اساس الگوهای چارت هستند.
قانون کلی در معامله یک پولبک این است که نقطه توقف ضرر خود را بالاتر از سقف قبلی یا پایین تر از کف قبلی بکارید. برای ورود در شکست ها نیز به همین منوال است: دقیقا بالا یا پایین نقطه تثبیت، جای درست برای توقف ضرر شماست.
اگر با توجه به الگوها وارد معامله می شوید، نقطه توقف ضرر آنجاست که الگو فیلد شده و دیگر معتبر نباشد.
چند نکته وجود دارد که در صورت رعایت آنها می توان تا حدود زیادی از قربانی شدن در استاپ هانتینگ پیشگیری کرد که عبارتند از:
استفاده از استراتژی بازگشت میانگین
وقتی قیمت به یک حمایت یا مقاومت مهم می رسد، ابتدا صبر کنید تا کاملا متقاعد شوید که قیمت در رفتار با آن چه واکنشی خواهد داشت
- اجازه بدهید که قیمت بالای اوج قبلی (یا پایین تر از کف قبلی) معامله شود و کندل شکل بگیرد
- منتظر تشکیل یک کندل برگشتی یا انگلفینگ باشید تا قیمت را به محدوده معاملاتی برگرداند.
- وقتی یک کندل زیر کندل برگشتی نزولی (یا یک کندل صعودی بعد از برگشتی صعودی) شکل گرفت وارد معامله شوید.
- نقطه توقف ضرر خود را بالای (یا پایین) کندل برگشتی قرار دهید.
درست است که ست نکردن نقطه توقف ضرر، باعث می شود که هیچگاه در دام استاپ هانتینگ نیفتید اما، نداشتن حد ضرر ممکن است منجر به از دست رفتن کل سرمایه اتان شود چرا که همیشه امکان دارد که بازار فرو بریزد و به این زودی ها برنگردد.
اتخاذ رویکرد مخالف
همگان می دانند که قیمت در برخورد به مقاومت و حمایت بر میگردد. اما اگر عادت کنید که متفاوت فکر کنید و آنجایی که همه فکر می کنند نقطه توقف ضرر است شما به معامله کردن ادامه بدهید، این استراتژی و اتخاذ رویکرد مخالف بازار ممکن است بتواند شما را در کنار پول هوشمند و در سمت درست بازار قرار دهد.
چطور استاپ هانتینگ را تشخیص بدهیم؟
روی چارت قیمت، استاپ هانتینگ با افزایش حجم و فشار جهت قیمت مشخص می شود. مثلا قبل از شکست و همزمان با افزایش حجم، قیمت دو بار از سطح حمایت عبور می کند و پس از آن، حد توقف ضرر فعال می شود.
نحوه استفاده از استراتژی استاپ هانتینگ
برای بازیگران بزرگ و دارندگان پول هوشمند، همانطور که گفتیم استفاده از استاپ هانتینگ روشی برای جمع کردن نقدینگی و خارج کردن معامله گران خرد بسیاری از بازار است.
اما استاپ هانتینگ می تواند برای دیگر معامله گرانی که قربانی استاپ هانت نشده اند نیز فرصت های معاملاتی داشته باشد. درست است که عده ای معتقدند که این کار غیراخلاقی و سواستفاده است اما، بسیاری دیگر نیز معتقدند که عاقلانه این است که حالا که در بازار نوسانی ایجاد شده و موجی از سفارشات حد ضرر فعال شده اند، سایر معامله گران نیز از جریان بازار استفاده کنند.
معامله گران می توانند بسته به تحلیل خود، روی بیشتر شدن نزول قیمت شرط بندی کرده و پوزیشن فروش بگیرند یا این موقعیت را فرصتی برای خرید در قیمتی کمتر از قیمت واقعی سهم در نظر گرفته و موقعیت خرید باز کنند.
نکاتی برای تشخیص نقاط توقف ضرر
روش هایی برای حدس نقاط احتمالی توقف ضرر و استفاده از استراتژی استاپ هانتینگ وجود دارد که اغلب با تحلیل تکنیکال به دست می آیند و عبارتند از:
تشخیص سطوح تکنیکال کلیدی: با توجه به خطوط حمایت و مقاومت اصلی و الگوهای نمودار، مشخص کنید که استاپ لاس ها احتمالا کجا گذاشته شده اند.
جریان سفارشات: به حجم سفارشات برای تعیین نقاط توقف ضرر نگاه کنید؛ سفارش های بزرگ احتمال تجمع بزرگی از توقف ضرر را نشان می دهد.
عمق داده های بازار (DOM): DOM به ویژه در معاملات کوتاه مدت می تواند در تشخیص محل تجمع توقف های ضرر موثر باشد.
تحلیل سنتیمنت و اخبار: برای تشخیص نقاط احتمالی توقف ضرر سایر سرمایه گذاران، اخبار را تحت نظر داشته باشید. اگر خبری توانست احساسات بازار را تحریک و توجه بسیاری را به خود جلب کند، اکنون نوبت شماست که تشخیص دهید این افراد توقف ضرر خود را احتمالا در کجا قرار خواهند داد.
در صورت تمایل به استفاده از استراتژی استاپ هانتینگ، توجه داشته باشید که این کار صرفا بر مبنای پیش بینی استوار است و نمی تواند دقیق باشد لذا، برای کاهش ریسک معامله صبور باشید و با حجم کم وارد معامله شوید. درست است که با این روش سود شما بسیار ناچیز خواهد بود اما، همیشه در نظر داشته باشید که بزرگترین وظیفه هر معامله گر حفظ سرمایه اش است.
نتیجه گیری
دستکاری بازار به معنای کنترل و یا تغییر مسیر قیمت بازار به منظور گمراه کردن سایر فعالین بازار و کسب سود از ضرر آنان است.
تکنیک های بسیاری برای دستکاری در بازار وجود دارد و این دستکاری، توسط افراد و سازمان های با زیرساخت های قوی و پول های کلان قابل اجراست. همچنین دستکاری کردن قیمت بازار در سهام با حجم بالای معامله ساده نیست و این موضوع، اغلب در بازارهای با ارزش بازار کمتر قابل اجراست.
برای اینکه کمتر در معرض دستکاری بازار قرار بگیرید، با تحقیق و مطالعه کامل اقدام به خرید دارایی کنید، به اصول تکنیکال و معامله گری مسلط باشید، اخبار را صرفا از منابع رسمی پیگیری کنید و در نهایت، سعی کنید که بیشتر یک معامله گر بلند مدت باشید. چرا که در یک معامله بلند مدت منطقی تر تصمیم خواهید گرفت و جامعه هدف اغلب تکنیک های دستکاری بازار نیز، معامله گران کوتاه مدت و اسکلپرها هستند.
کپی لینک
کپی شد!
