شاخص pmi یا شاخص مدیران خرید نیز مانند دیگر شاخص ها اطلاعاتی را در مورد شرایط فعلی یا آینده بازار به تصمیم گیرندگان، تحلیلگران و سرمایه گذاران ارائه می دهد.
این شاخص پیشرو و بروز، برای اولین بار در سطح جهانی در موسسه S&P Global برای تعیین روندهای اقتصادی در داده های رسمی و بر مبنای پرسشنامه تولید شد.
این شاخص ابتدا تنها در حوزه تولیدی ارائه می شد ولی به مرور شاخص pmi خدماتی، ساخت و ساز و غیره نیز اضافه شدند و علاوه بر S&P Global، موسسات دیگری نیز به تولید این شاخص می پردازند.
با ما باشید تا همه چیز را درباره شاخص pmi یا شاخص مدیران خرید بدانیم.
شاخص pmi چیست؟
شاخص مدیران خرید شاخصی پیشرو است که بر مبنای نظرسنجی و پاسخ به پرسشنامه و با هدف ارائه یک بینش درست و به موقع از شرایط کسب و کار طراحی شده است.
شاخص pmi به روزترین اطلاعات را در مورد اقتصاد نشان می دهد در حالیکه بسیاری از شاخص های دیگر، تاخیر دارند و اطلاعات را برای یک ماه و حتی بیشتر عقب می اندازند.
این شاخص برای پیش بینی روندهای اقتصادی در حال تغییر در داده های رسمی مانند GDP، تولید صنعتی، اشتغال و تورم یا حتی گاهی به عنوان یک معیار جایگزین برای داده های رسمی (که گاهی در معرض تاخیر در انتشار، پایین بودن کیفیت داده ها و عدم دسترسی درست هستند) به منظور ارزیابی عملکرد اقتصادی و شرایط تجاری استفاده می شود.
موسسات تولیدکننده شاخص pmi
شاخص pmi در سطح جهانی توسط موسسه S&P Global که پیشگام گسترش شاخص مدیران خرید به سایر بخش ها از جمله خدمات، ساخت و ساز و خرده فروشی بود تهیه می شود.
همچنین موسساتی مانند ISM در ایالات متحده، موسسه مالی کایکسین (Ciaxin) در چین و IHS Markit Group که pmi را برای کشورهای اروپا، آسیا و اقیانوسیه اندازه گیری می کند، به طور منظم داده های مربوط به pmi کشورهای مختلف را جمع آوری و تولید می کنند.
شاخص pmi چه چیزی را اندازه می گیرد؟
در نظر سنجی pmi از پاسخ دهندگان درخواست می شود تا تغییر در یک سری از متغیرها را در مقایسه با ماه قبل گزارش دهند و ذکر کنند که هر کدام نسبت به ماه قبل افزایش (یا بهبود)/ کاهش (یا وخیم شدن) داشته یا بدون تغییر مانده اند.
همچنین در کنار این سوالات عینی که بر مبنای اعداد و ارقام پاسخ داده می شود، یک سوال “حسی” نیز پرسیده می شود که آیا صاحبان کسب و کار “پیش بینی می کنند” که تولیدشان در یک سال نسبت به سال گذشته بیشتر، کمتر و یا یکسان است.
انواع شاخص pmi ارائه شده توسط S&P Global
هر مجموعه داده های PMI از پاسخ پرسشنامه هایی که توسط مدیران ارشد خرید پر می شود، جمع آوری می شود.
پرسشنامه های S&P Global در نیمه دوم هر ماه تکمیل می شود و نتایج توسط اقتصاددانان این موسسه پردازش می شود. شاخص های pmi موسسه در حوزه های تولیدی، خدماتی، ساخت و ساز و جهانی تولید می شود که در ادامه به ارائه توضیح مختصری از هر حوزه می پردازیم.
شاخص Pmi تولیدی (manufacturing pmi)
شاخص pmi تولیدی که میزان فعالیت مدیران خرید در بخش تولید را نشان می دهد، توسط موسسه S&P Global با جمع آوری داده ها از نظرسنجی ماهانه از مدیران ارشد یا مدیران خرید و زنجیره تامین در شرکت های بخش خصوصی در بیش از 40 کشور جهان به دست می آید و می تواند بینشی از سلامت کلی یک اقتصاد به دست دهد.
از آنجا که مدیران خرید معمولا به اطلاعات مربوط به عملکرد شرکت خود دسترسی دارند (که می تواند شاخص اصلی عملکرد کلی اقتصاد باشد)، داده های pmi تولیدی و سطح فعالیت مدیران خرید با دقت از سوی بازار رصد می شود.
متغییرهایی که در این پرسشنامه بررسی می شود عبارتند از:
خروجی کسب و کار، سفارش های جدید، استخدام، هزینه ها، قیمت های فروش، قیمت نهاده ها، سفارشات صادراتی جدید، کارهای عقب افتاده، فعالیت خرید، زمان تحویل تامین کنندگان، تعداد سفارشات و موجودی کالاهای ورودی و نهایی.
PMI میانگین وزنی پنج شاخص زیر است:
سفارشات جدید (30%)، بازده (25%)، استخدام (20%)، زمان تحویل تامین کنندگان (15%) و سهام خریدها (10%)
شاخص pmi خدماتی (Services pmi)
از آنجا که در کشورهای توسعه یافته بخش خدمات سهم بسیار بزرگ تری از بخش تولید را در تولید ناخالص داخلی دارد، شاخص pmi خدماتی در سال 1996 توسط موسسه S&P Global و برای درک بهتر تحلیلگران و به ویژه سیاست گذاران بانک های مرکزی از تغییر شرایط کسب و کار معرفی شد.
Pmi خدمات نسبت به pmi تولید سوالات کمتری دارد چرا که سوالاتی که مربوط به کالاها هستند در این حوزه جایی ندارند.
سوالات این پرسشنامه مربوط به پوشش کسب و کار جدید، خدمات مالی، خدمات مصرف کننده، استخدام، فعالیت های آینده و سایر فعالیت های تجاری است.
شاخص pmi ترکیبی (composite pmi)
PMI ترکیبی میانگین وزنی PMI های بخش تولید و خدمات برای یک جغرافیا یا اقتصاد معین است که توسط S&P Global تولید می شود. وزن ها از داده های رسمی مربوط به سهم هر بخش در تولید ناخالص داخلی به دست می آید.
شاخص pmi ساخت و ساز (Construction pmi)
pmi ساخت و ساز شامل نتایج نظرسنجی ارائه شده توسط شرکت های ساختمانی است.
حوزه های مورد سوال در pmi ساخت و ساز عبارتند از:
کل فعالیت ها، فعالیت در حوزه مسکونی، فعالیت در حوزه تحاری، فعالیت های مهندسی عمران، سفارشات جدید، استخدام، تعداد خریدها، زمان تحویل تامین کنندگان، قیمت نهاده ها، استفاده از پیمانکاران فرعی، در دسترس بودن پیمانکار فرعی، نرخ پیمانکاران فرعی، کیفیت پیمانکاران فرعی و فعالیت های آینده.
شاخص pmi جهانی (Global PMI index)
شاخص pmi جهانی که توسط موسسه S&P Global و با جمع آوری پاسخ پرسشنامه های مربوطه از 40 کشور و بیش از 28000 شرکت تولیدی و خدماتی تولید می شود، شاخصی پیشرو برای ارائه بینش درست و به موقع در مورد تغییر شرایط کسب و کار در سراسر جهان است. چهل کشوری که مورد نظرسنجی قرار می گیرند 89% از تولید ناخالص داخلی جهان را در دست دارند.
سوالات این پرسشنامه در حوزه های زیر هستند:
خروجی، سفارشات جدید، سفارشات صادراتی جدید، کارهای عقب افتاده، قیمت خروجی، قیمت کلی نهاده ها، قیمت های خرید، استخدام و هزینه های پرسنل، زمان تحویل تامین کنندگان، تعداد خریدها، سهام خرید و خروجی آینده.
Flash pmi چیست؟
فلش pmi تخمین اولیه برای داده های نهایی شاخص مدیران خرید است که توسط موسسه S&P Global و تقریبا یک هفته قبل از داده های نهایی منتشر می شوند.
داده های flash pmi معمولا بر اساس 85%-90% از کل پاسخ های دریافتی هر ماه است.
فلش pmi تولیدی، خدماتی و ترکیبی برای کشورهای زیر تولید می شود:
استرالیا، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، فرانسه، ژاپن، آلمان و انگلستان
بهترین عدد برای PMI
Pmi عددی است بین 0 تا 100.
خوانش بالاتر از 50 نشاندهنده افزایش نسبت به ماه قبل است و قرائت کمتر از 50 نشانگر کاهش و انقباض در اقتصاد است.
عدد 50 نشان دهنده ثابت ماندن شرایط و عدم تغییر است و هر چه عدد از 50 دورتر باشد سطح تغییر بیشتر است.
شاخص pmi منتشر شده توسط موسسه ISM، شاخص pmi آمریکا
شاخص pmi به گزارش موسسه ISM، یک شاخص پیمایش تجاری در ایالات متحده است که به صورت ماهانه توسط موسسه مدیریت عرضه (Institute of Supply Management) ارائه می شود.
این شاخص بر مبنای پاسخ پرسشنامه های جمع آوری شده از مدیران خرید و مدیران زنجیره تامین در بیش از 400 شرکت فعال در 19 صنعت شامل صنایع بالادستی و پایین دستی تولید می شود.
موسسه ISM دو نظر سنجی جداگانه از اعضای خود جمع آوری می کند:
- یک نظر سنجی از اعضای فعال در حوزه تولید که نتیجه آن به عنوان PMI تولیدی منتشر می شود.
- و یک نظر سنجی از اعضای فعال خود در سایر حوزه های اقتصادی که به عنوان PMI غیر تولیدی شناخته می شود.
این شاخص بر مبنای بررسی پنج حوزه سفارشات جدید، موجودی کالاها، تولید، تحویل تامین کنندگان و اشتغال تولید می شود و سوالات در مورد شرایط کسب و کار و هرگونه تغییر در آن است؛ چه رو به بهبود باشد، تغییری نداشته باشد یا رو به وخامت باشد.
موسسه ISM به همه بخش های مورد سوال، وزن برابر 20 درصدی می دهد.
اعداد کلیدی در شاخص pmi موسسه ism
همانند pmi موسسه S&P Global، خوانش بالاتر از 50 نشان دهنده توسعه اقتصادی نسبت به ماه قبل است و قرائت کمتر از 50 نشانگر کاهش و انقباض در اقتصاد است.
از جمله اعداد کلیدی در pmi به گزارش این موسسه، 43.2 است چرا که شاخص pmi بالاتر از این عدد در یک بازه زمانی می تواند به معنای گسترش در کل اقتصاد باشد.
همچنین شاخص 50.6 در طول زمان، به طور کلی با افزایش حقوق و دستمزد غیر کشاورزی مطابق با آمار اداره کار ایالات متحده مطابقت دارد.
به طور مشابه، عدد شاخص pmi بالاتر از 51.3 در طول زمان با افزایش ارقام تولیدات صنعتی فدرال رزرو مطابق است.
شاخص pmi شیکاگو
شاخص pmi شیکاگو یک شاخص اقتصادی است که از داده های نظرسنجی تجاری -که به صورت ماهانه از شرکت هایی از همه بخش ها، به ویژه در منطقه شیکاگو در ایالات متحده به دست می آید- تولید می شود.
این شاخص مهم که به فشارسنج اقتصادی نیز معروف است، سلامت فعالیت های صنعتی و خدماتی در غرب و غرب میانه آمریکا را تعیین می کند و یک روز قبل از انتشار ISM PMI تولیدی منتشر می شود.
پاسخ دهندگان عمدتا عضو موسسه مدیریت تامین شیکاگو هستند.
فرمول محاسبه pmi موسسه ism
فرمول محاسبه pmi به شکل زیر است:
PMI= (P1*1)+(P2*0.5)+(P3*0)
P1: درصد پاسخ های گزارش دهنده بهبود
P2: درصد پاسخ های گزارش دهنده وخامت
P3: درصد پاسخ های گزارش دهنده عدم تغییر شرایط
نحوه استفاده از شاخص PMI در تصمیمات اقتصادی
داده های pmi توسط دولت ها، موسسات مالی و شرکت ها برای تحلیل، پیش بینی و برنامه ریزی فعالیت های آینده استفاده می شود و به اقتصاددانان کمک می کند که بتوانند بر متغییرهای کلیدی اقتصاد از جمله GDP، خروجی های بخش تولید و بخش خدمات، شاخص های تورمی مثل cpi، حقوق و دستمزدها، سفارشات کارخانه ای و … نظارت بیشتری داشته باشند.
این اطلاعات ابزارهای حیاتی برای مدیران در حوزه تولید و حتی تامین کنندگان است.
به عنوان مثال یک مدیر در بخش تامین قطعات، از داده های pmi برای تخمین میزان تقاضای آتی برای محصولات خود استفاده می کند یا تولیدکننده، تصمیمات تولید خود را براساس انتظاری که از سفارشات جدید مشتریان در ماه های آینده دارد اتخاذ خواهد کرد.
اطلاعات pmi همچنین در حوزه عرضه و تقاضا بر قیمت های تامین کنندگان نیز تاثیر خواهد گذاشت؛ به عنوان مثال اگر سفارشات جدید تولید کننده در حال رشد باشد، ممکن است قیمت فروش خود را افزایش دهد و از آن طرف، افزایش قیمت را از تامین کننده خود نیز بپذیرد و یا اگر سفارشات جدید رو به کاهش داشته باشد، مجبور به کاهش قیمت های فروش خود شده و درخواست قیمت های کمتر را از تامین کننده خود داشته باشد.
سرمایه گذاران نیز می توانند از داده های pmi به نفع خود استفاده کنند چرا که این شاخص، آینه ای از شرایط اقتصادی است. در کوتاه مدت شاخص pmi می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد روندهای صعودی یا نزولی هر بخش از اقتصاد ارائه دهد. در بلند مدت نیز، ارقام pmi می توانند آمارهای تاثیرگذار دیگر مثل تولید ناخالص داخلی، اشتغال، تورم و یا نرخ بهره را پیش بینی کنند.
به عنوان مثالی از ارتباط pmi با شاخص های دیگر، می توانید نمودار زیر را مشاهده کنید که همبستگی سالم و حدودا 85 درصدی بین GDP و شاخص pmi را نشان می دهد و نشان دهنده اهمیت pmi به عنوان یک شاخص پیشرو در تحلیل معامله گران است.
از طرف دیگر، درست است که شاخص مدیران خرید یک شاخص پیشرو است اما، اگر آخرین قرائت شاخص حاکی از یک چرخش عمده در روند اقتصاد باشد بهتر است که سرمایه گذاران برای تصمیم گیری، تا تایید چرخش توسط سایر شاخص ها نیز صبر کنند و تنها بر مبنای pmi تصمیم گیری نکنند.
تاثیر شاخص pmi بر بازارها
تاثیر شاخص pmi بر طلا
از نظر تئوری، از آنجا که قرائت بالای 50 نشان دهنده توسعه در اقتصاد است بنابراین به ضرر دارایی های ریسک گریز مانند طلا خواهد شد و برعکس.
اما با بررسی مقادیر شاخص pmi و طلا در طول زمان، به این نتیجه می رسیم که در واقع همبستگی خاصی بین این دو وجود ندارد. هرچند که در زمان هایی مثل “رکود بزرگ”، در حالی که شاهد انقباض شدید در اقتصاد بودیم، طلا می درخشید.
کارشناسان معتقدند که دلیل این عدم همبستگی، می تواند این باشد که این شاخص بر مبنای ارزیابی ذهنی مدیران تولید می شود که استفاده از شاخص را محدود به حوزه های خاصی می کند.
بنابراین توصیه می شود که سرمایه گذاران طلا، برای تصمیمات خود تنها به شاخص pmi اکتفا نکرده و سایر شاخص ها را نیز تجزیه و تحلیل کنند.
شاخص pmi در فارکس
بر خلاف طلا، pmi بر بازار فارکس تاثیر مستقیم دارد (هر چند که این تغییرات شدید نیست) به نحویکه، اگر شاخص pmi بر بهبود اوضاع اقتصادی در یک کشور دلالت کند، واحد پول آن کشور صعودی خواهد شد و اگر pmi کاهش یابد، واحد پول کشور تضعیف خواهد شد.
به عنوان مثال، اگر pmi نشان دهد که اوضاع اقتصاد اتحادیه اروپا رو به بهبود است، یورو تقویت می شود و برعکس.
البته در این زمینه استثناهایی نیز وجود دارد. مثلا ین ژاپن بیشتر به احساسات عمومی گره خورده است تا داده های داخلی و تا حد زیادی تمایل به نادیده گرفتن pmi دارد.
همچنین ارزهای امن مانند فرانک سوئیس و ین ژاپن، به افزایش pmi اقتصادهای بزرگ جهان واکنش منفی و به کاهش آن واکنش مثبت نشان می دهند.
شاخص pmi در ایران
طرح شاخص مدیران خرید ایران که با نام اختصاری “شامخ” شناخته می شود، توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران راه اندازی شده و 53 امین دوره آن در بهمن ماه 1401 برگزار شده است.
زمان آمارگیری شامخ که در دو حوزه صنعت و کل اقتصاد و از طریق یک پایگاه داده مجازی انجام می شود، از 25 ام هرماه تا 7 ام ماه بعد از آن بوده و زمان انتشار داده ها، روز 10 ام هر ماه و پیش از انتشار داده های رسمی است.
در اسناد رسمی مربوط به اتاق ایران ذکر شده است که داده های شامخ بر اساس مستندات واقعی کسب و کارها و نه بر مبنای حدس و گمان های مدیران جمع آوری می شود.
برای تولید شامخ، از مدیران کسب و کارها خواسته می شود تا به 12 سوال در قالب سه معیار وضعیت نسبت به ماه پیش (بهبود، وخیم شدن یا بدون تغییر) پاسخ دهند.
موارد مورد سوال در پرسشنامه عبارتند از:
مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه، استخدام، قیمت خرید مواد اولیه، موجودی محصول نهایی در انبار، میزان صادرات، قیمت محصول تولید شده، مصرف حامل های انرژی، میزان فروش کالا و انتظارات تولید در ماه آینده.
مانند شاخص pmi در موسسات بین المللی، عدد صفر به معنای این است که کل پاسخ دهندگان گزینه وخیم تر شدن و عدد 100 به معنی این است که کل پاسخ دهندگان گزینه بهبود را انتخاب کرده اند.
عدد 50 به معنای انتخاب برابر گزینه های بهبود و وخامت توسط پاسخ دهندگان و بدون تغییر ماندن شرایط است.
نمودار شاخص pmi ایران
در زیر نمودارهای شامخ اقتصاد و شامخ صنعت را از مهر 1397 تا دی ماه 1401 ملاحظه می کنید:
نکات مهم در مورد شاخص مدیران خرید
- ابتدای هر ماه به این شاخص دسترسی دارید و می‌توانید PPI یا همان شاخص بهای تولید شده و شاخص تولید ناخالص داخلی یا GPD را محاسبه کنید.
- این شاخص بهترین معیار برای اندازه‌گیری میزان تورم است. البته شما می‌توانید از شاخص CPI نیز برای این منظور استفاده کنید اما شاخص PMI زودتر به دست شما می‌رسد.
- اثرگذاری سریع این شاخص بر قیمت‌هاست. البته باید هوشیار باشید زیرا این شاخص دستمزدها و هزینه‌های تولید را در نظر بگیرید.
- این شاخص در آمریکا حاصل اطلاعات به دست آمده از 300 شرکت از 20 صنعت متفاوت است. شاخص مدیران خرید کشور آلمان به عنوان اولین قدرت اقتصادی این قاره از اهمیت بالایی برخوردار است. در مرحله بعد باید شاخص فرانسه را زیر نظر داشته باشید.
- به یاد داشته باشید همیشه PMI بالا بهتر نیست. از نظر بانک‌های مرکزی بهترین PMI 55 است که نشان می‌دهد بازار در شرایط مطلوبی به سر می‌برد.
نتیجه گیری
شاخص مدیران خرید یا pmi یک شاخص اقتصادی پیشرو است که علاوه بر تعیین روندهای اقتصادی در کوتاه مدت، سایر شاخص های اقتصادی مانند gdp، تورم، تولیدات صنعتی و .. را پیش بینی می کند.
شاخص pmi عددی است بین 0 تا 100؛ قرائت پایین تر از 50 به معنای انقباض در اقتصاد است و بر نرخ ارز مربوطه تاثیر منفی می گذارد.
قرائت بالاتر از پنجاه به معنای توسعه اقتصادی است و بر نرخ ارز مربوطه تاثیر مثبت خواهد داشت.
عدد پنجاه به معنای عدم تغییر شرایط اقتصادی نسبت به دوره زمانی قرائت قبلی است.
