آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا پیش از هر تصمیم مالی، نگاهی به رتبه‌های اعتباری دارند؟ و یا چرا برخی از کشورها و شرکت‌ها راحت‌تر و ارزان‌تر از بقیه وام می‌گیرند؟ در جهانی که سرمایه‌گذاران همواره به دنبال کاهش ریسک هستند، اعتبارسنجی نقش محوری در تصمیم‌گیری‌های مالی دارد. در این میان، گزارش‌ها و تحلیل‌های مؤسسات رتبه‌بندی اعتباری مانند فیچ ریتینگز (Fitch Ratings)، تبدیل به یکی از موثرترین ابزارها برای ارزیابی ریسک اعتباری شده‌اند.
فیچ تنها یک نام در صنعت مالی نیست، بلکه صدای اعتماد یا هشدار برای سرمایه‌گذاران، بانک‌ها و نهادهای بین‌المللی محسوب می‌شود. در این مقاله، ضمن بررسی نحوه عملکرد فیچ ریتینگز، به معیارهای رتبه‌بندی آن، روش تحلیل و تأثیر آن بر بازارهای مالی جهانی می‌پردازیم تا بهتر درک کنیم چگونه چند حرف و یک عدد از این موسسه می‌تواند میلیاردها دلار جابجا کند
- فیچ ریتینگز (Fitch Ratings) یکی از سه موسسه رتبه‌بندی اعتباری برتر جهان است که در سال 1913 تأسیس شد و نقش مهمی در ارزیابی ریسک‌های مالی دارد.
- این موسسه رتبه‌بندی‌هایی از AAA (کیفیت بسیار بالا) تا D (ورشکستگی) ارائه می‌دهد و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ریسک سرمایه‌گذاری را بهتر درک کنند.
- تحقیقات نشان می‌دهد که رتبه‌بندی‌های فیچ تأثیر قابل توجهی بر بازارهای مالی، از جمله فارکس، بورس و اوراق قرضه، دارند و می‌توانند هزینه‌های تأمین مالی شرکت‌ها را تغییر دهند.
- مقایسه با مودیز (Moody's) و استاندارد و پورز (S&P) نشان می‌دهد که هر سه موسسه مقیاس‌های مشابهی دارند، اما در جزئیات معیارها و پوشش بازار تفاوت‌هایی وجود دارد.
معرفی موسسه رتبه‌بندی فیچ ریتینگز
مؤسسه فیچ ریتینگز (Fitchratings)، یک شرکت معروف و معتبر در زمینه رتبه‌بندی اعتباری (Credit Rating) است که در سال ۱۹۱۴ میلادی توسط شخصی به نام جان نولز فیچ (John Knowles Fitch) در شهر نیویورک آمریکا تأسیس شد.
این مؤسسه در دهه ۱۹۲۰ سیستمی را معرفی کرد که با استفاده از حروفی مثل AAA (بالاترین درجه اعتبار) تا D (نکول یا عدم پرداخت بدهی)، میزان ریسک مالی شرکت‌ها و دولت‌ها را مشخص می‌کند. این سیستم امروزه یکی از استانداردترین روش‌ها در جهان برای رتبه‌بندی اعتباری به حساب می‌آید و توسط تمام بازارهای مالی پذیرفته شده است.
دفتر مرکزی این مؤسسه در دو شهر نیویورک و لندن قرار دارد. بیشتر سهام این شرکت متعلق به یک شرکت بزرگ رسانه‌ای به نام هرست (Hearst) است.
جالب است بدانید که فیچ ریتینگز همراه با دو رقیب بزرگ خود یعنی مودیز (Moody’s) و استاندارد اند پورز (Standard & Poor’s) حدود ۹۵ درصد از بازار جهانی رتبه‌بندی اعتباری را در اختیار دارند. در این بین، سهم فیچ حدود ۱۵ درصد برآورد می‌شود.
سازوکار رتبه‌بندی در فیچ ریتینگز (Fitch Ratings)
مؤسسه فیچ ریتینگز برای اینکه بتواند بگوید یک شرکت، دولت یا اوراق بدهی چقدر قابل اعتماد است، از یک روش منظم و دقیق استفاده می‌کند. این روش شامل بررسی‌های عددی (تحلیل کمی) و بررسی‌های غیرعددی مثل شرایط مدیریتی و وضعیت بازار (تحلیل کیفی) است. در این فرآیند، فیچ از یک مقیاس استاندارد استفاده می‌کند که به آن «مقیاس رتبه‌بندی اعتباری» گفته می‌شود.
در ادامه، با معیارهایی که فیچ برای رتبه‌بندی در نظر می‌گیرد و همچنین جدول رتبه‌بندی این شرکت آشنا می‌شویم.
معیارهای رتبه‌بندی و سطوح اعتباری
وقتی تحلیل‌گران فیچ می‌خواهند رتبه اعتباری (Credit Rating) را مشخص کنند، چند عامل مهم را بررسی می‌کنند:
- کیفیت درآمد و جریان‌های نقدی: آنها نگاه می‌کنند که شرکت یا دولت چقدر درآمد ثابتی دارد و آیا همیشه پول کافی در دسترس دارد یا خیر.
- میزان بدهی (Debt Levels) و نسبت اهرمی (Leverage Ratios): یعنی بررسی می‌کنند که بدهی آنها در مقایسه با دارایی و سرمایه‌شان چقدر زیاد است.
- سودآوری و ثبات آن: شرکت یا کشور چقدر خوب سود می‌سازد و آیا این سود پایدار و همیشگی است؟
- ساختار سرمایه و ترازنامه شرکت: آنها دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه شرکت را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند همه چیز متعادل است.
- وضعیت صنعت و رقابت: آیا این شرکت در بازار جایگاه خوبی دارد یا توسط رقبا تهدید می‌شود؟
- کیفیت مدیریت و راهبری شرکتی: تیم مدیریتی چقدر باتجربه و قابل اعتماد است؟
- در مورد دولت‌ها: به اقتصاد کلان نگاه می‌کنند، مانند رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)، میزان بدهی دولت نسبت به تولید ناخالص داخلی، ثبات سیاسی و پیش‌بینی اقتصادی.
- همچنین فیچ به ریسک‌های نهادی، گذشته اعتباری و وجود هرگونه تضمین یا وثیقه برای بازپرداخت بدهی هم توجه می‌کند. هدف این بررسی‌ها این است که بفهمند آیا این شرکت یا دولت می‌تواند به موقع بدهی‌هایش را پرداخت کند یا نه. یعنی احتمال نکول چقدر است.
سطوح رتبه‌بندی اعتباری
موسسه فیچ ریتینگز (Fitch Ratings) برای ارزیابی اعتبار مالی کشورها، شرکت‌ها و انواع اوراق بهادار از یک سیستم دقیق رتبه‌بندی استفاده می‌کند که بر پایه‌ی تحلیل ریسک‌های مالی، ثبات درآمدی، توانایی بازپرداخت بدهی و شرایط اقتصادی-سیاسی استوار است. رتبه‌بندی‌های فیچ به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: رتبه‌های سرمایه‌گذاری (Investment Grade) و رتبه‌های غیرسرمایه‌گذاری یا پرریسک (Speculative Grade).
سطوح رتبه‌بندی از AAA (بالاترین سطح اعتبار و کمترین ریسک نکول) آغاز شده و تا D (نشان‌دهنده نکول یا ناتوانی کامل در پرداخت بدهی‌ها) ادامه دارد. برای مثال، رتبه‌ی AA نشان‌دهنده ریسک بسیار پایین است اما اندکی پایین‌تر از AAA قرار دارد. رتبه‌های BBB- تا BBB+ همچنان در محدوده سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند و رتبه‌های پایین‌تر از BB+ وارد محدوده پرریسک می‌شوند.
فیچ ریتینگز همچنین از علائم مثبت (+) و منفی (–) برای دقت بیشتر در رتبه‌بندی استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال، تفاوت بین A+ و A- می‌تواند به‌خوبی نشان‌دهنده تفاوت ریسک اعتباری میان دو نهاد مختلف باشد. A+ دارای ریسک اعتباری کمتر و میزان اعتبار بیشتر نسبت به A- است. این رتبه‌بندی‌ها نقشی کلیدی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، نرخ بهره وام‌ها و حتی سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی دارند و یکی از منابع اصلی ارزیابی ریسک در بازارهای مالی جهانی به شمار می‌روند.
| گروه | رتبه | توضیح |
|---|---|---|
| AAA | بالاترین اعتبار، کمترین ریسک نکول | |
| درجه سرمایه‌گذاری (Investment Grade) | -AA, +AA, AA | اعتبار بسیار بالا، ریسک بسیار پایین |
| -A, +A, A | اعتبار بالا، ریسک پایین | |
| -BBB, +BBB, BBB | اعتبار متوسط، اما قابل قبول برای سرمایه‌گذاری | |
| درجه سفته‌بازی (Speculative Grade) | -BB, +BB, BB | ریسک بالا، مناسب برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر |
| -B, +B, B | ریسک قابل توجه نکول، وضعیت مالی ضعیف‌تر | |
| CCC, CC, C | بسیار پرریسک، نزدیک به نکول | |
| D | نکول کامل، عدم توانایی در پرداخت بدهی |
*رتبه‌بندی‌های مربوط به دسته سرمایه‌گذاری نشان می‌دهند که ریسک نکول (عدم پرداخت بدهی) نسبتاً پایین است. رتبه‌بندی‌های مربوط به دسته سفته‌بازی یا غیرسرمایه‌گذاری حالت سوداگرانه (ریسکی) دارند.
نحوه ارزیابی اوراق قرضه، شرکت‌ها و دولت‌ها
فرآیند ارزیابی و رتبه‌بندی در مؤسسه فیچ ریتینگز (Fitch Ratings) بسته به اینکه موضوع ارزیابی چه باشد — یک شرکت، اوراق قرضه یا یک دولت — جزئیات متفاوتی دارد، اما اصول اصلی آن همیشه یکسان است. بررسی توان بازپرداخت بدهی (Repayment Ability) و اندازه‌گیری ریسک نکول (Default Risk)، یعنی این که آیا احتمال دارد طرف مقابل بدهی خود را پرداخت نکند.
در ادامه توضیح می‌دهیم که فیچ چگونه این کار را برای سه گروه اصلی انجام می‌دهد:
۱. شرکت‌ها (ناشران شرکتی | Corporate Issuers)
وقتی فیچ ریتینگز می‌خواهد یک شرکت را ارزیابی کند، به همه جنبه‌های مالی و مدیریتی آن نگاه می‌کند. کارهایی که انجام می‌دهد شامل موارد زیر است:
- بررسی صورت‌های مالی شرکت مثل ترازنامه و جریان وجوه نقد تا ببیند شرکت چقدر درآمد دارد و چقدر پول نقد در اختیار دارد.
- بررسی میزان بدهی شرکت و نسبت آن به سرمایه و دارایی‌ها.
- ارزیابی سودآوری شرکت و اینکه آیا این سود پایدار و قابل اطمینان است یا خیر.
- بررسی میزان نقدینگی و توانایی شرکت در پرداخت بهره و بدهی‌های کوتاه‌مدت.
- نگاه به کیفیت مدیریت و سیستم اداره شرکت.
- توجه به جایگاه شرکت در صنعت خودش و میزان رقابتی بودن آن.
- همچنین هر ریسک قانونی یا مقرراتی که می‌تواند شرکت را تحت تاثیر قرار دهد، بررسی می‌شود.
در نهایت، اگر یک شرکت درآمد پایدار، بدهی کم و مدیریت قوی داشته باشد، رتبه اعتباری بالایی دریافت می‌کند (مانند BBB یا A). اما اگر بدهی زیاد داشته باشد و درآمد آن نوسان داشته باشد، رتبه پایین‌تری می‌گیرد (مثل B یا CCC). برای این بررسی‌ها، تحلیل‌گران فیچ ریتینگز حتی ممکن است جلسات حضوری با مدیران شرکت برگزار کنند و مدارک داخلی (با رضایت شرکت) را بررسی کنند تا به یک ارزیابی دقیق برسند.
۲. اوراق قرضه (Bonds)
فیچ ریتینگز فقط شرکت‌ها یا دولت‌ها را رتبه‌بندی نمی‌کند؛ بلکه خود اوراق قرضه را نیز ارزیابی می‌کند.
در حالت معمول، رتبه اعتباری اوراق قرضه همان رتبه شرکت یا دولت صادرکننده آن است. چون توان پرداخت این اوراق وابسته به اعتبار کلی همان شرکت یا کشور است.
اما گاهی شرایط خاصی وجود دارد که رتبه اوراق قرضه را متفاوت می‌کند. برای مثال:
- اگر اوراق قرضه دارای وثیقه باشد یا در زمان ورشکستگی در اولویت پرداخت باشد، ممکن است رتبه بالاتری نسبت به خود شرکت بگیرد.
- فیچ ریتینگز همچنین نوع اوراق را بررسی می‌کند. به طور مثال، اوراق ارشد و اوراق تابع که هر کدام سطح ریسک متفاوتی دارند.
- زمان سررسید اوراق، نرخ بهره و شرایط قرارداد هم بررسی می‌شود.
هدف فیچ ریتینگز این است که به سرمایه‌گذاران کمک کند تا بدانند اگر این اوراق را بخرند، چقدر احتمال دارد اصل پول و سود خود را از دست بدهند.
🔸 نکته مهم:
خیلی‌ها می‌پرسند «رتبه‌بندی در سهام و اوراق قرضه چیست؟» پاسخ این است که فیچ فقط اوراق بدهی را رتبه‌بندی می‌کند، نه سهام شرکت‌ها را. چون رتبه اعتباری مربوط به بدهی و توان پرداخت است. دارندگان سهام به سودآوری و قیمت سهام توجه می‌کنند، اما دارندگان اوراق قرضه بیشتر نگران این هستند که آیا اصل و سود پولشان به موقع پرداخت می‌شود یا خیر.
. دولت‌ها (کشورهای مستقل | Sovereign Ratings)
یکی از مهم‌ترین وظایف فیچ ریتینگز، رتبه‌بندی اعتبار مالی دولت‌ها است. این یعنی بررسی اینکه یک کشور چقدر توانایی دارد بدهی‌های خودش را چه داخلی و چه خارجی، به موقع پرداخت کند.
فیچ برای رتبه‌بندی دولت‌ها، این موارد را بررسی می‌کند:
- رشد اقتصادی کشور و وضعیت کلی اقتصاد آن؛
- میزان درآمد دولت و مقایسه آن با هزینه‌ها؛
- نسبت بدهی عمومی به تولید ناخالص داخلی؛
- وضعیت تجارت خارجی کشور و موجودی ارز خارجی؛
- نرخ تورم و ثبات قیمت‌ها؛
- شفافیت مالی دولت و سلامت سیستم بانکی؛
- ثبات سیاسی و خطرات ژئوپلیتیکی؛
- سیاست‌های مالی و پولی دولت.
فیچ برای ارزیابی دقیق، علاوه بر تحلیل داده‌ها، گزارش‌های رسمی بین‌المللی و داخلی را بررسی می‌کند و حتی با مقامات اقتصادی کشورها تماس می‌گیرد تا اطلاعات دقیق‌تری به دست بیاورد.
رتبه‌بندی دولت‌ها چرا بسیار مهم است؟ چون روی نرخ بهره وام‌هایی که دولت‌ها از بازارهای بین‌المللی می‌گیرند، تاثیر مستقیم دارد. هرچه رتبه بهتر باشد، دولت می‌تواند با نرخ بهره پایین‌تری وام بگیرد. اما رتبه پایین باعث می‌شود استقراض برای دولت گران‌تر و سخت‌تر شود.
خیلی مهم است بدانید که فیچ ریتینگز رتبه‌بندی اعتباری برای افراد حقیقی انجام نمی‌دهد. یعنی شما به عنوان یک فرد نمی‌توانید از فیچ نمره اعتباری (Credit Score) بگیرید. این کار را مؤسسات اعتباری مثل Experian یا شرکت‌های مشابه انجام می‌دهند.
رتبه‌بندی‌های فیچ ریتینگز فقط مربوط به شرکت‌ها، دولت‌ها و ابزارهای مالی مثل اوراق قرضه است. پس وقتی می‌گوییم رتبه فیچ ریتینگز، منظور اعتبار مالی یک سازمان، دولت یا یک ورقه بدهی است، نه اعتبار شخصی افراد.
مقایسه مؤسسه رتبه‌بندی فیچ با سایر مؤسسات رتبه‌بندی
سه مؤسسه بزرگ یعنی فیچ ریتینگز (Fitch Ratings)، مودیز (Moody’s) و استاندارد اند پورز (S&P Global Ratings) همگی کار مشابهی انجام می‌دهند. آنها اعتبار مالی شرکت‌ها، دولت‌ها و اوراق بدهی را ارزیابی می‌کنند و نشان می‌دهند ریسک نکول یا عدم پرداخت بدهی چقدر است. اما هر کدام روش‌ها و مقیاس‌های خاص خودشان را دارند. در این بخش، تفاوت‌های مهم فیچ با دو رقیب بزرگش یعنی مودیز و S&P را توضیح می‌دهیم.
تفاوت بین فیچ ریتینگز و مودیز (Moody’s)
مقیاس رتبه‌بندی:
هر دو موسسه به شرکت‌ها و دولت‌ها رتبه می‌دهند، اما نحوه نشان دادن این رتبه‌ها کمی فرق دارد.
- فیچ (Fitch) و استاندارد اند پورز (S&P) از حروف استفاده می‌کنند: مثل AAA (بسیار عالی) تا D (ورشکستگی).
- مودیز (Moody’s) علاوه بر حروف، از اعداد هم استفاده می‌کند. مثلاً رتبه AA+ در فیچ، در مودیز به شکل Aa1 نمایش داده می‌شود.
- بالاترین رتبه در مودیز Aaa است که همان AAA در فیچ است. پایین‌ترین رتبه در مودیز C است که معادل D در فیچ می‌باشد.
- همچنین مودیز برای مشخص کردن جزئیات، از اعداد 1، 2 و 3 استفاده می‌کند (عدد 1 یعنی نیم‌پله بالاتر، عدد 3 یعنی نیم‌پله پایین‌تر)، در حالی که فیچ از علامت‌های + و − استفاده می‌کند.
سهم بازار و گستردگی:
- مودیز و S&P هرکدام حدود ۴۰ درصد از بازار جهانی رتبه‌بندی را در دست دارند.
- سهم فیچ حدود ۱۵ درصد است.
- با این حال، فیچ در سال‌های اخیر در بازارهای جهانی (به‌ویژه اروپا) رشد زیادی داشته و بسیاری از شرکت‌ها و دولت‌ها از هر سه مؤسسه برای رتبه گرفتن استفاده می‌کنند تا اطلاعات کامل‌تری به سرمایه‌گذاران بدهند.
تفاوت در روش تحلیل:
- هر سه مؤسسه معیارهای مشابهی دارند و وضعیت مالی، بدهی و اقتصاد را بررسی می‌کنند.
- اما مودیز بیشتر به این نگاه می‌کند که اگر نکولی رخ بدهد، شدت ضرر چقدر خواهد بود.
- در حالی که فیچ و S&P روی احتمال وقوع نکول تمرکز بیشتری دارند.
- این باعث می‌شود گاهی یک اوراق در مودیز رتبه‌ای کمی متفاوت با فیچ و S&P بگیرد که به این تفاوت «اسپلیت ریتینگ» گفته می‌شود.
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ معمولاً برای اطمینان بیشتر، رتبه از دو یا حتی سه مؤسسه می‌گیرند.
تفاوت بین فیچ ریتینگز و استاندارد اند پورز (S&P Global Ratings)
شباهت در مقیاس رتبه‌بندی:
- فیچ و S&P هر دو از مقیاسی کاملاً مشابه استفاده می‌کنند.
- از AAA تا D، و برای جزئیات از علامت‌های + و − کمک می‌گیرند.
- تنها تفاوت این است که فیچ در مواقع نکول محدود (یعنی وقتی فقط بخشی از بدهی پرداخت نشده) از رتبه Restricted Default یا RD استفاده می‌کند، ولی S&P از علامت Selective Default یا SD بهره می‌برد. هر دو مفهوم مشابهی دارند و نشان دهنده نکول جزئی هستند.
گستردگی فعالیت:
- S&P قدیمی‌تر است و حضور پررنگ‌تری در بازارهای بزرگ دارد.
فیچ هم در دهه‌های اخیر به‌ویژه در اروپا و آسیا رشد خوبی داشته و در برخی بازارها، حتی جایگزین یکی از دو مؤسسه دیگر شده است. - در بازارهای محلی و نوظهور، گاهی فقط یکی از این سه موسسه فعال است. در بعضی کشورهای آسیایی، حضور فیچ حتی قوی‌تر از S&P است.
مالکیت و شفافیت:
- S&P متعلق به شرکت بزرگ S&P Global و یک شرکت سهامی عام است.
- فیچ زیرمجموعه گروه هرست (Hearst) و یک شرکت خصوصی محسوب می‌شود.
- هر دو مؤسسه پس از بحران مالی ۲۰۰۸ تحت نظارت‌های شدیدتری قرار گرفتند تا تضاد منافع در رتبه‌بندی‌ها کمتر شود.
- گفته می‌شود که فیچ یکی از شفاف‌ترین مؤسسات در ارائه روش‌شناسی و گزارش‌های تحلیلی خود به بازار است. البته S&P هم به دلیل شهرت و گستردگی خود، همیشه زیر ذره‌بین قرار دارد.
- در مجموع، برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، هر دو مؤسسه منابع قابل اعتماد و معتبری برای سنجش ریسک اعتباری هستند.
تأثیر رتبه‌بندی‌های فیچ بر بازارهای مالی
رتبه‌هایی که فیچ ریتینگز اعلام می‌کند، می‌توانند به‌صورت مستقیم روی بازارهای مالی اثر بگذارند. وقتی رتبه یک کشور یا شرکت تغییر می‌کند، این موضوع می‌تواند روی قیمت ارزها، سهام و اوراق قرضه تاثیر بگذارد. در ادامه می‌بینیم این تاثیرات در بازارهای مختلف چگونه اتفاق می‌افتد:
اثر رتبه‌بندی بر بازار فارکس، بورس و اوراق قرضه
۱. بازار ارز (فارکس):
در بازار ارز، رتبه اعتباری کشورها اهمیت زیادی دارد. اگر فیچ ریتینگز رتبه یک کشور را پایین بیاورد (مثلاً از BBB به BB+)، سرمایه‌گذاران خارجی ممکن است نگران شوند و پول خود را از آن کشور خارج کنند. این موضوع باعث می‌شود ارزش پول ملی آن کشور پایین بیاید.
برای نمونه، وقتی در سال ۲۰۱۱ رتبه اعتباری آمریکا توسط S&P کاهش پیدا کرد، بازارها واکنش منفی نشان دادند و دلار آمریکا تحت فشار قرار گرفت.
البته بعد از مدتی اوضاع آرام شد، اما این اتفاق نشان داد که پایین آمدن رتبه می‌تواند در کوتاه‌مدت به بازار شوک وارد کند. برعکس، وقتی رتبه کشوری بهتر می‌شود، اعتماد سرمایه‌گذاران بیشتر شده و ارزش پول آن کشور تقویت می‌شود.
۲. بازار سهام (بورس):
وقتی رتبه یک شرکت کاهش پیدا کند، معمولاً باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به آینده آن شرکت بدبین شوند. نتیجه این بدبینی، کاهش قیمت سهام آن شرکت است. اگر رتبه بهتر شود، برعکس، می‌تواند سیگنال مثبتی به بازار بدهد و قیمت سهام رشد کند.
همچنین اگر رتبه اعتباری یک کشور پایین برود، سرمایه‌گذاران خارجی ممکن است تمایلی به خرید سهام شرکت‌های آن کشور نداشته باشند و این موضوع باعث افت بازار بورس آن کشور می‌شود.
۳. بازار اوراق قرضه:
بیشترین تاثیر رتبه‌بندی‌های فیچ ریتینگز در بازار اوراق قرضه دیده می‌شود. وقتی رتبه یک اوراق یا ناشر پایین می‌آید، سرمایه‌گذاران احساس می‌کنند آن اوراق پرریسک‌تر شده است. برای جبران این ریسک، خریداران حاضر نیستند اوراق را با قیمت بالا بخرند و نرخ بازدهی آن افزایش پیدا می‌کند. به‌عبارتی، نرخ بهره مورد انتظار بازار برای جبران ریسک افزایش می‌یابد. برعکس، ارتقای رتبه باعث افزایش قیمت اوراق و کاهش نرخ بازدهی آن می‌شود.
حتی تغییر چشم‌انداز توسط فیچ ریتینگز، اگر منفی باشد، باعث می‌شود نرخ‌های بهره بالا برود چون بازار انتظار دارد رتبه در آینده پایین بیاید.
رتبه‌های فیچ ریتینگز و تأثیر آن بر ریسک سرمایه‌گذاری
رتبه‌های فیچ ریتینگز در واقع خلاصه‌ای از ریسک سرمایه‌گذاری هستند. هر سرمایه‌گذار با توجه به این رتبه‌ها می‌تواند تصمیم بگیرد که پرتفو یا سبد سرمایه‌گذاری خود را چگونه بچیند.
- سرمایه‌گذاران محتاط معمولاً سراغ اوراقی با رتبه‌های بالا مثل A یا BBB می‌روند چون ریسک کمتری دارند.
- سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیرتر ممکن است بخشی از سرمایه خود را به اوراق با رتبه‌های پایین‌تر مثل BB یا B اختصاص دهند که بازده بالاتری دارند ولی احتمال نکول هم بیشتر است.
به بیان ساده: هرچه رتبه پایین‌تر باشد، ریسک بالاتر و بازدهی هم بیشتر است. هرچه رتبه بالاتر باشد، سرمایه‌گذاری امن‌تر اما بازدهی کمتر است.
رتبه‌بندی‌های فیچ می‌توانند برای سرمایه‌گذاران مثل یک هشدار باشند. اگر فیچ رتبه یک شرکت را در لیست نظارتی منفی (Watch Negative) بگذارد، یعنی شرایط آن شرکت در حال بدتر شدن است و سرمایه‌گذاران باید احتیاط کنند.
بانک‌ها و مؤسسات مالی هم به این رتبه‌ها توجه می‌کنند. مثلاً اگر شرکتی رتبه BB داشته باشد، گرفتن وام برایش سخت‌تر و گران‌تر خواهد بود.
اما یک نکته مهم:
رتبه‌های فیچ فقط نظرات تخصصی هستند نه تضمین قطعی. در بحران مالی ۲۰۰۸ در آمریکا، بسیاری از اوراق با رتبه بالا مثل AAA در نهایت نکول شدند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید فقط به رتبه‌بندی‌ها اتکا کنند و خودشان هم باید شرایط را تحلیل و هم مدیریت ریسک را رعایت کنند.
چگونه مدیریت ریسک کنیم؟
- سبد سرمایه‌گذاری خود را متنوع کنید و همه سرمایه را روی اوراق با رتبه پایین نگذارید.
- آموزش ببینید؛ مثلاً مطالعه منابعی مثل آموزش مدیریت سرمایه کمک می‌کند تصمیمات بهتری بگیرید.
- اگر بازار پرریسک شد، می‌توانید استراتژی اجتناب از ریسک داشته باشید و فقط روی دارایی‌های امن مثل اوراق دولتی درجه AAA یا وجه نقد تمرکز کنید.
نتیجهگیری
رتبه‌بندی‌های مؤسسه فیچ ریتینگز تنها یک عدد یا حرف نیستند، بلکه نمایانگر سطح اعتماد بازار به توان بازپرداخت بدهی‌ها و سلامت مالی کشورها، شرکت‌ها و نهادها هستند. شناخت دقیق سازوکار این مؤسسه، نه‌تنها به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، بلکه به تحلیل‌گران و فعالان اقتصادی این فرصت را می‌دهد که تصمیمات هوشمندانه‌تر و مبتنی بر ریسک واقعی بگیرند. همان‌طور که تحلیل‌های تکنیکال برای معامله‌گران فنی اهمیت دارد، درک رتبه‌بندی‌های اعتباری نیز برای تصمیم‌گیران کلان اقتصادی حیاتی است.
تسلط بر منطق و ساختار فیچ ریتینگز می‌تواند به شما کمک کند تا پشت‌پرده اعتبار جهانی بازیگران اقتصادی را بهتر ببینید. این، همان برتری است که سرمایه‌گذاران موفق را از دیگران متمایز می‌کند.
سوالات متداول فیچ ریتینگز
۱. فیچ ریتینگز چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
فیچ ریتینگز یکی از سه موسسه برتر رتبه‌بندی اعتباری در جهان است که ریسک بازپرداخت بدهی شرکت‌ها، دولت‌ها و اوراق قرضه را ارزیابی کرده و به آنها رتبه اعتباری اختصاص می‌دهد. این رتبه‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند میزان ریسک سرمایه‌گذاری را بهتر بسنجند.
۲. مقیاس رتبه‌بندی فیچ چگونه کار می‌کند؟
فیچ ریتینگز از یک مقیاس استاندارد، شامل رتبه‌هایی از AAA (بالاترین اعتبار) تا D (ورشکستگی) استفاده می‌کند. همچنین برای دقت بیشتر از علامت‌های + و − در کنار رتبه‌ها استفاده می‌شود. رتبه‌های AAA تا BBB به عنوان «سرمایه‌گذاری امن» و رتبه‌های BB تا D به عنوان «سفته‌بازانه» شناخته می‌شوند.
۳. فیچ چه چیزی را ارزیابی می‌کند؟
فیچ مواردی مثل درآمد، جریان نقدی، بدهی، سودآوری، ساختار سرمایه، مدیریت، رقابت صنعتی و در مورد دولت‌ها، شاخص‌های اقتصاد کلان و ثبات سیاسی را بررسی می‌کند تا توان بازپرداخت بدهی و احتمال نکول را ارزیابی کند.
۴. تفاوت فیچ ریتینگز با مودیز و استاندارد اند پورز چیست؟
هر سه موسسه رتبه‌بندی مشابهی ارائه می‌دهند، اما مقیاس‌ها و روش تحلیل آنها کمی فرق دارد. فیچ ریتینگز و S&P از حروف استفاده می‌کنند، مودیز از حروف به همراه اعداد (مثلاً Aa1). همچنین فیچ ریتینگز بیشتر بر احتمال نکول تمرکز دارد، در حالی که مودیز شدت زیان در نکول را هم در نظر می‌گیرد.
۵. آیا فیچ ریتینگز سهام شرکت‌ها را هم رتبه‌بندی می‌کند؟
خیر. فیچ ریتینگز فقط اوراق بدهی مانند اوراق قرضه و اعتبار شرکت‌ها و دولت‌ها را رتبه‌بندی می‌کند، نه سهام آنها. چون رتبه اعتباری به توان بازپرداخت بدهی مربوط می‌شود نه ارزش یا سوددهی سهام.
۶. رتبه‌بندی فیچ چه تأثیری بر بازارهای مالی دارد؟
تغییر در رتبه‌بندی می‌تواند به‌طور مستقیم بر بازار ارز، سهام و اوراق قرضه تأثیر بگذارد. کاهش رتبه منجر به افزایش نرخ بهره، خروج سرمایه و افت ارزش سهام یا ارز کشور می‌شود. ارتقای رتبه برعکس، سیگنال مثبت به بازار می‌دهد و هزینه‌های مالی را کاهش می‌دهد.
