چگونه بلاکچین چالشهای زنجیره ی تامین را برطرف میکند؟
اسفند 6, 1402
Rate this post
_ آشنایی با کارکرد های بلاک چین در زنجیره ی تامین :
زنجیره تامین، به عنوان یکی از اصلیترین عوامل در فرآیندهای تولید و توزیع، همواره با چالشهایی روبهرو بوده است. از مشکلات مربوط به شفافیت و اعتماد تا مسائل مربوط به هزینه، زمان و مدیریت، و در دوره های مختلف فعالین این حوزه به دنبال راهحلهایی بودنند که بتوانند این چالشها را برطرف کنند. یکی از فناوریهایی که به طور فزایندهای توجه مردم و صنایع مختلف را به خود جلب کرده است، بلاکچین است. در این مقاله به بررسی کارکرد های بلاکچین در حوزه ی زنجیره تامین خواهیم پرداخت.
Table of Contents
_ بلاکچین چیست؟ و چگونه کار میکند؟
بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده است که اطلاعات را به صورت زنجیرهای از بلاکها ذخیره میکند. هر بلاک شامل اطلاعات خاصی مانند زمان ایجاد، دادههای ذخیره شده، و هش (هش یک تابع ریاضی است که دادههای ورودی را به یک رشته رمزگذاری شده تبدیل میکند) بلاک قبلی است. بلاکچینها معمولاً برای ثبت تراکنشهای مالی مانند انتقال ارزهای دیجیتال استفاده میشوند. با این حال، میتوان از آنها برای ثبت هر نوع داده دیگری نیز استفاده کرد، مانند سوابق مالکیت، قراردادها، یا اطلاعات مربوط به زنجیره تأمین. بلاکچینها به دلیل ویژگیهای خاصی مانند امنیت، شفافیت، و غیرمتمرکز بودن، مزایای زیادی نسبت به سایر سیستمهای ثبت اطلاعات دارند. بلاکچین از یک شبکه کامپیوتری تشکیل شده است که نودهای آن اطلاعات را ذخیره و پردازش میکنند. هر نود یک نسخه کامل از دفتر کل را در اختیار دارد.بلاکها در بلاکچین به ترتیب زمانی ایجاد میشوند. هر بلاک شامل اطلاعات زیر است:
هش بلاک قبلی: این هش برای اتصال بلاکها به یکدیگر استفاده میشود.
دادههای ذخیره شده: این دادهها میتوانند هر نوع اطلاعاتی باشند، مانند زمان ایجاد، اطلاعات تراکنش، یا دادههای مربوط به زنجیره تأمین.
هش خود بلاک: این هش برای تأیید صحت بلاک استفاده میشود.
برای اضافه کردن یک بلاک جدید به بلاکچین، باید یک توافق جمعی بین نودهای شبکه حاصل شود. این توافق به صورت فرآیندی به نام اجماع حاصل میشود.در برخی از انواع بلاکچینها، اجماع با استفاده از الگوریتم اثبات کار (PoW) انجام میشود. در این الگوریتم، نودها برای حل یک مسئله ریاضی رقابت میکنند. اولین نود که مسئله را حل کند، حق اضافه کردن یک بلاک جدید به بلاکچین را مییابد. در برخی دیگر از انواع بلاکچینها، اجماع با استفاده از الگوریتم اثبات سهام (PoS) انجام میشود. در این الگوریتم، نودها بر اساس میزان سهامی که در شبکه دارند، حق اضافه کردن بلاک جدید به بلاکچین را دارند.
_ معرفی مفهوم زنجیره ی تامین و بررسی نقش بلاکچین در آن:
زنجیره تامین به تمام فعالیتهایی که از مرحله تولید تا تحویل کالاهای نهایی انجام میشود، اشاره دارد. این زنجیره، در هر صنعتی، شامل یک ساختار بسیار پیچیده و جامع است. همه صنایع، به منظور بهبود بهرهوری و کسب سود بیشتر در تجارت، نیاز دارند که زنجیره تامین خود را بهبود بخشند. با این حال، حفظ یک زنجیره تامین موثر و کارآمد همراه با چالشها و موانعی همچون اعتماد بین ذینفعان، شفافیت، و بهرهوری در هر مرحله از فرآیند، است و همواره چالشهای خود را دارد.
بلاکچین، به عنوان یک فناوری نوین، پتانسیل زیادی برای افزایش انعطافپذیری و چابکی در عملیات زنجیره تامین دارد. این فناوری به تمامی ذینفعان درگیر در اکوسیستم زنجیره تامین اجازه میدهد که در تمامی مراحل فرآیند، اطلاعات و دادهها را به اشتراک بگذارند، همکاری کنند، و اعتبارسنجی نمایند. از این رو، بلاکچین به دلیل قابلیت اطمینان و امنیت بالا، به عنوان یک راهکار موثر برای بهبود عملکرد زنجیره تامین مطرح میشود.
زنجیرههای تامین سنتی با چالشهای متعددی روبرو بودهاند که برای حل آنها به راهکارهایی نوین نیاز داشتهاند. در زیر به برخی از این چالشها اشاره شده و بررسی میشوند:
1 . عدم شفافیت :
در زنجیرههای تامین سنتی، اغلب اطلاعات مربوط به مراحل مختلف زنجیره به طور کامل در دسترس نیستند که باعث کاهش شفافیت و اعتماد بین ذینفعان میشود.
2 . کاهش اطمینان :
نواقص در فرآیند تولید و تحویل ممکن است باعث کاهش اطمینان ذینفعان درباره کیفیت و تحویل به موقع محصولات شود.
3 . پیچیدگی و پیگیری دشوار :
نواقص در فرآیند تولید و تحویل ممکن است باعث کاهش اطمینان ذینفعان درباره کیفیت و تحویل به موقع محصولات شود.
4 . نوسانات در قیمتها :
تغییرات ناپیوسته در قیمت مواد اولیه و سایر عوامل باعث نوسانات در هزینههای تولید و در نتیجه کاهش پایداری زنجیره تامین میشود.
5 . ابتلا به خطرات امنیتی :
زنجیرههای تامین سنتی با خطرات امنیتی مختلفی مانند حملات سایبری، کلاهبرداری، و سرقت اطلاعات روبرو هستند.
6 . وابستگی به واسطهها :
وجود واسطههای متعدد در زنجیره تامین سنتی میتواند باعث افزایش هزینهها و کاهش کارایی شود.
7 . مدیریت منابع و مواد اولیه :
: مدیریت بهینه منابع و مواد اولیه در زنجیره تامین سنتی ممکن است با چالشهایی همچون پیچیدگی در برنامهریزی و مدیریت مواجه شود.
8 . افزایش هزینهها :
تمامی چالشهای بالا میتوانند منجر به افزایش هزینهها و کاهش سودآوری در زنجیره تامین سنتی شوند.
این چالشها نشان دهنده نیاز به رویکردهای نوین و فناورانهتر برای حل مشکلات و بهبود عملکرد در نحوه ی مدیریت زنجیرههای تامین است که از جمله کارآمد ترین این فناوری ها بلاکچین میباشد.
_ راه حل های فناوری بلاکچین برای چالش های زنجیره ی تامین :
بلاکچین به عنوان یک فناوری نوآور، میتواند به طور موثری به حل چالشهای زنجیره تامین سنتی مانند عدم شفافیت، عدم اطمینان کافی، پیچیدگی در مدیریت و پیگیری کالاها و مواد اولیه، وجود واسطههای غیر ضروری، خطرات امنیتی و افزایش هزینه کمک کند. در زیر، به توضیح این موارد میپردازیم:
1 . شفافیت و افزایش اطمینان:
بلاکچین اطلاعات را به صورت شفاف و قابل تأیید در یک دفتر رکورد دیجیتال ذخیره میکند که قابل دسترسی برای تمامی ذینفعان است. این امر باعث افزایش شفافیت در تمامی مراحل زنجیره تامین میشود در نتیجه به دقت و صحت اطلاعات اعتماد بیشتری میتوان داشت.
2 . سهولت در مدیریت و پیگیری کالاها و مواد اولیه :
بلاکچین میتواند فرایندهای مدیریت و پیگیری را بهبود بخشد، زیرا تمامی اطلاعات مرتبط با تولید، حمل و نقل، و تحویل کالاها در یک مکان قابل دسترسی قرار میگیرد. این امر باعث کاهش زمانبری و سهولت در مدیریت مراحل مختلف زنجیره تامین میشود.
3 . حذف واسطههای غیر ضروری :
بلاکچین امکان انجام تراکنشهای مالی بین ذینفعان بدون نیاز به واسطههای معمول یا غیر ضروری را فراهم میکند. این امر باعث حذفواسطههای غیر ضروری میشود.
4 . دفع خطرات امنیتی :
بلاکچین با استفاده از رمزنگاری قوی و ساختار غیرقابل تغییر، امنیت اطلاعات را تضمین میکند. همچنین، به دلیل اینکه اطلاعات در سراسر شبکه توزیع شده و غیرقابل تغییر است، خطر اختلاس یا تقلب به شدت کاهش مییابد.
5 . کاهش هزینه :
با کاهش نیاز به واسطههای معمول، افزایش بهرهوری و بهبود فرآیندها، بلاکچین میتواند به کاهش هزینههای زنجیره تامین کمک کند. همچنین، امکان اطمینان از اصالت و دقت اطلاعات باعث کاهش خطاها و هزینههای مرتبط با آنها میشود.
همانطور که ملاحظه مینمایید بلاکچین به عنوان یک فناوری نوآورانه، میتواند به طور موثری به حل چالشهای زنجیره تامین سنتی کمک کند و بهبود قابل توجهی در عملکرد و کارایی زنجیره تامین ارائه دهد.
_ معرفی بهترین بلاکچین ها برای ثبت اطلاعات زنجیره ی تامین :
بلاکچینهای مختلفی برای ثبت اطلاعات زنجیره تامین وجود دارند، هر کدام ویژگیها و مزایای خود را دارند. در زیر، بهترین بلاکچینها برای ثبت اطلاعات زنجیره تامین و ویژگیهای آنها را معرفی میکنم:
1 . Ethereum :
قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند : اتریوم به عنوان یک پلتفرم بلاکچین، قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم میکند که این امر میتواند در انجام معاملات زنجیره تامین و اتخاذ تصمیمات خودکار بر اساس شرایط قراردادها، موثر باشد.
پایداری و امنیت : شبکه اتریوم با استفاده از الگوریتم PoS (proof of stake) برای اثبات تراکنشها و ایجاد بلاکهای جدید استفاده میکند که امنیت بالایی را ارائه میدهد.
اکوسیستم گسترده :اتریوم برای توسعه برنامههای مبتنی بر بلاکچین و قراردادهای هوشمند، اکوسیستم گستردهای از توسعهدهندگان مستقل دارد که باعث رشد و پیشرفت پروژههای مختلف و سهولت در انجام کار ها میشود.
2 . Hyperledger Fabric :
سازگاری با استفادهکنندگان : Hyperledger Fabric به عنوان یک پلتفرم بلاکچین امن و مقیاسپذیر، امکان انعطافپذیری بالا و سازگاری با نیازهای مختلف کسبوکارها را فراهم میکند.
مجوزهای دسترسی : این پلتفرم امکان تعیین و مدیریت مجوزهای دسترسی به اطلاعات را فراهم میکند که این امر به تطبیق با الزامات حریم خصوصی و امنیتی متناسب با هر سازمان کمک میکند.
اجرای معاملات خصوصی: Hyperledger Fabric قابلیت اجرای معاملات خصوصی بین ذینفعان را ارائه میدهد که این امر مناسب برای زنجیرههای تامین با نیاز به حریم خصوصی بیشتر است.
3 . Corda :
حریم خصوصی و قابلیت تطبیق : Corda برای انجام معاملات خصوصی بین ذینفعان و تطبیق با نیازهای مختلف کسبوکارها طراحی شده است.
معماری انعطافپذیر : معماری Corda امکان اضافه کردن و گسترش قابلیتها و ویژگیهای جدید را فراهم میکند، که این امر مناسب برای زنجیرههای تامین با نیازهای مختلف است.
همگام با قوانین و مقررات : Corda قابلیت اجرای قوانین و مقررات محلی و بینالمللی را فراهم میکند که این امر برای سازمانهایی که در زمینههایی مانند مالیات، حقوقی و تنظیمات دیگر فعالیت میکنند، بسیار مهم است.
سرعت بالا:Stellar برای انجام تراکنشهای سریع و با کمترین هزینه معروف است که این ویژگی میتواند مناسب برای زنجیرههای تامین با نیاز به تراکنشهای فوری باشد.
امنیت: Stellar از الگوریتمهای مبتنی بر رمزنگاری قوی برای امنیت تراکنشها استفاده میکند که این امر اطمینان بیشتری را برای ذینفعان فراهم میکند.
5 . Quorum :
حریم خصوصی: Quorum با امکان اجرای معاملات خصوصی بین ذینفعان، امکان حفظ حریم خصوصی را فراهم میکند که این ویژگی برای برخی زنجیرههای تامین از اهمیت بالایی برخوردار است.
امکان مقیاسپذیری: Quorum به عنوان یک بلاکچین مبتنی بر Ethereum طراحی شده است و امکان مقیاسپذیری بالا را برای زنجیرههای تامین با تراکنشهای بزرگ فراهم میکند.
6 . Tezos :
امنیت: Tezos امکان بهبود و ارتقاء خودکار شبکه را فراهم میکند که این ویژگی میتواند برای زنجیرههای تامین با نیاز به انعطافپذیری بالا مناسب باشد.
حکمرانی دموکراتیک: Tezos یک مکانیزم حکمرانی دموکراتیک دارد که امکان تصمیمگیری در مورد ارتقاءها و تغییرات شبکه را به صورت آزاد و عادلانه فراهم میکند.
ثبت اطلاعات زنجیره تامین بر روی بلاکچین به طریقهای متفاوت نسبت به روشهای معمول ثبت دادهها انجام میشود. در ادامه به صورت مفصل نحوه ی ثبت اطلاعات زنجیره تامین بر روی بلاکچین توضیح داده خواهد شد :
1 . تعریف دادهها :
قبل از هر چیز، نیاز است که دادههای مربوط به زنجیره تامین شناسایی و تعریف شوند. این دادهها میتوانند شامل اطلاعات محصولات، شمارههای سریال، تاریخ تولید، تاریخ انقضا، موقعیت جغرافیایی، اطلاعات مالی و غیره باشند.
2 . انتخاب بلاکچین مناسب :
برای ثبت اطلاعات زنجیره تامین، باید بلاکچینی که متناسب با نیازهای شما است را انتخاب کنید. این ممکن است Ethereum، Hyperledger Fabric، Corda یا بلاکچینی دیگر باشد که به نیازهای زنجیره تامین شما پاسخ میدهد.
3 . تعریف قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) :
در بعضی از بلاکچینها مانند Ethereum، میتوانید از قراردادهای هوشمند استفاده کنید. این قراردادها قوانین و شرایطی را که برای ثبت و اجرای معاملات در زنجیره تامین مورد نیاز است را به صورت خودکار اعمال مینمایند.
4 . ثبت دادهها :
اکنون میتوانید دادههای مورد نظر خود را بر روی بلاکچین ثبت کنید. این میتواند از طریق تراکنشهای معمولی مانند ارسال توکنها یا اجرای قراردادهای هوشمند در بلاکچین انجام شود. در زیر، به توضیحات بیشتر در مورد هر یک از این روشها پرداخته میشود:
تراکنشهای معمولی : در این روش، دادههای مربوط به زنجیره تامین به صورت تراکنشهایی ایجاد میشوند که به صورت دیجیتال بر روی بلاکچین ثبت میشوند. این تراکنشها میتوانند شامل اطلاعات محصولات، تاریخهای تولید و انقضا، مشخصات فنی، موقعیت جغرافیایی و غیره باشند. برای ایجاد تراکنشها، ممکن است نیاز به استفاده از واسطههایی مانند کیفهای رمزارز، اپلیکیشنهای مخصوص بلاکچین یا پلتفرمهای خاص باشد. ذینفعان مختلف میتوانند با استفاده از این وسایل تراکنشهای خود را ایجاد و به بلاکچین ارسال کنند.
قراردادهای هوشمند(Smart Contracts) : در بعضی از بلاکچینها مانند Ethereum، قراردادهای هوشمند میتوانند برای ثبت دادههای زنجیره تامین استفاده شوند. این قراردادها کدهایی هستند که شرایط و قوانین مشخصی را برای انجام تراکنشها و ثبت اطلاعات در بلاکچین تعریف میکنند. با استفاده از قراردادهای هوشمند، میتوانید یک منطق برنامهریزی شده را به بلاکچین اضافه کنید که به صورت خودکار اطلاعات را ثبت و پردازش کند. برای مثال، میتوانید یک قرارداد هوشمند برای ثبت و اجرای معاملات خرید و فروش محصولات در زنجیره تامین ایجاد کنید. قراردادهای هوشمند میتوانند به عنوان یک لایه برنامهنویسی برای برنامههای زنجیره تامین عمل کنند و امکان اجرای توابع و اجرای کدهای مختلف را در بلاکچین فراهم کنند.
5 . تأیید تراکنش :
در بعضی از بلاکچینها مانند Ethereum، میتوانید از قراردادهای هوشمند استفاده کنید. این قراردادها قوانین و شرایطی را که برای ثبت و اجرای معاملات در زنجیره تامین مورد نیاز است را به صورت خودکار اعمال مینمایند.
6 . نگهداری و مدیریت دادهها :
بلاکچین به عنوان یک دفتر رکورد دیجیتال و غیرقابل تغییر، دادههای زنجیره تامین را به صورت غیرقابل تغییر و امن نگهداری میکند. همچنین شما میتوانید به طور مداوم دادهها را به روزرسانی و مدیریت کنید.
7 . دسترسی به دادهها :
ذینفعان مختلف میتوانند به دادههای ثبت شده بر روی بلاکچین دسترسی پیدا کنند، اما با توجه به مجوزها و سطوح دسترسی مشخص شده که توسط قراردادهای هوشمند یا مکانیزمهای دیگر تنظیم میشوند.
8 . استفاده از دادهها :
دادههای ثبت شده بر روی بلاکچین میتوانند برای مدیریت و پیگیری زنجیره تامین، اطلاعات مالی، حسابداری، تضمین کیفیت، اثبات اصالت و سایر اهداف مورد استفاده قرار بگیرند.
با این روش، اطلاعات زنجیره تامین به صورت مستحکم و امن بر روی بلاکچین ثبت میشوند و امکان مدیریت، پیگیری و بهرهبرداری موثر از این اطلاعات فراهم میشود.
_ مثال هایی از زنجیره های تامین ثبت شده بر روی بلاک چین در صنایع مختلف :
استفاده از بلاکچین در زنجیرههای تامین همچنان در مراحل اولیه خود قرار دارد و تعداد زنجیرههای تامینی که به طور کامل بر روی بلاکچین ثبت شدهاند نسبتاً محدود است. با این حال، تعدادی از بزرگترین و مهمترین زنجیرههای تامینی که به طور جزئی یا به صورت آزمایشی بر روی بلاکچین ثبت شدهاند عبارتند از:
1 . زنجیره تامین غذایی :
برخی شرکتهای بزرگ غذایی مانند Walmart، Nestle و Carrefour از بلاکچین برای ردیابی محصولات غذایی استفاده میکنند. این امر به مشتریان اطمینان میدهد که محصولاتی که خریداری میکنند از مراحل تولید تا تحویل در سطح زنجیره تامین، مطابق با استانداردهای ایمنی و کیفیت مرتبط با آنها هستند.
2 . زنجیره تامین دارویی :
در صنعت داروسازی، برخی شرکتهای بزرگ مانند Pfizer و Merck از بلاکچین برای ردیابی داروها از مراحل تولید تا تحویل به بیماران استفاده میکنند. این امر به افزایش اطمینان مصرفکنندگان از اصالت و کیفیت داروها کمک میکند و از دسترسی به داروهای تقلبی جلوگیری میکند.
3 . زنجیره تامین خودروسازی :
شرکتهای خودروسازی مانند BMW و Ford نیز به طور فزاینده از بلاکچین برای ردیابی قطعات و مواد اولیه از مراحل تولید تا تحویل استفاده میکنند. این امر به بهبود اطمینان از اصالت قطعات و کاهش خطرات مرتبط با تقلب در زنجیره تامین خودروها کمک میکند.
4 . زنجیره تامین لوازم الکترونیکی :
شرکتهای بزرگ الکترونیکی مانند Samsung و Foxconn نیز به طور فزاینده از بلاکچین برای ردیابی و مدیریت زنجیره تامین لوازم الکترونیکی استفاده میکنند. این امر به بهبود اطمینان مصرفکنندگان از اصالت و کیفیت محصولات الکترونیکی کمک میکند و از دسترسی به محصولات تقلبی جلوگیری میکند.
_ چالش های پیش روی استفاده از فناوری بلاکچین در زنجیره ی تامین :
استفاده از بلاکچین در زنجیره تامین با چالشها و مشکلات مختلفی همراه است. در زیر به برخی از این چالشها اشاره میشود:
1 . مقیاسپذیری :
یکی از چالشهای اساسی استفاده از بلاکچین در زنجیره تامین، مقیاسپذیری آن است. برخی بلاکچینها مانند Bitcoin با مشکلاتی مواجه هستند که تعداد تراکنشهای قابل پردازش در ثانیه را محدود میکنند. برای استفاده در مقیاس وسیع، باید راهحلهایی برای افزایش ظرفیت و سرعت شبکه بلاکچین ارائه شود.
2 . هزینه :
استفاده از بلاکچین همچنین میتواند هزینهبر باشد، به خصوص برای استفاده در مقیاس بزرگ. هزینههای مربوط به تراکنشها، حفظ و نگهداری شبکه و اجرای قراردادهای هوشمند میتواند برای شرکتها و سازمانها هزینههای قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.
3 . حفظ حریم خصوصی :
در بعضی حوزهها، مانند صنعت مالی یا داروسازی، حفظ حریم خصوصی اطلاعات بسیار حیاتی است. اما بلاکچین با طبیعت عمومی و شفافی که دارد میتواند چالشهایی در این خصوص ایجاد کند. برای حل این چالش، باید بلاکچینها با امکانات حریم خصوصی بهبود یابند.
4 . اعتماد و پذیرش :
استفاده از بلاکچین در زنجیره تامین نیازمند اعتماد و پذیرش مشترک است. برای موفقیت بلاکچین در زنجیره تامین، تمامی ذینفعان باید به بلاکچین و نحوه کارکرد آن اعتماد کنند و آماده باشند از آن استفاده کنند.
5 . تغییر فرهنگ سازمانی :
معمولاً استفاده از بلاکچین نیازمند تغییرات فرهنگی در سازمانها است. این امر ممکن است نیازمند انجام آموزشها، تغییر فرآیندها و تعامل بیشتر بین اعضای سازمان باشد که ممکن است چالشهایی را ایجاد کند.
6 . تطبیق با قوانین و مقررات :
برخی قوانین و مقررات ممکن است موانعی برای استفاده از بلاکچین در زنجیره تامین باشند. این امر ممکن است به دلیل موضوعات مربوط به حریم خصوصی، امنیت دادهها و مسائل مالی باشد که باید مورد توجه قرار گیرد.
7 . پذیرش فناوری :
برخی از ذینفعان ممکن است به دلیل عدم آشنایی با فناوری بلاکچین یا اختلافات فنی، از پذیرش آن در زنجیره تامین شان هراس داشته باشند. ایجاد آگاهی و آموزش در مورد مزایا و کاربردهای بلاکچین میتواند این چالش را کم رنگتر کند.
برای حل این چالشها، نیاز است تا به طور همزمان به تکنولوژی بلاکچین، فرآیندها، قوانین و تغییرات فرهنگی مورد نیاز در سازمانها توجه شود و راهکارهای متناسبی ارائه شود.
بلاکچین به عنوان یک فناوری نوین، قابلیتهای بسیاری را برای بهبود زنجیره تامین فراهم میکند. از شفافیت و اعتماد بیشتر تا کاهش هزینه و زمان، این فناوری میتواند به طور موثری به بهبود فرآیندها و کاهش چالشهای مرتبط با زنجیره تامین کمک کند و در نهایت به بهرهوری و سودآوری بیشتر کسبوکارها کمک کند.
سامان دانشجوی اقتصاد دانشگاه قم است. او از 4 سال پیش فعالیت خود در بازارهای مالی را با ترید بیت کوین و ارزهای دیجیتال آغاز کرده است و در حال حاضر، به عنوان نویسنده محتوا و پژوهشگر در حوزه ارزهای دیجیتال و فارکس فعالیت میکند. پس از تجربه کار در شرکت فاینارز اکنون به عنوان کارشناس محتوا در آرونگروپس در حال فعالیت است.
با سامان از طریق زیر میتوانید در ارتباط باشید:
[email protected]