آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا برخی بازارها روان‌تر و دقیق‌تر از بقیه عمل می‌کنند؟ یکی از عوامل پنهان، اما بسیار مؤثر در این موضوع، مفهومی به نام تیک سایز (Tick Size) است. این مفهوم، اگرچه در ظاهر فقط به یک عدد کوچک اشاره دارد، اما تأثیر عمیقی بر نحوه شکل‌گیری قیمت، اسپرد و حتی اجرای سفارش‌ها در بازارهای مالی دارد. تریدرهایی که تیک سایز را به‌درستی می‌شناسند، درک دقیق‌تری از جریان سفارشات دارند و بهتر می‌توانند حرکات بازار را پیش‌بینی کنند.
اگر می‌خواهید با تسلط بر تیک سایز، دقت تحلیل‌های خود را افزایش دهید و معاملات بهتری انجام دهید، این مقاله را از دست ندهید.
- تیک سایز کوچک‌تر موجب افزایش نقدینگی و کاهش اسپرد بازار می‌شود.
- تیک سایز و نقدینگی ارتباط مستقیم دارند. تغییرات کوچک در تیک سایز می‌تواند تأثیر زیادی بر سرعت اجرا و قیمت‌های لحظه‌ای داشته باشد.
- تیک سایز در استراتژی‌های کوتاه‌مدت بسیار حیاتی است، زیرا تغییرات سریع قیمت می‌تواند به سرعت تاثیرگذار باشد.
تیک قیمتی یا تیک سایز چیست و چرا مهم است؟
تیک سایز (Tick Size) کوچک‌ترین مقدار مجاز برای تغییر قیمت یک دارایی مانند سهام یا ارز است. این مقدار توسط بورس یا بازار مالی مربوطه تعیین می‌شود و برای دارایی‌های مختلف، تیک قیمتی ممکن است متفاوت باشد (Investopedia). برای مثال، اگر تیک سایز یک سهم ۱۰ ریال باشد، قیمت آن می‌تواند از ۱,۰۰۰ ریال به ۱,۰۱۰ ریال تغییر کند، اما تغییر به ۱,۰۰۵ ریال ممکن نیست.
چرا تیک سایز مهم است؟ به این دلیل که بر تصمیم‌گیری‌های معاملاتی، میزان نقدینگی (میزان سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد یا دارایی‌های دیگر)، هزینه‌های معاملاتی و شفافیت قیمت در بازار تأثیر می‌گذارد و نقش کلیدی در شکل‌گیری ساختار منصفانه و مؤثر معاملات دارد.
برای درک بهتر این مقاله، حتما مقاله پیشنهادی را بخوانید: بازار مالی چیست؟
چگونه تیک سایز در دارایی‌های مختلف محاسبه می‌شود؟
برای اینکه مفهوم تیک سایز را راحت‌تر درک کنیم، باید بدانیم که هر بازار مالی، قوانین خاص خود را برای کمترین میزان تغییر قیمت دارد. در این بخش، توضیح می‌دهیم که تیک سایز در دارایی‌های مختلف چگونه تعیین می‌شود: (4)
۱. بازار فارکس (Forex):
در اصطلاحات فارکس، تیک سایز با “پیپ” (Pip) شناخته می‌شود. برای اکثر جفت‌ارزها، یک پیپ برابر با ۰٫۰۰۰۱ است. به عنوان مثال، اگر نرخ جفت‌ارز EUR/USD از ۱٫۱۰۵۰ به ۱٫۱۰۵۱ تغییر کند، این حرکت معادل یک پیپ است.
در جفت‌ارزهایی که شامل ین ژاپن (JPY) هستند، یک پیپ برابر با ۰٫۰۱ است، زیرا نرخ این ارزها معمولاً تا دو رقم اعشار نمایش داده می‌شوند.
۲. بازار سهام (Stocks):
در بازار سهام، تیک سایز توسط بورس مربوطه تعیین می‌شود. برای مثال، در بورس نیویورک (NYSE)، تیک سایز استاندارد برای اکثر سهم‌ها ۰٫۰۱ دلار است؛ یعنی قیمت سهام می‌تواند به صورت ۰٫۰۱ دلار افزایش یا کاهش یابد. به این معنی که اگر قیمت سهمی ۵۰٫۰۰ دلار باشد، قیمت بعدی می‌تواند ۵۰٫۰۱ دلار یا ۴۹٫۹۹ دلار باشد.
۳. بازار آتی (Futures):
در قراردادهای آتی، تیک سایز به صورت مشخص برای هر قرارداد جداگانه تعیین می‌شود. به عنوان نمونه، در قرارداد آتی E-mini S&P 500، قیمت‌ها به صورت عدد شاخص مانند ۴۷۰۰.۰۰ یا ۴۷۰۰.۲۵ نمایش داده می‌شوند. در این بازار، تیک سایز برابر است با ۰٫۲۵ واحد شاخص است. (CMEgroup)
با توجه به اینکه هر واحد شاخص معادل ۵۰ دلار است، بنابراین هر تیک برابر است با ۰٫۲۵ × ۵۰ = ۱۲٫۵۰ دلار. به عبارت دیگر، اگر قیمت قرارداد از ۴۷۰۰.۰۰ به ۴۷۰۰.۲۵ تغییر کند، این حرکت یک تیک محسوب می‌شود و معادل ۱۲٫۵۰ دلار سود یا زیان بالقوه برای معامله‌گر خواهد داشت.
۴. بازار ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies):
در بازار ارزهای دیجیتال، تیک سایز می‌تواند بین صرافی‌ها و ارزهای مختلف متفاوت باشد. برای مثال، در صرافی A، تیک سایز برای بیت‌کوین ممکن است ۰٫۰۱ دلار باشد؛ یعنی قیمت بیت‌کوین می‌تواند از ۳۵٬۰۰۰٫۰۰ دلار به ۳۵٬۰۰۰٫۰۱ دلار تغییر کند، در حالی که برای ارزهای دیجیتال با قیمت پایین‌تر، تیک سایز ممکن است کوچک‌تر باشد، مانند ۰٫۰۰۰۱ دلار.
۵. بازار اوراق قرضه (Bonds):
در بازار اوراق قرضه، برخلاف بازار سهام یا ارز، تغییرات قیمت معمولاً به صورت کسر بیان می‌شوند نه به صورت اعداد اعشاری رایج. برای مثال، در اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده، تیک سایز معادل ۱/۳۲ درصد از ارزش اسمی اوراق در نظر گرفته می‌شود.
به عنوان نمونه، اگر ارزش اسمی اوراق برابر با ۱٬۰۰۰ دلار باشد، تیک سایز به صورت زیر محاسبه می‌شود:
۱۰۰۰ × (۱ ÷ ۳۲ ÷ ۱۰۰) = ۰٫۳۱۲۵ دلار
به عبارتی، قیمت این اوراق می‌تواند در هر مرحله به اندازه ۳۱ سنت و ۲۵ صدم سنت تغییر کند. این مقدار حداقل نوسان مجاز قیمت است و کمتر از آن امکان‌پذیر نیست.
چنین ساختاری در بازار اوراق رایج است و موجب می‌شود که تغییرات قیمت با دقت و نظم استاندارد انجام شوند، بدون ایجاد نوسانات تصادفی یا غیرضروری.
ارزش اسمی، قیمتی است که روی اوراق قرضه یا سهام درج شده و نشان‌دهنده ارزش پایه آن در زمان انتشار است نه قیمت آن در زمان معامله در بازار
نقش تیک سایز در نقدینگی و نوسانات بازار
تیک سایز می‌تواند مستقیماً بر نقدینگی بازار و نوسانات آن تأثیر بگذارد. در این قسمت به صورت ساده توضیح می‌دهیم که این تأثیرات چگونه رخ می‌دهند.
تأثیر تیک سایز بر نقدینگی بازار
تحقیقات کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) نشان می‌دهد که تیک سایز بزرگ‌تر، باعث کاهش تعداد معاملات می‌شود و این مسئله به طور معمول نقدینگی در بازار را پایین می‌آورد.
زمانی که تیک سایز بزرگ باشد، هر تغییر کوچک در قیمت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و معامله‌گران ممکن است تمایل داشته باشند تعداد یا حجم معاملات خود را کاهش دهند. در نتیجه، انجام معاملات بزرگ در چنین شرایطی ممکن است سخت‌تر شود و قیمت‌ها را سریع‌تر جابه‌جا کند.
در مقابل، تیک سایز کوچک به معامله‌گران اجازه می‌دهد معاملات راحت‌تری داشته باشند. آنها می‌توانند سفارش‌های خرید و فروش خود را با قیمت‌های نزدیک‌تری به هم انجام دهند. این امر می‌تواند به افزایش معاملات و بهبود نقدینگی کمک کند. (SEC)
ارتباط تیک سایز با اسپرد و حجم معاملات
تیک سایز به طور مستقیم روی اسپرد تأثیر دارد. وقتی تیک سایز کوچک باشد، بازارسازها می‌توانند قیمت‌های دقیق‌تری ارائه دهند که باعث می‌شود فاصله بین قیمت خرید و فروش کمتر شود. در نتیجه، معامله‌گران هزینه کمتری برای معاملات می‌پردازند.
اما در بازارهایی با حجم معاملاتی پایین و به تبع آن نقدینگی کمتر، اسپرد بزرگ‌تر می‌شود و هزینه معاملات افزایش می‌یابد. در این شرایط، معامله‌گران برای انجام معامله باید هزینه بیشتری پرداخت کنند.
مثال‌های کاربردی از تیک سایز در بازارهای مالی
در ادامه، به بررسی کاربردهای تیک سایز در بازارهای مالی مختلف (بورس یا فارکس) پرداخته‌ایم:
تیک سایز در فارکس و تأثیر آن بر معامله‌گران
همانطور که در بالا هم توضیح دادیم، تیک سایز در فارکس با اصطلاح “پیپ” (Pip) شناخته می‌شود. برای مثال، در جفت‌ارز EUR/USD، یک پیپ برابر با ۰.۰۰۰۱ است. اگر نرخ این جفت‌ارز از ۱.۱۰۵۰ به ۱.۱۰۵۱ تغییر کند، این حرکت معادل یک پیپ است.
در جفت‌ارزهایی مانند USD/JPY که نرخ آنها به صورت دو رقم اعشار نمایش داده می‌شود، یک پیپ برابر با ۰.۰۱ است. به عنوان مثال، تغییر از ۱۱۰.۵۰ به ۱۱۰.۵۱ معادل یک پیپ است. درک درست از مفهوم پیپ به معامله‌گران کمک می‌کند تا سود و زیان خود را محاسبه کرده و استراتژی‌های معاملاتی مؤثرتری تدوین کنند.
نحوه اعمال تیک قیمتی در بورس
به عنوان نمونه، در بورس ایران، تیک قیمتی بر اساس قیمت هر سهم به صورت پله‌ای تعیین می‌شود:
- سهام با قیمت ۱ تا ۵,۰۰۰ ریال: تیک قیمتی برابر با ۱ ریال است. یعنی قیمت سفارش‌ها می‌توانند به اندازه ۱ ریال افزایش یا کاهش یابند.
- سهام با قیمت ۵,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ ریال: تیک قیمتی برابر با ۱۰ ریال است. به این معنی که تغییرات قیمتی باید مضربی از ۱۰ ریال باشند.
- سهام با قیمت بیش از ۲۰,۰۰۰ ریال: تیک قیمتی برابر با ۵۰ ریال است. بنابراین، قیمت سفارش‌ها می‌توانند به اندازه ۵۰ ریال افزایش یا کاهش یابند.
برای مثال، اگر قیمت سهامی ۱۰,۰۰۰ ریال باشد، سفارش‌ها می‌توانند با افزایش یا کاهش ۱۰ ریال ثبت شوند؛ یعنی قیمت‌های مجاز برای سفارش‌ها ۱۰,۰۰۰، ۱۰,۰۱۰، ۱۰,۰۲۰ ریال و … خواهند بود.
استفاده از تیک سایز در معاملات ارز دیجیتال
همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، تیک سایز برای هر ارز و در هر صرافی می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، در صرافی بایننس، تیک سایز برای جفت ارز BTC/USDT ممکن است ۰.۱ دلار باشد، در حالی که برای جفت ارز ETH/USDT ممکن است ۰.۰۰۱ دلار تعیین شود.
معامله‌گران باید از تیک سایزهای تعیین شده توسط صرافی‌ها آگاه باشند تا بتوانند سفارش‌های خود را به درستی تنظیم کرده و مدیریت ریسک مناسبی داشته باشند.
تأثیر تغییرات تیک سایز بر استراتژی‌های معاملاتی
تیک سایز تأثیرات قابل توجهی بر استراتژی‌های معاملاتی دارد که در ادامه به بررسی این تاثیرات می‌پردازیم:
نقش Tick Size در معاملات اسکالپینگ و روزانه
در استراتژی‌های معاملاتی مانند اسکالپینگ (انجام معاملات متعدد در بازه‌های زمانی کوتاه) و معاملات روزانه، معامله‌گران به دنبال کسب سود از تغییرات کوچک قیمت هستند.
در این نوع معاملات، تیک سایز کوچک‌تر می‌تواند به معامله‌گران امکان دهد حتی از تغییرات جزئی قیمت هم سود کنند. با این حال، تیک سایزهای بسیار کوچک، ممکن است به افزایش هزینه‌های معاملاتی منجر شود و نیاز به دقت بالاتری در اجرای معاملات داشته باشد.
معامله‌گران روزانه‌ای که پوزیشن‌های خرید و فروش خود را در طول یک روز معاملاتی باز و بسته می‌کنند، باید تیک سایز را در تعیین حد سود و حد ضرر خود در نظر بگیرند. برای مثال، در بازاری با تیک سایز بزرگ‌تر، ممکن است نیاز باشد که حد سود و حد ضرر در فواصل بزرگ‌تری تنظیم شوند تا نوسانات طبیعی قیمت را در برگیرند.
نحوه تنظیم حد ضرر و حد سود بر اساس تیک سایز
هنگام تعیین سطوح حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit)، باید از مضرب‌های تیک سایز استفاده شود. برای مثال، اگر تیک سایز ۰.۰۱ باشد، نمی‌توان استاپ لاس را روی ۰.۰۱۵ تعیین کرد و باید به ۰.۰۱ یا ۰.۰۲ گرد شود.
همچنین، اگر تیک سایز یک دارایی ۰٫۰۱ دلار باشد، تعیین حد ضرر در ۱۰ تیک به معنای پذیرش حداکثر ضرر ۰٫۱۰ دلار در هر سهم است. به طور مشابه، تعیین حد سود در ۲۰ تیک به معنای هدف‌گذاری برای کسب سود ۰٫۲۰ دلار در هر سهم است.
توجه به این نکته ضروری است که تعیین سطوح حد ضرر و حد سود باید با توجه به نوسانات بازار و استراتژی معاملاتی فردی انجام شود. استفاده از ابزارها و پلتفرم‌های معاملاتی که امکان تنظیم خودکار این سطوح را بر اساس تیک سایز فراهم می‌کنند، می‌تواند به بهبود مدیریت ریسک و کارایی معاملات کمک کند.
نتیجهگیری
تیک سایز شاید در نگاه اول یک عدد ساده به نظر برسد، اما در عمل می‌تواند تعیین‌کننده نحوه حرکت قیمت، میزان اسپرد، و حتی اجرای استراتژی‌های دقیق معاملاتی باشد. درک صحیح این مفهوم به تریدرها کمک می‌کند نه تنها معاملات بهینه‌تری داشته باشند، بلکه عمق بازار و رفتار نقدینگی را نیز بهتر تحلیل کنند. با استفاده هوشمندانه از تیک سایز، می‌توانید هزینه‌های پنهان را کاهش داده و با دیدی دقیق‌تر به جزئیات بازار نگاه کنید، ویژگی‌ای که تریدرهای حرفه‌ای را از مبتدی‌ها متمایز می‌کند.
سوالات متداول تیک سایز
1- تیک سایز چیست؟
تیک سایز به کوچک‌ترین مقدار مجاز افزایش یا کاهش قیمت یک دارایی گفته می‌شود. این مقدار توسط بورس یا نهادهای نظارتی تعیین می‌شود تا تغییرات قیمت در بازار نظم داشته باشند.
2- چرا تیک سایز مهم است؟
تیک سایز بر روش‌های معامله‌گری تأثیر می‌گذارد. وقتی تیک سایز کوچک باشد، فاصله بین قیمت خرید و فروش (اسپرد) کمتر می‌شود که می‌تواند به نفع معامله‌گران باشد. اما در عین حال، ممکن است تعداد معاملات بالا برود و هزینه کلی معاملات بیشتر شود.
3- تیک سایز چه تأثیری بر رفتار معامله‌گران دارد؟
تیک سایز کوچک ممکن است باعث شود معامله‌گر سریع‌تر تصمیم بگیرد یا بیشتر معامله کند که گاهی اوقات منجر به ایجاد رفتار هیجانی در معامله‌گران می‌شود. در مقابل، تیک سایز بزرگ‌تر می‌تواند حس ثبات بیشتری ایجاد کند و از انجام معاملات غیرضروری جلوگیری کند.
4- چرا تیک سایز در بازارهای مختلف فرق دارد؟
هر بازار ویژگی‌های خاص خود را دارد. مثلاً در بازارهایی که معاملات زیادی در آنها انجام می‌شود، معمولاً تیک سایز کوچک‌تر است تا قیمت‌ها دقیق‌تر حرکت کنند. اما در بازارهایی با نقدینگی پایین‌تر، تیک سایز بزرگ‌تری انتخاب می‌شود تا از نوسانات قیمتی بی‌مورد جلوگیری شود.
5- آیا می‌توان تیک سایز را به دلخواه انتخاب کرد؟
خیر، تیک سایز توسط بورس یا نهادهای نظارتی تعیین می‌شود و قابل تغییر توسط معامله‌گران نیست. با این حال، هر معامله‌گر می‌تواند استراتژی خود را متناسب با تیک سایز موجود تنظیم کند.
