فیبوناچی ریتریسمنت (Retracement) که با نام های فیبوناچی بازگشتی یا فیبوناچی اصلاحی نیز شناخته می‌شود؛ یکی از ابزارهای مهم و پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است که به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا نقاط بالقوه بازگشت قیمت را تشخیص دهند و تصمیم‌گیری‌های بهتری در زمینه خرید و فروش داشته باشند. در این مقاله به بررسی مبانی فیبوناچی، مفهوم فیبوناچی بازگشتی، و نحوه استفاده از این ابزار در معاملات خواهیم پرداخت.

فیبوناچی (Fibonacci) چیست؟

فیبوناچی (Fibonacci) به مجموعه‌ای از اعداد گفته می‌شود که از جمع دو عدد قبلی خود به‌دست می‌آیند. این سری که با اعداد 0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13 و… آغاز می‌شود، به دلیل روابط ریاضی خاصی که میان اعداد آن وجود دارد، در طبیعت و همچنین تحلیل‌های تکنیکال به‌کار می‌رود. یکی از ویژگی‌های کلیدی این سری، نسبت‌های فیبوناچی است. وقتی یک عدد از این سری بر عدد قبلی خود تقسیم شود، به نسبت‌هایی مانند 61.8%، 38.2% و 23.6% می‌رسیم. این نسبت‌ها به عنوان سطوح فیبوناچی در تحلیل تکنیکال به‌کار می‌روند و نقاط حمایتی و مقاومتی احتمالی در بازار را نشان می‌دهند.

در ابزارهای فیبوناچی مختلف، معامله‌گران معمولاً از سطوح 23.6%، 38.2%، 50% و 61.8% برای پیش‌بینی نقاط بازگشت قیمت استفاده می‌کنند. مهم‌ترین محدوده در این بین، “گلدن زون” یا “منطقه طلایی” است که به بازه‌ی 38.2% تا 61.8% اشاره دارد. این محدوده به‌عنوان یکی از نقاط مهم بازگشت قیمت در بازارهای مالی شناخته می‌شود و بسیاری از تحلیل‌گران به آن توجه ویژه‌ای دارند.

از جمله ابزارهای فیبوناچی می‌توان به فیبوناچی اصلاحی (Retracement)، فیبوناچی گسترشی (Extension)، فیبوناچی پروجکشن (Projection)، و فیبوناچی بادبزن (Fan) اشاره کرد. هر یک از این ابزارها کاربردهای خاص خود را در شناسایی روندها و پیش‌بینی نقاط بازگشت یا ادامه حرکت قیمت دارند. اما در این مقاله قصد داریم به‌صورت دقیق‌تر با ابزار فیبوناچی اصلاحی (Retracement) آشنا شویم که در ادامه به توضیحات آن خواهیم پرداخت.

فیبوناچی ریتریسمنت چیست؟

فیبوناچی ریتریسمنت (Retracement) یا فیبوناچی اصلاحی یکی از ابزارهای مهم و پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است که به معامله‌گران کمک می‌کند سطوح احتمالی اصلاح قیمت را شناسایی کنند. این ابزار بر پایه نسبت‌های فیبوناچی طراحی شده و برای تعیین نقاط احتمالی بازگشت قیمت یا پیدا کردن حد اصلاح قیمت در روند بازار به کار می‌رود. هنگامی که قیمت در یک روند صعودی یا نزولی قوی قرار دارد، ممکن است دچار یک اصلاح یا بازگشت موقتی شود و سپس به روند اصلی خود ادامه دهد. فیبوناچی ریتریسمنت به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا این نقاط بازگشتی را شناسایی کرده و تصمیم‌گیری‌های بهتری در ورود و خروج از معاملات اتخاذ کنند.

سطوح فیبوناچی Retracement

سطوح فیبوناچی ریتریسمنت شامل 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8% و 100% است که هر کدام نمایانگر درصدی از اصلاح قیمت در طول یک روند هستند. این سطوح نشان‌دهنده نقاط احتمالی هستند که در آن‌ها قیمت ممکن است متوقف شود یا بازگشت کند. سطح 23.6% به عنوان یک سطح اصلاحی کم‌عمق شناخته می‌شود، در حالی که سطح 61.8% اغلب به عنوان یکی از مهم‌ترین سطوح بازگشتی مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین سطح 50% نیز به دلیل اهمیت روانشناختی و توجه عمومی، در بسیاری از تحلیل‌ها به کار می‌رود.

در برخی منابع، علاوه بر سطوح اصلی فیبوناچی، سطوح فرعی 13%، 78% و 88% نیز به عنوان سطوح احتمالی بازگشت در نظر گرفته می‌شوند. این سطوح کمتر شناخته شده‌اند اما گاهی در بازارهای خاص و برای تحلیل دقیق‌تر روندهای قیمتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نحوه ترسیم فیبوناچی اصلاحی

ترسیم فیبوناچی ریتریسمنت نیازمند درک اصول کلی این ابزار و شناخت موج‌های بازار است. برای این کار لازم است که ابتدا یک موج جنبشی (Impulsive) قبلی را پیدا کنیم. موج جنبشی به معنای حرکتی قوی و جهت‌دار است که قیمت در آن بدون اصلاحات عمده، به سمت یک هدف مشخص حرکت کرده است. در مقابل، موج اصلاحی (Corrective) حرکتی خلاف جهت روند اصلی است که به نوعی به عنوان استراحت یا اصلاح قیمت در نظر گرفته می‌شود.

برای شناسایی موج‌های جنبشی و تشخیص آن‌ها از امواج اصلاحی، می‌توانید از سبک تحلیل امواج الیوت استفاده کنید. این روش بر اساس اصول مشخصی به تفکیک موج‌های جنبشی و اصلاحی در بازار می‌پردازد. اگر آشنایی کاملی با امواج الیوت ندارید، توصیه میکنیم به کمک مقالات آموزش امواج الیوت و امواج اصلاحی در الیوت با این سبک تحلیلی بیشتر آشنا شوید.

در کنار تحلیل امواج الیوت، استفاده از اندیکاتور زیگزاگ (Zigzag) نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. این اندیکاتور به‌صورت خودکار نقاط حداکثر و حداقل قیمت را مشخص کرده و موج‌های اصلی بازار را به شما نشان می‌دهد که به یافتن نقاط مناسب برای ترسیم فیبوناچی کمک می‌کند. البته لازم به ذکر است که این ابزار صد درصدی نبوده و دارای اشتباهات و نواقصی است.

همانطور که گفته شد، برای ترسیم فیبوناچی ریتریسمنت، نیاز است که موج جنبشی قبلی در نمودار شناسایی شود. به‌طور کلی، دو کلیک برای ترسیم این ابزار لازم است. کلیک اول در ابتدای موج جنبشی و کلیک دوم در انتهای آن قرار می‌گیرد. در روند صعودی، کلیک اول در پایین‌ترین نقطه موج و کلیک دوم در بالاترین نقطه موج جنبشی قبلی انجام می‌شود، در حالی که در روند نزولی، کلیک اول در بالاترین نقطه و کلیک دوم در پایین‌ترین نقطه موج جنبشی قرار دارد.

پس از آشنایی و درک اصول کلی، حال به نحوه ترسیم فیبوناچی ریتریسمنت در دو پلتفرم متاتریدر و تریدینگ ویو می‌پردازیم:

ابزار فیبوناچی ریتریسمنت در متاتریدر

• باز کردن نمودار دارایی: ابتدا باید نمودار مربوط به دارایی مورد نظر خود را باز کنید.
• انتخاب ابزار فیبوناچی: از نوار ابزار بالای صفحه، روی گزینه Insert کلیک کرده و از منوی باز شده، گزینه‌ی Objects را انتخاب کنید؛ سپس در بخش Fibonacci بر روی گزینه Retracement کلیک کنید.

• ترسیم فیبوناچی ریتریسمنت: حال باید موج جنبشی قبلی را در نمودار پیدا کرده و کلیک اول را در ابتدای موج جنبشی (پایین‌ترین نقطه در روند صعودی یا بالاترین نقطه در روند نزولی) و کلیک دوم را در انتهای موج (بالاترین نقطه در روند صعودی یا پایین‌ترین نقطه در روند نزولی) قرار دهید.
• مشاهده سطوح فیبوناچی: پس از ترسیم، سطوح فیبوناچی به صورت خطوط افقی روی نمودار ظاهر می‌شوند و شما می‌توانید سطوح 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8% و 100% را مشاهده کنید.

ابزار فیبوناچی ریتریسمنت در تریدینگ ویو

• باز کردن نمودار دارایی: ابتدا در سایت یا اپلیکیشن تریدینگ ویو نمودار مربوط به دارایی مورد نظر خود را باز کنید. مثلا نمودار بیت کوین(BTCUSD) یا نمودار یورو به دلار (EURUSD).
• انتخاب ابزار فیبوناچی: از نوار ابزار سمت چپ صفحه، روی گزینه Gann and Fibonacci Tools کلیک کرده و از منوی باز شده، در بخش Fibonacci گزینه Fib Retracement را انتخاب کنید.

• ترسیم فیبوناچی ریتریسمنت: حال باید موج جنبشی قبلی را در نمودار پیدا کرده و کلیک اول را در ابتدای موج جنبشی (پایین‌ترین نقطه در روند صعودی یا بالاترین نقطه در روند نزولی) و کلیک دوم را در انتهای موج (بالاترین نقطه در روند صعودی یا پایین‌ترین نقطه در روند نزولی) قرار دهید.
• تنظیمات اضافی: در تریدینگ ویو می‌توانید از طریق تنظیمات این ابزار، سطوح سفارشی مانند 13% یا 88% را به صورت دستی اضافه کنید. این گزینه برای معامله‌گرانی که از سطوح فرعی استفاده می‌کنند، بسیار مفید است.
• مشاهده سطوح فیبوناچی: پس از ترسیم، سطوح فیبوناچی به صورت خطوط افقی روی نمودار ظاهر می‌شوند و شما می‌توانید سطوح 13%، 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8%، 78%، 88% و 100% را مشاهده کنید. به عنوان مثال در تصویر زیر مشاهده می فرمایید که اصلاح قیمت پس از رسیدن به گلدن‌زون فیبوناچی ترسیم شده، پایان یافته و با حمایت مواجه شده است.

با استفاده از این دستورالعمل‌های گام‌به‌گام، می‌توانید به‌راحتی فیبوناچی ریتریسمنت را در هر دو پلتفرم ترسیم کرده و از آن برای تحلیل بازار و پیش‌بینی نقاط احتمالی بازگشت قیمت استفاده کنید. در ادامه، معامله با ابزار فیبوناچی ریتریسمنت را در هر دو روند صعودی و نزولی آموزش می‌دهیم.

معامله با فیبوناچی اصلاحی در روند صعودی

در روندهای صعودی، فیبوناچی ریتریسمنت به ما کمک می‌کند تا سطوح اصلاحی احتمالی را شناسایی کنیم. پس از یک حرکت صعودی قوی (موج جنبشی)، معمولاً بازار وارد یک فاز اصلاحی می‌شود. برای شناسایی نقاط ورود مناسب، باید فیبوناچی ریتریسمنت را روی این موج جنبشی رسم کنیم و سطوح اصلاحی را در نظر بگیریم.

• یافتن موج جنبشی: در تصویر زیر که نمودار GBP/USD را در تایم فریم M5 نشان میدهد، یک موج صعودی قوی از پایین‌ترین نقطه تا بالاترین نقطه شناسایی شده است. فیبوناچی روی این موج رسم شده و سطوح فیبوناچی مانند: 23.6%، 38.2%، 50%، و 61.8% به عنوان سطوح احتمالی پایان اصلاح قیمت به نمایش درآمده‌اند.
• نقطه ورود: در این مثال، پس از رسیدن قیمت به گلدن زون فیبوناچی (در حدود 1.3277) که مصادف شده است یا محدوده ی کف کانال نزولی کوتاه مدت، یک سیگنال بازگشت به سمت بالا ظاهر شده است. این سطح می‌تواند نقطه ورود باشد، چرا که معمولاً قیمت پس از رسیدن به این سطح، دوباره به سمت روند صعودی ادامه می‌دهد.
• حد ضرر: در معاملات صعودی، حد ضرر معمولاً کمی پایین‌تر از گلدن زون فیبوناچی ریتریسمنت یا به عبارتی زیر سطح فیبوناچی 61.8% قرار می‌گیرد. در اینجا، حد ضرر را می‌توان در حدود 1.3260 قرار داد.
• حد سود: برای حد سود، سطوح مقاومت قبلی یا فیبوناچی اکستنشن می‌تواند استفاده شود. در این مثال، می‌توان سطح قیمتی 1.3315 که نزدیک به سقف کانال نزولی و سطح مقاومتی قبلی است را به عنوان حد سود در نظر گرفت.

معامله با فیبوناچی ریتریسمنت در روند نزولی

در روندهای نزولی، فیبوناچی ریتریسمنت به ما کمک می‌کند تا سطوح اصلاحی را شناسایی کنیم که در آن قیمت ممکن است دوباره به سمت پایین حرکت کند.

• یافتن موج جنبشی: در تصویر زیر که نمودار USD/CHF در تایم فریم H4 را نشان میدهد، یک موج نزولی قوی از بالاترین نقطه تا پایین‌ترین نقطه شناسایی شده است. فیبوناچی روی این موج جنبشی رسم شده و سطوح فیبوناچی مانند: 23.6%، 38.2%، 50%، و 61.8% به عنوان سطوح احتمالی اصلاح قیمت به نمایش درآمده‌اند.
• نقطه ورود: قیمت پس از برخورد به گلدن زون فیبوناچی (در حدود 0.8730) نشانه هایی از بازگشتی نزولی را نشان می‌دهد. این سطح می‌تواند نقطه مناسبی برای ورود به معامله فروش (Sell) باشد، چرا که قیمت از این سطح به سمت پایین حرکت کرده است.
• حد ضرر: در معاملات نزولی، حد ضرر معمولاً کمی بالاتر از گلدن زون فیبوناچی ریتریسمنت یا به عبارتی بالای سطح فیبوناچی 61.8% قرار می‌گیرد. در اینجا، حد ضرر را می‌توان در حدود 0.8830 تعیین کرد.
• حد سود: برای حد سود، می‌توان سطوح حمایت قبلی را هدف قرار داد. در این مثال، سطح 0.8460 به عنوان حد سود انتخاب شده است، که نزدیک به پایین‌ترین نقطه موج جنبشی قبلی است.

نکات تکمیلی استفاده از فیبوناچی بازگشتی

استفاده از ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین روش‌ها برای شناسایی سطوح بازگشتی بازار است. با این حال، برای بهره‌گیری صحیح از این ابزار و کاهش خطاهای احتمالی، نیاز به درک برخی نکات تکمیلی داریم.

سطوح فیبوناچی اصلاحی به تنهایی کافی نیستند: اولین نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، عدم دقت مطلق سطوح فیبوناچی است. این ابزار صرفاً بر اساس توالی عددی فیبوناچی محاسبه می‌شود و به خودی خود تضمینی برای بازگشت دقیق قیمت‌ها از این سطوح ندارد. سطوح اصلاحی مانند 23.6%، 38.2%، 50% و 61.8% اغلب به عنوان نقاط بازگشتی مطرح می‌شوند، اما باید در نظر داشت که عوامل دیگری مانند حمایت و مقاومت‌های تاریخی، حجم معاملات، و روانشناسی بازار نیز بر روند تاثیرگذار هستند. بنابراین، استفاده از فیبوناچی به تنهایی بدون در نظر گرفتن سایر عوامل می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های اشتباه شود.

از فیبوناچی اصلاحی برای تعیین نقطه ورود و خروج استفاده کنید: مزیت مهم فیبوناچی ریتریسمنت این است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا نقاط ورود و خروج منطقی را در یک روند پیدا کنند و سطوح اصلاحی را شناسایی کنند. این ابزار می‌تواند در تشخیص قدرت و پتانسیل یک اصلاح مؤثر باشد، به شرط آنکه با تحلیل‌های مکملی مانند الگوهای قیمتی و اندیکاتورهای تکنیکال ترکیب شود. اما همانطور که گفته شد، این ابزار ضد خطا نیست و در بازارهای نوسانی یا بسیار بی‌ثبات ممکن است عملکرد ضعیفی داشته باشد.

از امواج الیوت به عنوان ابزار مکمل فیبوناچی اصلاحی استفاده کنید: نکته کلیدی بعدی در استفاده از فیبوناچی ریتریسمنت، تسلط بر اصول امواج الیوت است. امواج الیوت به عنوان یک سیستم تحلیلی مکمل، می‌توانند به معامله‌گران کمک کنند تا موج‌های جنبشی و اصلاحی را بهتر تشخیص دهند و به درستی فیبوناچی را در موج جنبشی قبلی ترسیم کنند. درک امواج الیوت و هم‌زمان استفاده از فیبوناچی می‌تواند دقت تحلیل‌ها را به‌طرز قابل توجهی افزایش دهد. البته همانطور که گفته شد، برای معامله‌گرانی که هنوز به تحلیل‌های پیچیده امواج الیوت مسلط نیستند، استفاده از اندیکاتور ZigZag برای شناسایی امواج جنبشی و اصلاحی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اندیکاتور ZigZag نقاط کلیدی بالا و پایین را به خوبی نشان می‌دهد و به رسم بهتر فیبوناچی کمک می‌کند.

مدیریت ریسک را فراموش نکنید: شاید بتوان گفت که با اهمیت ترین نکته در این میان، مدیریت ریسک است. معامله‌گر باید حد ضرر و حد سود خود را بر اساس تحلیل‌های فیبوناچی تنظیم کند و همیشه به خاطر داشته باشد که بازارهای مالی پیش‌بینی‌ناپذیر هستند. از این رو، استفاده از حد ضرر در معاملات مبتنی بر فیبوناچی یک ضرورت است.

سطوح اصلاحی فرعی نیز میتوانند مفید باشند: در نهایت، باید به این نکته توجه کرد که سطوح فیبوناچی فرعی مانند 13% و 88% در برخی منابع به عنوان سطوح اصلاحی کم‌تر شناخته‌شده معرفی می‌شوند که می‌توانند در برخی شرایط خاص بازار مفید باشند. استفاده از این سطوح ممکن است برای برخی معامله‌گران حرفه‌ای جذاب باشد، اما نباید بدون آزمون و تمرین کافی به عنوان مرجع اصلی استفاده شوند.

نتیجه‌گیری

فیبوناچی بازگشتی ابزاری قدرتمند برای شناسایی سطوح حمایت و مقاومت در بازار است که می‌تواند در هر دو روند صعودی و نزولی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، همانند هر ابزار تحلیلی دیگری، فیبوناچی بازگشتی نیز محدودیت‌هایی دارد و برای موفقیت بیشتر در معاملات، بهتر است آن را همراه با سایر ابزارهای تکنیکال و اصول مدیریت ریسک به‌کار بگیرید.

منبع: Investopedia, babypips