اگر شما هم در بازارهای مالی فعالیت می‌کنید، حتما با این سؤال روبه‌رو شده‌اید که چطور می‌توان قدرت یا ضعف یک روند را فراتر از قیمت یک دارایی بررسی کرد. اندیکاتور Breadth یکی از ابزارهای کلیدی تحلیل تکنیکال است که با سنجش میزان مشارکت سهام یا نمادهای مختلف در یک حرکت صعودی یا نزولی، تصویری عمیق‌تر از وضعیت بازار ارائه می‌دهد.
شاخص Breadth را می‌توان شاخصی از «سلامت بازار» دانست، زیرا به جای تمرکز صرف بر قیمت شاخص‌ها، پشت صحنه حرکت کلی بازار را آشکار می‌کند. همین ویژگی باعث شده است تا معامله‌گران حرفه‌ای برای تحلیل روند بازار، Breadth را در کنار ابزارهایی مانند پرایس اکشن و اندیکاتورهای مومنتوم به کار بگیرند.
- اندیکاتور Breadth می‌تواند برای شناسایی بازارهای بیش از حد متمرکز (وقتی فقط چند سهم بزرگ شاخص را بالا می‌برند) استفاده شود.
- Breadth به معامله‌گران کمک می‌کند تله‌های گاوی یا خرسی (Bull/Bear Traps) را سریع‌تر تشخیص دهند.
- Breadth در ترکیب با میانگین‌های متحرک (MA) ابزار قدرتمندی برای فیلتر کردن سیگنال‌های کاذب ارائه می‌دهد.
اندیکاتور Breadth چیست؟
بر اساس تعریف Corporate Finance Institute، اندیکاتور Breadth یا همان «شاخص وسعت بازار»، ابزاری در تحلیل تکنیکال است که تعداد سهام یا نمادهای صعودی و نزولی را با هم مقایسه می‌کند تا مشخص شود روند بازار تا چه اندازه گسترده است.
اگر در یک بازار صعودی تنها چند سهم بزرگ رشد کرده باشند، ممکن است شاخص اصلی مثبت به نظر برسد، اما Breadth نشان می‌دهد که واقعیت بازار چندان قوی نیست. برعکس، زمانی که اکثریت سهم‌ها در مسیر صعودی قرار بگیرند، اندیکاتور Breadth سیگنال قدرتمندی از تداوم روند ارائه می‌دهد.
نکته مهم این است که Breadth با اندیکاتورهای مومنتوم تفاوت دارد. مومنتوم بیشتر روی سرعت حرکت قیمت تمرکز می‌کند، اما اندیکاتور Breadth بر «میزان مشارکت کلی بازار» دلالت دارد. همین تمایز، آن را به ابزاری ارزشمند برای شناسایی تغییرات احتمالی در روند و حتی پیدا کردن واگرایی میان شاخص کل و رفتار واقعی سهم‌ها تبدیل می‌کند.
کاربردهای اندیکاتور Breadth در تحلیل بازار
اندیکاتور Breadth ابزاری فراتر از یک نمودار ساده است. در ادامه سه کاربرد اصلی این اندیکاتور را بررسی می‌کنیم:
۱. بررسی Breadth در تحلیل روند
وقتی بازار صعودی یا نزولی می‌شود، اندیکاتور Breadth نشان می‌دهد چند سهم واقعا با این حرکت همراه هستند. اگر فقط چند سهم بزرگ بالا رفته باشند، روند ضعیف است و احتمال برگشت قیمت وجود دارد. اما اگر بیشتر سهم‌ها در همان جهت حرکت کنند، روند قوی‌تر است و احتمال ادامه آن بیشتر می‌شود.
۲. تشخیص Breadth و واگرایی
یکی از مهم‌ترین کاربردهای Breadth، شناسایی واگرایی میان شاخص کل و حرکت واقعی سهم‌ها است. برای مثال، ممکن است شاخص بورس همچنان رشد کند، اما تعداد سهم‌های صعودی کاهش یابد. این واگرایی هشداری است که روند صعودی در حال تضعیف است و احتمال تغییر جهت وجود دارد.
۳. سیگنال‌های قدرتمند با Breadth Thrust
Breadth Thrust یک موقعیت خاص در بازار است. وقتی تعداد سهم‌هایی که در حال صعود هستند ناگهان زیاد شوند و از یک حد مشخص بالاتر بروند، می‌گوییم الگوی Breadth Thrust رخ داده است. این اتفاق معمولا نشانه شروع یک روند صعودی قوی است. به همین دلیل، معامله‌گران حرفه‌ای آن را یک سیگنال خرید یا ورود به بازار در نظر می‌گیرند.
به این ترتیب، Breadth نه تنها ابزاری برای تأیید روندهای موجود است، بلکه در شناسایی سیگنال‌های بازگشتی و شروع حرکت‌های جدید نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.
اجزای اصلی اندیکاتور Breadth
اندیکاتور Breadth از چند جزء اصلی ساخته شده که هرکدام تصویری جدا از وضعیت بازار به ما می‌دهند. وقتی این اجزا را با هم بررسی کنیم، بهتر می‌فهمیم که آیا روند صعودی یا نزولی بازار قدرت واقعی دارد یا خیر.
تعداد سهام صعودی
این بخش نشان می‌دهد در یک روز یا بازه زمانی مشخص، چه تعداد از سهام بازار افزایش قیمت داشته‌اند. هرچه تعداد سهام صعودی بیشتر باشد، یعنی بازار با حمایت گسترده‌تری در حال رشد است.
برای مثال، اگر شاخص بورس مثبت باشد اما فقط تعداد کمی از سهم‌ها بالا رفته باشند، این صعود چندان قابل اعتماد نیست.
تعداد سهام نزولی
این شاخص دقیقا برعکس مورد قبلی عمل می‌کند و تعداد سهم‌هایی را نشان می‌دهد که کاهش قیمت داشته‌اند. اگر تعداد سهام نزولی خیلی زیاد باشد، می‌تواند نشانه ضعف بازار و حتی شروع یک روند نزولی باشد. به همین دلیل معامله‌گران همیشه نسبت سهام صعودی و نزولی را با هم مقایسه می‌کنند.
نسبت صعودی به نزولی
این نسبت با تقسیم تعداد سهام صعودی بر تعداد سهام نزولی به دست می‌آید. نتیجه این محاسبه یک عدد ساده است:
- اگر عدد بیشتر از یک باشد، یعنی سهام صعودی بیشتر هستند و بازار تمایل به رشد دارد.
- اگر عدد کمتر از یک باشد، سهام نزولی غالب شده‌اند و فشار فروش بیشتر است.
این شاخص کمک می‌کند قدرت یا ضعف روند بازار را خیلی سریع بسنجیم.
شاخص تجمعی (A/D Line)
اندیکاتور A/D Line یکی از معروف‌ترین اجزای Breadth است. این شاخص با جمع کردن تفاوت تعداد سهام صعودی و نزولی در طول زمان ساخته می‌شود.
- وقتی خط A/D رو به بالا باشد، یعنی در بلند مدت تعداد سهام صعودی بیشتر از نزولی بوده و روند بازار سالم است.
- وقتی خط A/D نزولی شود، نشان می‌دهد فشار فروش بالا رفته و احتمال ضعف یا بازگشت روند وجود دارد.
معامله‌گران از A/D Line برای شناسایی واگرایی هم استفاده می‌کنند. مثلا اگر شاخص کل در حال رشد باشد اما A/D Line نزولی شود، یعنی رشد شاخص قابل اعتماد نیست و احتمال برگشت وجود دارد.
مهم‌ترین اندیکاتورهای Breadth در بازارهای مالی
اندیکاتورهای Breadth انواع مختلفی دارند که هر کدام جنبه‌ای خاص از بازار را بررسی می‌کنند. بعضی روی تعداد سهام صعودی و نزولی تمرکز می‌کنند، برخی روی حجم معاملات و بعضی هم الگوهای پیشرفته‌تری مانند اندیکاتورها را ارائه می‌دهند.
اندیکاتورهای Breadth با خط Advance/Decline Line یا A/D Line
خط A/D Line اختلاف بین تعداد سهام صعودی و نزولی را نشان می‌دهد. وقتی این خط همراه شاخص بازار بالا برود، یعنی بیشتر سهم‌ها در رشد شرکت کرده‌اند و روند سالم است. اما اگر شاخص بالا برود و خط A/D نزولی شود (مانند تصویر که با عبارت Negative Divergence مشخص شده)، واگرایی منفی شکل می‌گیرد و نشان می‌دهد رشد شاخص واقعی نیست و احتمال برگشت روند زیاد است.
اندیکاتورهای Breadth با خط حجم یا Advance/Decline Volume Line
خط حجم نشان می‌دهد حجم معاملات در سهم‌های صعودی بیشتر بوده یا در سهم‌های نزولی. به زبان ساده، این اندیکاتور فقط نمی‌گوید چند سهم بالا یا پایین رفته‌اند، بلکه نشان می‌دهد قدرت واقعی پول در کدام سمت بازار است.
در تصویر بالا:
- شاخص نزدک (نمودار پایین) سقف بالاتری ساخته و نشان داده بازار در ظاهر صعودی است.
- اما خط حجم (نمودار آبی بالا) سقف پایین‌تری تشکیل داده و حتی حمایت خود را شکسته است.
این اختلاف یا همان واگرایی منفی نشان می‌دهد رشد شاخص نزدک پایدار نیست، چون پشت آن حجم قوی خرید وجود ندارد. در نتیجه معامله‌گران با دیدن چنین سیگنالی می‌دانند احتمال برگشت یا افت بازار زیاد است.
نوسانگر مک‌کللان (McClellan Oscillator)
نوسانگر مک‌کللان یک اندیکاتور Breadth است که تغییرات بین سهام صعودی و نزولی را به شکل یک نمودار سبز و قرمز نمایش می‌دهد.
- وقتی ستون‌ها بالای خط صفر (رنگ سبز) قرار می‌گیرند، یعنی تعداد و حجم سهام صعودی بیشتر است و بازار حالت مثبت دارد.
- وقتی ستون‌ها زیر خط صفر (رنگ قرمز) می‌روند، نشان می‌دهد سهام نزولی غلبه کرده‌اند و فشار فروش بیشتر است.
در تصویر (شاخص S&P 500):
- هر زمان نوسانگر مک‌کللان به محدوده مثبت جهش کرده، بازار وارد یک روند صعودی کوتاه‌مدت شده است؛
- و وقتی به زیر صفر سقوط کرده، بازار اصلاح یا نزولی شده است.
به زبان ساده: این نوسانگر مثل یک چراغ سبز و قرمز عمل می‌کند و معامله‌گر سریع می‌فهمد که بازار بیشتر تحت تاثیر خریداران است یا فروشندگان.
شاخص تجمیعی مک‌کللان (McClellan Summation Index)
شاخص تجمیعی مک‌کللان نسخه بلندمدت‌تر نوسانگر مک‌کللان است. این اندیکاتور با جمع کردن مقادیر روزانه ساخته می‌شود و به همین دلیل، تصویر کلی و پایدارتری از وضعیت بازار ارائه می‌دهد.
در تصویر بالا:
- زمانی که نمودار به سمت بالا حرکت می‌کند (بخش‌های سبز)، یعنی در بلند مدت سهام صعودی بیشتر از نزولی بوده‌اند و بازار روندی سالم و مثبت دارد.
- برعکس، وقتی شاخص به سمت پایین حرکت کند (بخش‌های قرمز)، نشان‌دهنده غلبه فروشندگان و تضعیف روند کلی بازار است.
به زبان ساده: شاخص تجمیعی مک‌کللان کمک می‌کند بفهمیم بازار در چند ماه آینده بیشتر میل به رشد دارد یا افت و برای شناسایی روندهای اصلی بسیار کاربردی است.
اندیکاتورهای Breadth نوین در بازار فارکس و ارز دیجیتال
اگرچه اندیکاتورهای Breadth در ابتدا برای بازار سهام طراحی شده بودند، اما امروزه نسخه‌های جدید آنها در فارکس و ارزهای دیجیتال هم به کار می‌روند.
هدف همچنان یکسان است: بررسی قدرت واقعی روند با نگاه به تعداد دارایی‌های صعودی و نزولی.
Breadth در فارکس
در بازار فارکس، به جای سهام، جفت ارزها بررسی می‌شوند. مثلا اگر در یک روز بیشتر جفت ارزهای اصلی مانند EUR/USD، GBP/USD و AUD/USD صعودی باشند، نشان می‌دهد دلار آمریکا در حال تضعیف است. برعکس، اگر اکثر جفت‌ارزها نزولی باشند، قدرت دلار بیشتر شده است. این نوع Breadth به معامله‌گران کمک می‌کند جهت کلی بازار ارز را بهتر درک کنند.
Breadth در ارز دیجیتال
در بازار کریپتو، اندیکاتور Breadth معمولا تعداد یا حجم کوین‌های مثبت و منفی را بررسی می‌کند. برای مثال، اگر بیت کوین رشد کند ولی بیشتر آلت‌کوین‌ها نزولی باشند، یعنی صعود بازار چندان پایدار نیست. اما اگر اکثریت کوین‌ها صعودی باشند، می‌توان آن را سیگنال یک روند قوی‌تر دانست.
ترکیب اندیکاتور Breadth با اندیکاتور MACD و RSI
اندیکاتور Breadth به تنهایی تصویر خوبی از قدرت کلی بازار می‌دهد، اما وقتی با ابزارهایی مثل MACD و RSI ترکیب شود، سیگنال‌های معاملاتی بسیار مطمئن‌تری ایجاد می‌کند.
ترکیب Breadth با MACD
اندیکاتور MACD ابزاری برای سنجش مومنتوم (قدرت حرکت قیمت) است. وقتی Breadth نشان دهد بیشتر سهم‌ها صعودی هستند و همزمان MACD کراس صعودی بدهد، معامله‌گر می‌تواند این هم‌پوشانی را یک سیگنال ترکیبی قوی برای خرید در نظر بگیرد.
برعکس، اگر Breadth کاهش یابد و MACD هم تقاطع نزولی نشان دهد، احتمال ریزش بازار بیشتر است.
ترکیب Breadth با RSI
اندیکاتور RSI شرایط اشباع خرید یا فروش را نشان می‌دهد. اگر Breadth مثبت باشد (یعنی مشارکت بازار در روند زیاد است) ولی RSI در محدوده اشباع خرید قرار گیرد، می‌تواند هشداری برای اصلاح قیمت باشد.
همچنین اگر Breadth نزولی باشد و RSI به زیر سطح ۳۰ برسد، ترکیب این دو یک سیگنال هشدار قوی از احتمال برگشت روند خواهد بود.
به طور خلاصه، استفاده از Breadth در کنار MACD و RSI باعث می‌شود معامله‌گر به جای یک دید تک‌بعدی، تصویر کامل‌تری از روند، مومنتوم و وضعیت اشباع بازار داشته باشد و تصمیمات مطمئن‌تری بگیرد.
ترکیب Breadth با پرایس اکشن
پرایس اکشن به معامله‌گران کمک می‌کند حرکت قیمت را از روی کندل‌ها، الگوها و سطوح کلیدی بخوانند و Breadth نشان می‌دهد پشت این حرکت چه میزان مشارکت واقعی بازار وجود دارد.
Breadth و روند قیمت
اگر پرایس اکشن یک روند صعودی را نشان دهد، اما Breadth همزمان نزولی باشد، یعنی رشد بازار پایدار نیست و احتمال شکست روند وجود دارد. برعکس، وقتی هر دو صعودی باشند، روند قوی‌تر و مطمئن‌تر است.
Breadth و سطوح حمایت و مقاومت
پرایس اکشن معمولا نقاط حمایت و مقاومت را آشکار می‌کند. اگر قیمت به یک سطح مقاومت نزدیک شود و Breadth هم کاهش پیدا کند، احتمال شکست مقاومت کمتر است. اما اگر در همان نقطه Breadth افزایش یابد، می‌تواند نشانه‌ای از شکست سطح و ادامه روند باشد.
قدرت سیگنال‌ها
با ترکیب Breadth و پرایس اکشن، معامله‌گر نه تنها شکل نمودار قیمت را می‌بیند، بلکه پشت پرده حرکت بازار را هم درک می‌کند. این موضوع ریسک تصمیم‌گیری را کاهش داده و سیگنال‌های ورود و خروج دقیق‌تری ایجاد می‌کند.
مزایا و محدودیت‌های اندیکاتور Breadth
اندیکاتور Breadth مانند هر ابزار دیگری، هم مزایا دارد و هم محدودیت‌هایی که باید به آنها توجه کرد.
مزایای Breadth
مزایای اندیکاتور Breadth عبارتند از:
- نمای واقعی بازار: برخلاف شاخص‌های قیمتی که ممکن است تحت تأثیر چند سهم بزرگ قرار بگیرند، اندیکاتور Breadth مشارکت همه سهم‌ها را در نظر می‌گیرد و تصویر دقیق‌تری از وضعیت کلی بازار ارائه می‌دهد.
- تشخیص زودهنگام ضعف روند: وقتی شاخص کل همچنان در حال رشد است اما اندیکاتور Breadth شروع به کاهش می‌کند، معامله‌گر می‌تواند خیلی زودتر از دیگران متوجه ضعف بازار شود.
- قابلیت ترکیب با ابزارهای دیگر: اندیکاتور Breadth در کنار اندیکاتورهایی مانند MACD و RSI، سیگنال‌های ترکیبی قدرتمندی برای ورود یا خروج از بازار ایجاد می‌کند.
- کاربرد در تایم‌فریم‌های مختلف: چه در معاملات روزانه و چه در تحلیل‌های بلندمدت، اندیکاتور Breadth می‌تواند به عنوان ابزاری منعطف به کار گرفته شود.
محدودیت‌های Breadth
معایب اندیکاتور Breadth عبارتند از:
- وابستگی به داده‌های شاخص بازار: برای محاسبه اندیکاتور Breadth نیاز به داده‌های تعداد سهم‌های صعودی و نزولی داریم که در همه بازارها به راحتی در دسترس نیستند.
- سیگنال‌های تاخیری: مانند بسیاری از اندیکاتورها، گاهی اندیکاتور Breadth تغییرات بازار را با کمی تاخیر نشان می‌دهد.
- تفاوت با اندیکاتورهای مومنتوم: مومنتوم به سرعت حرکت قیمت نگاه می‌کند، اما اندیکاتور Breadth به میزان مشارکت بازار. این یعنی اندیکاتور Breadth همیشه به تنهایی برای پیش‌بینی سرعت حرکات کافی نیست و باید با ابزارهای دیگر ترکیب شود.
- ریسک تفسیر نادرست: اگر معامله‌گر اندیکاتور Breadth را جدا از پرایس اکشن و اندیکاتورهای دیگر ببیند، ممکن است سیگنال‌ها را اشتباه تفسیر کند.
نحوه نصب و تنظیم اندیکاتور Breadth در متا تریدر و تریدینگ ویو
اندیکاتور Breadth در پلتفرم‌های تحلیلی مختلف مثل متاتریدر (MetaTrader) و تریدینگ ویو (TradingView) قابل استفاده است. برای هر پلتفرم روش نصب و تنظیم کمی متفاوت است، اما در مجموع روند کار ساده و سریع است.
نحوه نصب اندیکاتور Breadth در متاتریدر
- فایل اندیکاتور Breadth (با پسوند .mq4 یا .mq5) را دانلود کنید.
- وارد متاتریدر شوید و از منوی بالا مسیر File → Open Data Folder را انتخاب کنید.
- در پوشه باز شده، به مسیر MQL4 → Indicators (یا در متاتریدر 5 پوشه MQL5) بروید.
- فایل اندیکاتور را در این پوشه کپی کنید.
- متاتریدر را ببندید و دوباره باز کنید. حالا در پنل Navigator و بخش Indicators می‌توانید اندیکاتور Breadth را ببینید و روی نمودار اعمال کنید.
- در بخش تنظیمات، می‌توانید پارامترهایی مثل بازه زمانی محاسبه و نوع Breadth (A/D Line، Volume Line و…) را تغییر دهید.
نحوه نصب اندیکاتور Breadth در تریدینگ ویو
یکی از مزیت‌های بزرگ تریدینگ ویو این است که بسیاری از اندیکاتورهای Breadth به صورت آماده در کتابخانه آن وجود دارند.
- وارد حساب کاربری خود در TradingView شوید.
- در بخش نمودار، از منوی بالا روی Indicators کلیک کنید.
- در قسمت جستجو، عبارت Breadth یا نام اندیکاتور موردنظر (مثل Advance/Decline Line) را وارد کنید.
- اندیکاتور را انتخاب کرده و روی نمودار اضافه کنید.
- در بخش تنظیمات می‌توانید نوع محاسبه، رنگ‌ها، بازه زمانی و سایر جزئیات را تغییر دهید.
نتیجه‌گیری
اندیکاتور Breadth فقط یک ابزار کمکی نیست، بلکه دریچه‌ای است به «پشت صحنه بازار». با آن می‌توان فهمید که رشد یا افت شاخص‌ها چقدر واقعی است و چه میزان از دارایی‌ها در این حرکت سهم دارند. اگرچه محدودیت‌هایی مانند تأخیر در سیگنال یا نیاز به داده‌های دقیق دارد، اما وقتی با پرایس اکشن، MACD یا RSI ترکیب شود، تصویری چند بعدی از روند بازار به دست می‌آید.
برای معامله‌گری که می‌خواهد تصمیم‌هایش فقط بر اساس ظاهر نمودار نباشد، اندیکاتور Breadth مانند یک فیلتر واقعیت عمل می‌کند، نشان می‌دهد روندی که می‌بینیم، صرفا نمایشی روی شاخص نیست، بلکه آیا واقعا توسط بازار پشتیبانی می‌شود یا نه.
