چگونه از اطلاعات منحنی بازده Yield Curve برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم؟ چگونه از اطلاعات منحنی بازده Yield Curve برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم؟ چگونه از اطلاعات منحنی بازده Yield Curve برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم؟

چگونه از اطلاعات منحنی بازده Yield Curve برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم؟

آیا سرمایه گذار بازار سهام هستید؟ یا در املاک و مستغلات یا بازار اوراق قرضه یا ETF ها سرمایه گذاری کرده اید؟ مهم نیست در چه حوزه ای سرمایه گذاری کرده اید بلکه، مهم این است که در هر صورت باید از بازار اوراق قرضه چشم برندارید!
دلیل این موضوع آن است که بازار اوراق قرضه مهمترین پیش بینی کننده تورم و مسیر حرکت اقتصاد است و هر دوی اینها، به صورت مستقیم بر قیمت همه چیز از املاک و سهام گرفته تا مواد غذایی و لوازم خانگی تاثیر گذار هستند. به همین دلیل است که بر همه سرمایه گذاران بازارهای مالی –در هر حوزه ای که باشند- واجب است که از سازوکار اوراق قرضه و منحنی بازده اطلاعات کافی داشته باشند. این اطلاعات و آگاهی به سرمایه گذاران کمک می کند که بتوانند طیف وسیعی از تصمیمات درست اقتصادی را اتخاذ کنند. اگر به این موضوع علاقمندید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا با منحنی بازده بیشتر آشنا شویم و ببینیم که چگونه از اطلاعات منحنی بازده Yield Curve برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم؟

ارتباط بین نرخ بهره و بازده اوراق قرضه

در ابتدا بهتر است به این بپردازیم که نرخ بهره چیست و چه ارتباطی با بازده اوراق قرضه دارد؟
برای همه سرمایه گذاران و به ویژه سرمایه گذاران دارایی های با درآمد ثابت، نرخ بهره و بازده اوراق قرضه دو عبارت بسیار مهم هستند. اگرچه این دو عبارت گاهی به جای هم استفاده می شوند اما، قطعا تفاوت هایی دارند که در ادامه به آنها می پردازیم.
نرخ بهره مابه التفاوتی است که وام گیرنده علاوه بر مبلغ اصلی وام در ازای دریافت وام به وام دهنده می پردازد و معمولا درصدی از مانده وام اصلی است. نرخ بهره همچنین به مبلغی اشاره دارد که سرمایه گذاران در برخی از حوزه ها مثل اوراق قرضه و حساب های پس انداز در ازای سرمایه گذاری خود دریافت می کنند. درست است که هر اوراق قرضه ای نرخ بهره ای دارد که “پرداخت های کوپن” آن را تعیین می کند اما، میزان بهره واقعی که وام گیرنده باید بپردازد و یا سرمایه گذار اوراق قرضه در ازای سرمایه گذاری خود دریافت می کند، به بازدهی اوراق در هر زمان بستگی دارد.
بازده اوراق قرضه معمولا به عنوان “بازده تا سررسید” اوراق اندازه گیری و بیان می شود. بازده تا سررسید یا Yield of Maturity به معنای بازده سالانه ای است که دارنده اوراق قرضه در ازای نگهداری اوراق تا سررسید دریافت می کند به شرطی که پرداخت های کوپن را نیز مجددا در اوراق سرمایه گذاری کند. بازده تا سررسید معمولا یک معیار استاندارد سالانه برای یک اوراق قرضه خاص ارائه می دهد.
در مورد اوراق قرضه و نرخ بازدهی همچنین ضروری است که فرق بین نرخ های بهره کوتاه مدت و بلند مدت را بدانیم. همانطور که می دانیم اوراق قرضه با سررسیدهای متنوع از یک ماه تا 30 سال در دسترس هستند و به طور معمول، اوراق قرضه با سررسید طولانی تر با نرخ های بهره بهتر ارائه می شوند. اگرچه این نرخ های بلند مدت و کوتاه مدت با هم مرتبط هستند اما، همیشه در یک جهت حرکت نمی کنند و گاهی افزایش یکی با کاهش دیگری همراه است. بنابراین برای درک بهتر نرخ بازدهی و نیز اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری بهتر، لازم است که درک درستی از نرخ های بهره کوتاه و بلند مدت و ارتباط بین این دو داشته باشیم.

نرخ بهره کوتاه مدت و بلند مدت

معیار نرخ بهره کوتاه مدت در هر کشور توسط بانک مرکزی آن کشور تعیین و ابلاغ می شود. در ایالات متحده آمریکا این وظیفه به عهده کمیته بازار آزاد فدرال است که نرخ وجوه فدرال را به عنوان معیاری برای سایر نرخ های بهره کوتاه مدت تعیین می کند. به طور کلی تعیین و تغییر نرخ های بهره کوتاه مدت به منظور کنترل تورم و یا تحریک رشد اقتصادی انجام می شود و زیر بنای سیاست های پولی بانک های مرکزی است. هدف از تعیین نرخ بهره کوتاه مدت آن است که اقتصاد در یک وضعیت متعادل نگه داشته شود: نه آنقدر گرم که تورم اقتصاد را در بر بگیرد و نه آنقدر سرد که رکود، اقتصاد را به نابودی بکشاند. مثلا اگر نرخ های بهره کوتاه مدت برای مدت طولانی پایین باقی بماند، می تواند به ایجاد تورم در آینده منجر شود و یا، نرخ های بهره بالا در دراز مدت منجر به رکود اقتصادی خواهد شد.
در مقابل، نرخ های بهره بلند مدت دستوری نیست و توسط نیروهای بازار تعیین می شود. این نیروها غالبا در بازار اوراق قرضه فعال هستند و به نرخ های بهره کوتاه مدت تعیین شده توسط بانک مرکزی واکنش نشان می دهند. مثلا اگر بازار احساس کند که نرخ وجوه فدرال خیلی پایین است، انتظارات تورمی آینده افزایش خواهد یافت و در نتیجه، برای اینکه کاهش قدرت خرید ناشی از جریان نقدی آتی اوراق قرضه و وام های بسیار جبران شود، نرخ های بهره بلند مدت افزایش خواهند یافت.
یا اگر بازار احساس کند که نرخ بهره کوتاه مدت بیش از اندازه و برای مدت طولانی بالا بوده است، نرخ های بهره بلند مدت را کاهش خواهد داد چون، پیش بینی می کند که نرخ های بهره بایستی به زودی کاهش یابند.

منحنی بازده Yield Curve چیست؟

منحنی بازده نموداری است که بازدهی یا نرخ بهره اوراق قرضه ای را نشان می دهد که رتبه اعتباری یکسان ولی تاریخ های سررسید متفاوتی دارند. در واقع منحنی بازده Yield Curve به بازده دارایی های با درآمد ثابت (مثل اوراق قرضه، اوراق خزانه داری و اسناد خزانه) از کوتاه ترین تا طولانی ترین تاریخ سررسید اشاره دارد. از نظر گرافیکی، نمودار منحنی بازده نموداری دو بعدی است که در محور افقی آن سررسید اوراق قرضه (یک ماهه، سه ماهه، یکساله، … تا سی ساله) و در محور عمودی آن بازده تا سررسید (به درصد) قرار دارد. همانطور که در نمودار زیر ملاحظه می کنید بازدهی برای سررسیدهای کوتاه تر کمتر است و با افزایش مدت سررسید، افزایش می یابد. برای ترسیم منحنی بازده از هر ترکیبی از تاریخ های سررسید می توان استفاده کرد. مثلا می توان سررسیدهای یک ماهه، سه ماهه، یکساله، پنج ساله، ده ساله  و 30 ساله را در یک منحنی ترکیب کرد. منتشر کننده نرخ های منحنی بازده در ایالات متحده آمریکا وزارت خزانه داری است که در هر روز معاملاتی آن را در وبسایت وزارت خانه بروزرسانی می کند.

استفاده از منحنی بازده

سرمایه گذاران و معامله گران از منحنی بازده به عنوان شاخصی برای پیش بینی حرکات بالقوه بازار و نیز ابزاری برای مدیریت ریسک به ریوارد استفاده می کنند. در واقع همانطور که گفته شد منحنی بازده به سرمایه گذار اجازه می دهد که نرخ بازدهی اوراق قرضه با درجه اعتباری یکسان اما تاریخ سررسید متفاوت را با هم مقایسه کند و به همین دلیل است که می تواند از آن به عنوان ابزاری برای سنجش ریسک به ریوارد سرمایه گذاری های با درآمد ثابت مثل اوراق قرضه استفاده کرد. در تعیین ریسک به ریوارد از طریق بررسی منحنی بازده به طور کلی می توان گفت که بازدهی کمتر معمولا با سررسید کوتاه تر و بازده بالاتر با سررسید طولانی تر همراه است. از طرف دیگر منحنی بازده روشی است که سرمایه گذاران از آن برای پیش بینی نحوه حرکت نرخ های بهره استفاده می کنند. به طور کلی در سررسیدهای کوتاه تر، نرخ بازدهی با نرخ وجوه فدرال تطابق بیشتری دارد و برای پیش بینی حرکت های آتی اقتصاد و درک بهتر از نرخ های بهره، اقتصاد دانان و سرمایه گذاران به نقاط دورتر در منحنی بازده نگاه می کنند.

استفاده از اطلاعات منحنی بازده Yield Curve برای تصمیم گیری بهتر

به طور کلی چهار شکل منحنی بازده وجود دارد که هر کدام نشان دهنده یک وضعیت اقتصادی هستند:

  1. منحنی بازده نرمال با شیب به سمت بالا
  2. منحنی بازده با شیب تند
  3. منحنی بازده معکوس با شیب به سمت پایین
  4. و منحنی بازده مسطح

منحنی بازده نرمال با شیب رو به بالا به توسعه اقتصادی، منحنی بازده معکوس به رکود اقتصادی و منحنی بازده مسطح یا تخت نیز به دوران گذار از رکود به رشد اقتصادی یا برعکس اشاره می کند. همه این منحنی ها برای پیشگویی وضعیت کلی اقتصاد در آینده و گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری بهتر توسط سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه به توضیح بیشتر این منحنی ها و تفسیر داده های آنها می پردازیم.

منحنی بازده نرمال

وقتی اتفاق می افتد که بازده سررسیدهای کوتاه تر از بازده سررسیدهای بلندتر کمتر باشد. به بیانی دیگر منحنی بازده نرمال می گوید که بازدهی اوراق قرضه به طور پیوسته با افزایش زمان سررسید آنها افزایش می یابد تا وقتی که به بالاترین سررسیدها برسیم. در بالاترین سررسیدها منحنی بازدهی اندکی تخت و بازدهی ثابت می شود و ثابت می ماند. به طور معمول این نوع از منحنی بازده رایج ترین نوع منحنی بازده است چون، متداول است که بازدهی سررسیدهای کوتاه تر از بازده سررسیدهای بلندتر کمتر باشد. منحنی بازدهی نرمال با شیب رو به بالا غالبا به یک اقتصاد پایدار و وجود چرخه های اقتصادی نرمال دلالت دارد.

منحنی بازده با شیب تند

این منحنی شبیه به یک منحنی بازده نرمال است با دو تفاوت. اولین تفاوت آن است که بازدهی در همه سررسیدها بالاتر از بازده در نمودار نرمال است و دومین تفاوت این است که در این نمودار، بازده در سررسیدهای بالاتر با سرعت بیشتری نسبت به سررسیدهای پایین تر افزایش می یابد. در واقع هر دو نمودار نرمال و با شیب تند در شرایط اقتصادی یکسان ظاهر می شوند اما، نمودار با شیب تند تفاوت بیشتر بین بازده بلند مدت و کوتاه مدت را نمایش می دهد. چنین منحنی حکایت از رشد اقتصادی قوی دارد که خود می تواند به تورم و در نهایت نرخ های بهره بالاتر منجر شود. این نرخ بهره بالاتر می تواند به ضرر سررسیدهای طولانی تر باشد و برای آنها منفی در نظر گرفته می شود. برای جبران این ریسک، وقتی نرخ بهره افزایش می یابد سرمایه گذاران نرخ بازدهی بالاتری را درخواست می کنند. بنابراین منحنی بازده مثبت نشان می دهد که بازده اوراق قرضه بلند مدت در پاسخ به دوره های رشد اقتصادی به صورت مداوم افزایش می یابد. در نتیجه با افزایش بازده اوراق در طول زمان، منحنی تبدیل به یک منحنی با شیب به سمت بالا می شود.

منحنی بازده معکوس

منحنی معکوس با شیب رو به پایین وقتی رخ می دهد که بازده سررسیدهای کوتاه تر از بازده با سررسیدهای طولانی تر، بیشتر باشد. این اتفاق متداول نیست اما گاهی پیش می آید. منحنی بازده معکوس یک اندیکاتور پیشرو از رکود اقتصادی است و قبل از بحران های اقتصادی مشاهده می شود. منحنی بازده معکوس وقتی اتفاق می افتد که سرمایه گذاران انتظار رکود در اقتصاد را دارند که به نوبه خود، منجر به کاهش نرخ های بهره خواهد شد. این انتظارات منجر به افزایش تقاضا برای سررسیدهای بلند مدت می شود که همین موضوع، کم شدن بازدهی سررسیدهای بلندمدت را در پی خواهد داشت.

منحنی بازده فلت

این منحنی وقتی اتفاق می افتد که بازده برای سررسیدهای کوتاه و بلند مدت تقریبا برابر باشد که خود نشان دهنده وجود عدم قطعیت در بازار است. این حالت به طور معمول وقتی رخ می دهد که در حال انتقال از بازدهی معکوس به مثبت و یا برعکس هستیم. به طور مثال وقتی اقتصاد نرخ های بهره بسیار بالا را تجربه می کند  و در انتظار وقوع رکود است منحنی بازدهی معکوس می شود. پس از وقوع رکود، منحنی بازده از معکوس به تخت تبدیل می شود و با حرکت به سمت رشد اقتصادی و خروج از بحران تبدیل به منحنی نرمال می شود.

منحنی بازده و قدرت پیش بینی وضعیت اقتصادی

شاید منحنی بازده نتواند عدد دقیق نرخ  بهره و بازده را پیش بینی کند اما، دنبال کردن تغییرات آن می تواند به سرمایه گذاران در پیش بینی تغییرات کوتاه مدت و میان مدت اقتصاد کمک کند. از طرفی قبل از وقوع 10 رکود اخیر ما شاهد معکوس شدن منحنی بازده بوده ایم بنابراین، اگر چه منحنی بازده معیار بسیار دقیقی برای پیش بینی وضعیت اقتصادی نیست اما توانسته است که از نظر تاریخی پیش بینی های نسبتا درستی انجام دهد. در بین منحنی های بازده، منحی های نرمال و با شیب تند متداول ترند و بیشتر مشاهده می شوند. در سمت مقابل، منحنی بازده معکوس بسیار نادر است و گاهی ممکن است برای دهه ها مشاهده نشود.
برای یک مثال تاریخی، منحنی بازده در سال 2007 مسطح شد و به دنبال آن رکود اقتصادی دنیا را فراگرفت. در پاسخ به این رکود اقتصادی، فدرال رزرو نرخ بهره را کاهش داد که رشد اقتصادی را در پی داشت و همانطور که انتظار می رفت، منحنی بازده در پایان سال 2008 شیب دار شد و رشد اقتصادی ایجاد شده را به درستی به نمایش گذاشت. در اوریل سال 2022، اگرچه منحنی بازده در کوتاه مدت نرمال بود اما، بازده 2 و 10 ساله معکوس شد که همین موضوع، منجر به نگرانی های فزاینده از یک رکود اقتصادی فراگیر در آینده شد.

چگونه از اطلاعات منحنی بازده yield curve برای تصمیم گیری بهتر استفاده کنیم؟

اما یک سرمایه گذار چگونه می تواند از اطلاعاتی که منحنی بازده در اختیارش می گذارد برای گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری بهتر استفاده کند؟ به طور کلی استفاده از تفسیر منحنی بازده در هنگام اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری از بالا به پایین بسیار مفید است.
سرمایه گذاری از بالا به پایین (Top-Down investing) به نوعی از سرمایه گذاری اشاره دارد که سرمایه گذار تصمیمات سرمایه گذاری خود را بر مبنای بررسی عوامل کلان اقتصادی مثل نرخ بهره یا میزان رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی می گیرد. به عنوان مثال اگر سرمایه گذار سهام ببیند که منحنی بازده یک رکود اقتصادی را پیش بینی می کند، می تواند سهام خود را به سهام شرکت هایی تبدیل کند که در دوره های رکود عملکرد بهتری دارند؛ مثلا این فرد می تواند سهام شرکت هایی را بخرد که لوازم مصرفی تولید می کنند.
در حوزه سرمایه گذاری در دارایی های با درآمد ثابت مانند اوراق قرضه، وقتی منحنی بازده شیب تندی به خود می گیرد –یعنی تورم و رشد اقتصادی افزایش می یابد- سرمایه گذاران فرصت طلب تر به دنبال گرفتن پوزیشن شورت روی اوراق قرضه بلند مدت می روند و اوراق قرضه کوتاه مدت را خریداری می کنند. (دلیل این امر آن است که با افزایش بازدهی اوراق قرضه بلند مدت، قیمت آنها کم و کمتر خواهد شد.)
هنگامی که منحنی بازده تخت می شود ترس از تورم بالا و رکود اقتصادی تشدید می شود. در این حالت سرمایه گذار باهوش تمایل دارد که روی دارایی های کوتاه مدت و ETF ها پوزیشن شورت گرفته و اقدام به خرید دارایی های بلند مدت کند.
در حوزه املاک و مستغلات نیز پیش بینی های منحنی بازده می تواند بر تصمیمات سرمایه گذاران تاثیرگذار باشد. اگر منحنی بازده رکود اقتصادی را در سالیان پیش رو پیش بینی می کند، می توان انتظار داشت که قیمت املاک تحت تاثیر وضعیت بد اقتصادی قرار گرفته و کاهش یابد. در طرف مقابل، اگر منحنی بازده شیب تند مثبتی پیدا کند به معنای تورم در آینده و افزایش قیمت هاست.
استفاده از منحنی بازده صرفا در هنگام انجام سرمایه گذاری در بازارهای مالی مفید نیست و در کمک به انجام خریدهای بهتر اقلام معمولی زندگی نیز می تواند کارآمد باشد. به عنوان مثال اگر شخصی بخواهد یک اتومبیل خریداری کند می تواند به منحنی بازده نگاهی انداخته و از اطلاعات آن بهره مند شود. اگر منحنی بازده بگوید که یک رکود اقتصادی در پیش است، می توان پیش بینی کرد که فروش خودروهای نو احتمالا سخت تر می شود و در نتیجه، شرکت های سازنده به خریداران احتمالی خود آفرها و تخفیف های ویژه ای پیشنهاد خواهند کرد تا آنها را تشویق به خرید محصولاتشان کنند.

نتیجه گیری

منحنی بازده Yield Curve به یک نمودار دو بعدی اشاره دارد که بازده دارایی را بر حسب مدت زمان سررسید دارایی نشان می دهد. اگرچه منحنی بازده بر اساس بازده دارایی های با درآمد ثابت تهیه می شود اما، در همه حوزه های سرمایه گذاری اعم از سهام یا املاک می توان از نتایج این نمودار استفاده کرد. در مجموع چهار نوع منحنی بازده وجود دارد که عبارتند از:

  • منحنی بازده نرمال که به شرایط رشد اقتصادی اشاره دارد.
  • منحنی بازده با شیب تند که به شرایط رشد شدید اقتصادی و تورم پیش رو اشاره دارد.
  • منحنی بازده معکوس که رکود اقتصادی را پیش بینی می کند.
  • و منحنی بازده تخت که به بلاتکلیفی و عدم قطعیت در اقتصاد اشاره دارد و دوران های گذار را به نمایش می گذارد.

از اطلاعاتی که منحنی بازده در اختیار می گذارد می توان در گرفتن تصمیم های سرمایه گذاری –به ویژه در رویکرد سرمایه گذاری از بالا به پایین- بهره مند شد.

Instagram Facebook Twitter LinkedIn