در دنیای ارزهای دیجیتال، صرافی‌ها نقش حیاتی در خرید و فروش ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند. به طور کلی، صرافی‌های ارز دیجیتال به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX). هر یک از این صرافی‌ها نحوه عملکرد و مزایای خاص خود را دارند که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.

• صرافی‌های متمرکز (CEX):

صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchanges) پلتفرم‌هایی هستند که به صورت مرکزی مدیریت می‌شوند و کاربران برای انجام معاملات خود نیاز به اعتماد به این صرافی‌ها دارند. در این صرافی‌ها، دارایی‌های کاربران به صورت متمرکز نگهداری می‌شود و معاملات از طریق زیرساخت‌های متمرکز انجام می‌شود. برخی از معروف‌ترین صرافی‌های متمرکز شامل Binance، Coinbase و Kraken هستند. همچنین لازم به ذکر است که از معروفترین صرافی های متمرکز ایرانی میتوان به صرافی های نوبیتکس ، آبان‌تتر ، کوین‌اکس اشاره کرد.

نحوه عملکرد: کاربران با ایجاد حساب کاربری در این صرافی‌ها و واریز ارزهای دیجیتال خود به کیف پول صرافی، می‌توانند به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند. معاملات در این صرافی‌ها به صورت سریع و با حجم بالا انجام می‌شود و معمولاً کارمزد کمتری نسبت به صرافی‌های غیرمتمرکز دارند. صرافی‌های متمرکز امکانات و ابزارهای پیشرفته‌ای برای تحلیل بازار، انواع سفارش‌ها و مدیریت ریسک ارائه می‌دهند.

به دلیل زیرساخت‌های قدرتمند، معاملات در این صرافی‌ها به سرعت انجام می‌شود. این نوع صرافی ها ابزارهای متنوعی برای تحلیل بازار و انجام معاملات ارائه می‌دهند. و همچنین این صرافی‌ها معمولاً از تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کنند.

• صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX):

صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges) پلتفرم‌هایی هستند که بدون نیاز به یک نهاد مرکزی، معاملات ارزهای دیجیتال را امکان‌پذیر می‌کنند. در این صرافی‌ها، کاربران به طور مستقیم و بدون واسطه با یکدیگر معامله می‌کنند و دارایی‌ها در کیف پول‌های شخصی کاربران نگهداری می‌شود. از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به Uniswap، SushiSwap و PancakeSwap اشاره کرد.

نحوه عملکرد: معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز از طریق قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین انجام می‌شود. کاربران با اتصال کیف پول‌های خود به پلتفرم DEX و استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توانند به مبادله ارزهای دیجیتال بپردازند. این صرافی‌ها معمولاً از مدل‌های خودکار بازارسازی (AMM) استفاده می‌کنند که نقدینگی را از طریق استخرهای نقدینگی تأمین می‌کند.

در این نوع از صرافی ها معاملات به صورت مستقیم بین کاربران انجام می‌شود و نیاز به اعتماد به یک نهاد مرکزی وجود ندارد. علاوه بر این کاربران کنترل کامل بر کلیدهای خصوصی و دارایی‌های خود دارند و نیاز به ارائه اطلاعات شخصی و تأیید هویت در این صرافی‌ها کمتر است.

در واقع انتخاب بین صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز بستگی به نیازها و اولویت‌های کاربر دارد.صرافی‌های متمرکز برای کسانی که به دنبال سرعت بالا، حجم معاملات زیاد و ابزارهای پیشرفته هستند، گزینه مناسبی است. این صرافی‌ها امکانات گسترده‌ای برای تحلیل و مدیریت ریسک ارائه می‌دهند، اما کاربران باید به نهاد مرکزی اعتماد کنند و دارایی‌های خود را به کیف پول‌های صرافی منتقل کنند. در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز برای کاربرانی که به دنبال حفظ حریم خصوصی و کنترل کامل بر دارایی‌های خود هستند، مناسب‌تر است. این صرافی‌ها امکان معاملات بدون واسطه و مستقیم را فراهم می‌کنند، اما ممکن است سرعت و حجم معاملات کمتری نسبت به صرافی‌های متمرکز داشته باشند و کارمزدهای بیشتری دریافت کنند.