در حالی که تنشها میان ایران و اسرائیل به بالاترین سطح خود در دهههای اخیر رسیده، سقوط جنگنده F-35 به عنوان یکی از نمادهای قدرت فناوری نظامی آمریکا، موجی از شوک را در بازارهای مالی بخصوص در بخش سهام صنایع دفاعی ایجاد کرده است. شرکتهایی مانند لاکهید مارتین که از تأمینکنندگان اصلی تجهیزات پیشرفته برای ارتشهای غربی هستند، اکنون زیر ذرهبین سرمایهگذاران و تحلیلگران قرار گرفتهاند.
این بحران نه تنها بر اعتبار پروژههایی چون F-35 سایه انداخته، بلکه آینده درآمدی و جایگاه رقابتی غولهای دفاعی جهان مانند ریتون تکنولوژی، نورثروپ گرامن و … را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
در این مقاله، بهطور جامع بررسی میکنیم که چگونه درگیری نظامی ایران و اسرائیل، سقوط یک جنگنده کلیدی و تحولات ژئوپلیتیک میتوانند مسیر آتی سهام شرکتهای بزرگ دفاعی جهان را دگرگون سازند.
- حدود 30٪ درآمد لاکهید مارتین از پروژه F-35 تأمین میشود و هرگونه اختلال در آن میتواند ارزش سهام را دگرگون کند.
- سقوط یک F-35 در نزدیکی مرزهای عملیاتی میتواند باعث بازنگری در قراردادهای چندجانبه نظامی شود.
- با توجه به تحریمهای احتمالی منطقهای، زنجیره تأمین لاکهید برای قطعات خاص به شدت شکننده است.
نقش لاکهید مارتین در صنعت دفاعی آمریکا؛ چرا سهام این شرکت مهم است؟
شرکت لاکهید مارتین (Lockheed Martin) یکی از مهمترین بازیگران در صنعت دفاعی و هوافضای ایالات متحده و جهان است. این شرکت نه تنها بزرگترین پیمانکار نظامی دولت آمریکا محسوب میشود، بلکه از نظر درآمد نظامی در سالهای اخیر، در صدر فهرست جهانی قرار داشته است. دلایل اهمیت استراتژیک و مالی سهام لاکهید مارتین عبارتند از:- سهم کلان از بودجه دفاعی آمریکا: طبق گزارشها، لاکهید مارتین در برخی سالها نزدیک به ۱۰٪ از کل بودجه پرداختی پنتاگون را جذب کرده و حدود ۵۰٪ از فروش سالانه این شرکت مستقیما به وزارت دفاع آمریکا اختصاص دارد. این سطح از وابستگی متقابل، موقعیت شرکت را در برابر نوسانات اقتصادی و سیاسی تثبیت میکند.
- سهم بازار جهانی و قراردادهای دولتی خارجی: در کنار بازار آمریکا، حدود ۱۳٪ از درآمد شرکت از قراردادهای خارجی تأمین میشود که نشاندهنده حضور مؤثر در بازارهای بینالمللی مانند ناتو، اسرائیل، ژاپن، کره جنوبی و سایر متحدان است.
- تنوع عملیاتی در ۴ بخش کلیدی: لاکهید مارتین در چهار حوزه راهبردی فعالیت دارد:
- هوانوردی (تولید F‑35، C‑130 و …)؛
- موشک و کنترل آتش (MFC)؛
- سیستمهای چرخشی و مأموریتی (RMS)؛
- هوا و فضا (ماژول Orion، سیستمهای پیشرانه، پیمانکار ناسا).
- پروژههای پیشرفته و جوایز معتبر: مشارکت در توسعه جنگنده نسل پنجم F‑35 Lightning II، پروژههای ناسا و دریافت شش جایزه معتبر Collier Trophy، گواهی بر نوآوری فناورانه و تسلط این شرکت در حوزههای پیشرفته نظامی است.
- نیروی انسانی متخصص و توان فنی بالا: لاکهید مارتین با بیش از ۱۲۱٬۰۰۰ کارمند در سراسر جهان که حدود ۶۰٬۰۰۰ نفر از آنان مهندس یا دانشمند هستند، یکی از قطبهای تحقیق و توسعه در صنایع نظامی و فضایی محسوب میشود.
- ارزش بازار چشمگیر: تا سال ۲۰۲۴، ارزش بازاری شرکت حدود ۱۳۹.۷ میلیارد دلار تخمین زده شده که جایگاه آن را به عنوان یک سهم مهم در بورس نیویورک (NYSE: LMT) تثبیت میکند.
معرفی کوتاه شرکت و پروژههای کلیدی
شرکت لاکهید مارتین، بزرگترین پیمانکار دفاعی جهان، در مارس ۱۹۹۵ از ادغام دو شرکت لاکهید کورپوریشن و مارتین مریتا تشکیل شد و دفتر مرکزی آن در شمال بتزدا، مریلند واقع است. این شرکت در حوزههای هوافضا، تجهیزات نظامی و امنیت اطلاعات فعالیت میکند و از پیمانکاران اصلی وزارت دفاع ایالات متحده، وزارت انرژی و ناسا به شمار میرود.
پروژههای کلیدی لاکهید مارتین (LMT) شامل جنگندههای پیشرفته:
- F-16 Fighting Falcon؛
- F-22 Raptor؛
- F-35 Lightning II؛
- و هواپیمای ترابری C-130 Hercules است.
همچنین این شرکت در توسعه موشکهای بالستیک و سامانههای دفاع موشکی مانند تاد (THAAD) و PAC-3 فعال است.
جایگاه جنگنده F-35 در درآمد لاکهید مارتین
جنگنده F‑35 Lightning II نه تنها یکی از مهمترین محصولات نظامی لاکهید مارتین است، بلکه منبع اصلی درآمد این شرکت در حوزه هوانوردی نیز محسوب میشود. طبق تخمینهای معتبر، حدود ۳۰٪ از کل درآمد لاکهید مارتین از محل فروش، خدمات و پشتیبانی این جنگنده نسل پنجم تأمین میشود.
نقش F‑35 در ساختار درآمدی شرکت به قدری پررنگ است که بیش از نیمی از درآمد بخش هوانوردی لاکهید مارتین مستقیما از این برنامه تأمین میشود. این وابستگی بالا، نشاندهنده اهمیت راهبردی F‑35 برای شرکت و حساسیت سهام آن به نوسانات مرتبط با این پروژه است. هرگونه تغییر در بودجه، سفارش یا صادرات F‑35 میتواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد مالی شرکت داشته باشد.
میزان وابستگی لاکهید مارتین به سفارشهای نظامی
شرکت لاکهید مارتین به طور قابل توجهی به قراردادهای نظامی دولتی، به ویژه ایالات متحده وابسته است. بر اساس دادههایی که در گزارشهای رسمی و منابع معتبر منتشر شدهاند، این وابستگی در چند محور اصلی قابل مشاهده است:
۱. وابستگی به وزارت دفاع آمریکا
بیش از ۷۰٪ از کل درآمد سالانه لاکهید مارتین از محل سفارشهای نظامی ایالات متحده تأمین میشود. طبق گزارشها، بودجههای نظامی آمریکا و تصمیمات کنگره (از جمله برنامههای خرید جنگنده F‑35) تأثیر مستقیم و سنگینی بر عملکرد مالی این شرکت دارند.
در سالهای اخیر، پیشنهادهایی برای کاهش خرید F‑35 توسط نیروی هوایی آمریکا، تهدیدی چند میلیارد دلاری برای درآمد لاکهید مارتین به شمار آمدهاند. به گفته منابع تحلیلی، در صورت تصویب این سیاستها، درآمد شرکت ممکن است میلیاردها دلار کاهش یابد، چرا که F‑35 بزرگترین منبع درآمد این شرکت است.
۲. وابستگی به همکاریهای نظامی بینالمللی
در کنار دولت آمریکا، لاکهید مارتین به صورت فزایندهای به قراردادهای دفاعی با کشورهای اروپایی و متحدان ناتو نیز وابسته است. در جدیدترین توسعه، این شرکت با راین متال (Rheinmetall) آلمان وارد شراکت شده تا «مرکز تخصصی امنیت اروپا» را راهاندازی کند. این اقدام بخشی از استراتژی لاکهید برای گسترش زنجیره تأمین و وابستگی کمتر به سفارشهای داخلی آمریکا تلقی میشود.
منبع: News.LockheedMartin
عملکرد مالی اخیر لاکهید مارتین در گزارشهای فصلی
گزارش رسمی شرکت لاکهید مارتین برای سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵، که در تاریخ ۲۲ آوریل منتشر شد، نشاندهنده رشد پایدار و عملکرد مالی قابل توجه این غول صنایع دفاعی است.
شاخص | مقدار | درصد تغییر نسبت به Q1 2024 |
---|---|---|
فروش خالص (Net Sales) | ۱۸.۰ میلیارد دلار | +۴٪ ↑ |
سود خالص (Net Earnings) | ۱.۷ میلیارد دلار | +۱۳٪ ↑ |
سود هر سهم (EPS) | ۷.۲۸ دلار | از ۶.۳۹ دلار ↑ |
جریان نقدی عملیاتی | ۱.۴ میلیارد دلار | کاهش از ۱.۶ میلیارد دلار ↓ |
جریان نقدی آزاد (Free Cash Flow) | ۹۵۵ میلیون دلار | کاهش از ۱.۳ میلیارد دلار ↓ |
بازگشت نقدی به سهامداران | ۱.۵ میلیارد دلار | از طریق سود تقسیمی و بازخرید سهام |
نکات مهم و استراتژیک از زبان مدیرعامل شرکت لاکهید مارتین:
- سرمایهگذاری قابل توجه در تحقیق و توسعه: بیش از ۸۵۰ میلیون دلار در R&D و هزینههای سرمایهای در همین فصل سرمایهگذاری شده است.
- پشتوانه قوی سفارشات: لاکهید مارتین با بکلاگ (سفارشات انباشته) به ارزش ۱۷۳ میلیارد دلار وارد سال شده که معادل بیش از دو سال فروش است.
- قراردادهای جدید تسلیحاتی: از جمله موشکهای پرسیژن، سامانه دفاعی THAAD، موشکهای JASSM/LRASM و پروژه تمدید عمر Trident II D5 با ارزش آیندهای تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده شدهاند.
در زمان تنشهای شدید، کشورهای عربی خلیج فارس تمایل بیشتری به خرید سامانههای دفاعی از رقبای لاکهید مثل رافائل (اسرائیل) یا BAE Systems (بریتانیا) پیدا میکنند و این باعث رقابت قیمتی شدید در بازارهای صادراتی میشود.
- سقوط F-35 در نبرد با ایران؛ واقعیت یا جنگ روانی؟
در چند روز اخیر، همزمان با تشدید درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل، ادعای ایران درباره سرنگونی چند فروند جنگنده نسل پنجم F‑35 نیروی هوایی اسرائیل، به موضوعی پرمناقشه در رسانههای جهانی و تحولات ژئوپلیتیکی تبدیل شده است.
موضع ایران:
بر اساس گزارش وبسایت Defence Security Asia، ایران مدعی شده تاکنون چهار فروند جنگنده F‑35 اسرائیلی را سرنگون کرده است. این گزارش به نقل از رسانههای دولتی ایران میگوید که در جریان عملیات دفاع هوایی در غرب کشور، جنگندههای رادارگریز اسرائیلی با سامانههای پدافندی ایرانی شناسایی و منهدم شدهاند. حتی در برخی خبرها، از اسارت یک خلبان زن اسرائیلی نیز صحبت شده است.
موضع اسرائیل و منابع غربی:
بر خلاف روایت ایران، رسانههای غربی و ارتش اسرائیل به شدت این ادعا را رد کردهاند. به گزارش The Economic Times India، ارتش اسرائیل (IDF) هیچگونه سقوط یا مفقود شدن F‑35 را تأیید نکرده و ادعاهای مربوط به سرنگونی را بخشی از جنگ روانی ایران در بحبوحه درگیریهای منطقهای دانستهاند.
این گزارش با تیتر:
«آیا یک F‑35 میتواند سرنگون شود؟ ایران مدعی سرنگونی یک جنگنده اسرائیلی است، اما حقیقت، قربانی مهآلود جنگ شده است»
تأکید میکند که در حال حاضر، هیچ شواهد عینی، تصویری یا تأیید بینالمللی برای این ادعا وجود ندارد.
واکنش بازار سهام به سقوط F-35 و تشدید جنگ
در پی ادعای ایران مبنی بر سرنگونی چند فروند جنگنده F‑35 اسرائیلی بازارهای سهام جهانی واکنشهایی محسوس و قابل تحلیل نشان دادند.
افت اولیه شاخصها در پی تشدید درگیریها
بر اساس گزارش Investopedia (مورخ ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵)، در روزی که اخبار درگیریهای ایران و اسرائیل و ادعای سقوط F‑35 منتشر شد، شاخص داوجونز با افت نزدیک به ۱٪ مواجه شد و شاخص S&P 500 نیز تحت فشار فروش سهام تکنولوژی و هوافضا قرار گرفت. این کاهش، نشانهای از نگرانی بازار نسبت به گسترش بحران در خاورمیانه و تأثیر آن بر زنجیرههای تأمین و نرخ تورم جهانی بود.
رشد مقطعی در سهام صنایع دفاعی
همانطور که Yahoo Finance گزارش داده، همزمان با افت کلی بازار، برخی صنایع به ویژه شرکتهای دفاعی مانند لاکهید مارتین (LMT)، نورثروپ گرومن و RTX رشد مقطعی را تجربه کردند. دلیل این واکنش مثبت، پیشبینی افزایش بودجه دفاعی توسط دولتها برای تقویت پدافند و جایگزینی تجهیزات آسیبدیده در صورت گسترش جنگ است.
نگرانی بازار از تکرار تجربه حمله ۷ اکتبر
به گزارش Responsible Statecraft، بازارهای جهانی از تجربه حمله ناگهانی ۷ اکتبر ۲۰۲۳ توسط حماس به اسرائیل، درس گرفتهاند. در آن زمان نیز واکنش بازار نسبت به درگیریهای خاورمیانه با کاهش در شاخصهای اصلی و افزایش سرمایهگذاری در صنایع دفاعی همراه بود. تکرار این الگو در ژوئن ۲۰۲۵، نشاندهنده حساسیت مکرر بازار نسبت به بحرانهای منطقهای است که سرمایهگذاران را به سمت داراییهای «امن» سوق میدهد. (منبع)
بررسی نمودار لحظهای واکنش بازار به خبر سقوط
طبق گزارش Business Insider، در روز دوشنبه ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، سهام لاکهید مارتین تا ۷٪ سقوط کرد. این افت دقیقا پس از دو رویداد همزمان اتفاق افتاد:
- پنتاگون تعداد سفارشات F‑35 را به نصف کاهش داد (از ۴۸ فروند به ۲۴ فروند)؛
- ادعای ایران درباره سرنگونی چند فروند F‑35 اسرائیلی در خاک خود.

«سهام لاکهید مارتین به دلیل کاهش سفارش نیروی هوایی آمریکا و درگیریهای چندجانبه F‑35 در جبهههای مختلف، از جمله در جنگ ایران و اسرائیل، تا ۷٪ افت کرد.» (منبع)
نقش همزمان جنگ روانی و سیاستگذاری نظامی
طبق Economic Times، همزمانی بین کاهش بودجه پنتاگون و ادعای ایران باعث شد تا برند F‑35 با فشار روانی مضاعفی مواجه شود. تحلیلگران این اتفاق را ترکیبی از تهدید درونی (کاهش سفارش) و بیرونی (آسیبپذیری در میدان جنگ) دانستهاند.
در گزارشی دیگر، این رسانه اشاره میکند که رسانههای ایران مدعی استفاده از «روش نوآورانهای برای قفل راداری بر روی جنگندههای رادارگریز F‑35» شدهاند، که همین مسئله نگرانیهایی در بازار درباره آسیبپذیری احتمالی این پلتفرم ایجاد کرده است.
جالب توجه است که در همین بازه، گزارشی نیز از Times of India منتشر شد که مربوط به توقف یک فروند F‑35 بریتانیایی در کرالا (هند) بود. این گزارش البته ارتباط مستقیمی با رویداد ایران و اسرائیل ندارد، اما نشاندهنده حساسیت جهانی به وضعیت این جنگنده است.
نوسانات سهام صنایع دفاعی پس از حملات اخیر
در پی حملات متقابل ایران و اسرائیل و افزایش تنشهای نظامی در خاورمیانه، بازار سهام جهانی و به ویژه سهام شرکتهای فعال در صنایع دفاعی با نوسانات معناداری روبهرو شد.
به گزارش Yahoo Finance، در ساعات اولیه پس از حمله هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی در ایران، سهام شرکتهای دفاعی آمریکا مانند لاکهید مارتین، RTX و نورثروپ گرامن رشد کردند:
«در معاملات قبل از بازار، سهام صنایع دفاعی با افزایش تقاضا مواجه شد. لاکهید مارتین (LMT) بیش از ۲.۵٪، RTX حدود ۱.۸٪ و نورثروپ گرامن (NOC) نزدیک به ۲.۲٪ رشد داشتند.»
افزایش بیمه ریسک ژئوپلیتیک در خاورمیانه ممکن است هزینه حمل قطعات حساس هوافضا از کارخانههای آمریکایی به کشورهای خط مقدم را تا ۱۵٪ افزایش دهد که در بلندمدت بر سود عملیاتی تأثیر میگذارد.
تحلیل Investors.com تأکید دارد که سرمایهگذاران در واکنش به بحرانهای ژئوپلیتیکی معمولا به سمت سهامی مانند تسلیحات و دفاعی حرکت میکنند. در همین راستا، افزایش تنشها باعث شد:
- لاکهید مارتین از فشار فروش ناشی از کاهش سفارش پنتاگون فاصله بگیرد و بخشی از افت اخیر را جبران کند.
- شرکتهایی مانند جنرال داینامیکس (General Dynamics) و L3Harris نیز رشد ۱ تا ۳ درصدی را تجربه کردند.
خبرگزاری رویترز (Reuters) نیز گزارش داده در حالی که شاخصهای اصلی بازار مانند S&P 500 و Nasdaq تحت تأثیر ترس از گسترش درگیری خاورمیانه افت کردند، سهام دفاعی برخلاف روند کلی بازار حرکت کردند:
«در حالی که معاملات آتی داوجونز و نزدک کاهش یافتند، سهام صنایع دفاعی با استقبال سرمایهگذاران مواجه شدند. بازار به سمت داراییهای دفاعی و انرژی چرخش پیدا کرد.»
در گزارش CNBC نیز آمده است که در روزهای منتهی به حمله اسرائیل، معاملهگران حرفهای شروع به خرید سهام صنایع دفاعی کرده بودند. تحلیلگران این اتفاق را پیشخور کردن اخبار احتمالی تشدید درگیریها توصیف کردند که باعث شد بازدهی روزانه سهام دفاعی از سایر صنایع فراتر رود.
کاهش بودجه F-35 و نگرانی از آینده پروژه
برنامه جنگنده F‑35 که تاکنون به عنوان گرانترین پروژه نظامی تاریخ آمریکا شناخته میشود، با چالشهای تازهای در حوزه بودجه و سیاستگذاری مواجه شده است. طبق پیشنویس بودجه دفاعی ایالات متحده برای سال مالی ۲۰۲۶، تعداد خرید جنگندههای F‑35A توسط نیروی هوایی آمریکا از ۴۸ فروند به ۲۴ فروند کاهش یافته است. این تصمیم، نشانهای از تغییر رویکرد پنتاگون نسبت به آینده این پلتفرم پرهزینه تلقی میشود و پرسشهایی جدی درباره تداوم و مقیاس تولید آن در سالهای آینده ایجاد کرده است.
وضعیت بودجه دفاعی آمریکا در سال ۲۰۲۵
در حالیکه بودجه کل دفاعی ایالات متحده در سال ۲۰۲۵ همچنان در سطح بالایی باقی مانده (بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار)، نشانههایی از تغییر اولویتها در تخصیص منابع دیده میشود. تمرکز پنتاگون به سمت فناوریهای نوین مانند:
- پهپادهای رزمی نسل جدید؛
- سامانههای جنگ الکترونیک و سایبری؛
- و زیرساختهای هوش مصنوعی نظامی.
در حال سوق پیدا کردن است. در همین چارچوب، کاهش بودجه خرید F‑35 به عنوان بخشی از باز تعریف نیازهای آینده جنگ مدرن تفسیر میشود.
افزون بر این، گزارشها حاکی از آن است که هزینه عملیاتی و نگهداری جنگنده F‑35 همچنان بالاتر از استانداردهای مطلوب باقی مانده است. این مسئله نیز در تصمیمگیریهای بودجهای نقش کلیدی ایفا کرده است.
تاثیر تصمیمات بودجهای بر سودآوری لاکهید مارتین
لاکهید مارتین به عنوان پیمانکار اصلی تولید جنگنده F‑35، حدود ۳۰٪ از کل درآمد سالانه خود را از این برنامه تأمین میکند. کاهش ۵۰٪ سفارش در سال مالی ۲۰۲۶، به معنای ضربهای مستقیم به بخش هوانوردی شرکت خواهد بود.
«واکنش بازار به این تصمیم به وضوح در افت قیمت سهام LMT در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵ دیده شد، به طوری که سهام شرکت حدود ۴ تا ۷ درصد کاهش یافت.» (منبع)
این افت تنها واکنشی احساسی نبود، بلکه از نگرانی سرمایهگذاران نسبت به کاهش پایدار درآمد آینده ناشی شده بود. اگر روند کاهش سفارشها ادامه یابد یا به سایر شاخههای نظامی نیز گسترش یابد، سودآوری بلندمدت لاکهید مارتین تحت فشار قرار خواهد گرفت.
آینده سهام لاکهید مارتین؛ سقوط موقت یا روند نگرانکننده؟
در پی افت قیمت سهام شرکت لاکهید مارتین (NYSE: LMT) در میانه ژوئن ۲۰۲۵، این پرسش برای تحلیلگران و سرمایهگذاران مطرح شده که آیا این کاهش، یک اصلاح موقت ناشی از اخبار منفی بوده یا نشانهای از روند نزولی بلندمدت و نگرانی ساختاری است.
به گزارش Proactive Investors، بازار در وضعیت بلاتکلیفی قرار دارد. از یک سو، سفارشهای خارجی لاکهید مارتین از کشورهای عضو ناتو، شرق آسیا و خاورمیانه همچنان ادامه دارد و بکلاگ شرکت بیش از ۱۷۰ میلیارد دلار است، اما از سوی دیگر، کاهش بودجه داخلی آمریکا ممکن است سودآوری بلندمدت را تحت فشار قرار دهد.
«اگر روند کاهش بودجه نظامی در ایالات متحده ادامه پیدا کند، به ویژه در بخش پروژههای پرهزینهای چون F‑35، فشار روی LMT پایدار خواهد بود.» (منبع)
تحلیل تکنیکال نمودار سهام لاکهید مارتین

از منظر تحلیل تکنیکال، محدوده 473.76 حمایت نسبتا مستحکمی است که در صورتیکه از دست برود، سهام لاکهید مارتین میتواند حداقل تا محدودههای 455.59 تا 447.62 در مرحله اول ریزش داشته باشد. در صورت تدوام عملکرد ضعیف F-35 در ادامه تنشها، این ریزش میتواند تا محدودههای 432.50 و 424.53 نیز ادامه داشته باشد.
در صورتی که سهام لاکهید مارتین بتواند بالای 473.7 ماندگار باشد، تارگتهای صعودی آن عبارتند از: 496.31، 511 و 520.
در شرایط کنونی سناریوی نزولی محتملتر است.
بررسی نظرات تحلیلگران مالی درباره خرید یا فروش
بر اساس تحلیلهای منتشر شده در پلتفرم Public.com، میانگین پیشبینی تحلیلگران برای قیمت سهام لاکهید مارتین در بازه ۱۲ ماه آینده حدود ۵۳۰ دلار است؛ رقمی که حدود ۱۳ درصد بالاتر از قیمت فعلی این سهم (۴۷۹ دلار) قرار دارد. این پیشبینی نشاندهنده دیدگاه مثبت تحلیلگران به چشمانداز میانمدت شرکت است.
در میان برآوردها، خوشبینانهترین تحلیلها قیمت این سهم را تا ۶۰۰ دلار نیز پیشبینی کردهاند؛ مشروط بر آن که صادرات تجهیزات نظامی افزایش یابد و روابط دفاعی آمریکا با شرکای جهانی تقویت شود. در مقابل، بدبینترین سناریوها قیمت سهام را ۴۵۰ دلار ارزیابی کردهاند، به ویژه در صورتی که روند کاهش بودجه دفاعی داخلی آمریکا ادامه پیدا کند.
در جمعبندی نظرات:
حدود ۶۰ درصد از تحلیلگران توصیه به خرید (Buy) این سهم دادهاند، در حالی که ۳۰ درصد ترجیح میدهند آن را نگهداری (Hold) کنند. تنها ۱۰ درصد از تحلیلگران معتقدند که زمان فروش (Sell) این سهم فرا رسیده است. این توزیع دیدگاهها نشان میدهد که جو غالب در بازار همچنان به نفع نگهداری یا سرمایهگذاری بلندمدت در لاکهید مارتین است.
چه عواملی میتواند سهام لاکهید مارتین را به روند صعودی بازگرداند؟
با وجود فشارهای اخیر ناشی از کاهش بودجه دفاعی آمریکا و نگرانیها درباره آینده پروژه F‑35، تحلیلگران معتقدند چند عامل کلیدی میتواند به بازگشت روند صعودی سهام لاکهید مارتین (LMT) منجر شود. این عوامل عبارتند از:
- تداوم پرداخت سود نقدی و بازخرید سهام:
لاکهید مارتین سابقهای طولانی در پرداخت سود سهام پایدار دارد و به طور منظم بخشی از سود را به سهامداران بازمیگرداند. این سیاست، در دوران نوسانی بازار، جذابیت سهم را برای سرمایهگذاران بلندمدت افزایش میدهد. - قراردادهای جدید و تنوع در فروش خارجی:
سفارشهای چند میلیارد دلاری اخیر، از جمله در زمینه موشکهای پیشرفته، سامانههای فضایی و صادرات تجهیزات به ناتو و آسیا، میتواند افت فروش داخلی را جبران کند. تنوع محصولات و حضور جهانی شرکت، انعطافپذیری بالایی در برابر تغییرات داخلی فراهم میکند. - سرمایهگذاری در فناوریهای نوین نظامی:
لاکهید مارتین به طور فعال در حوزههایی مانند جنگ الکترونیک، سیستمهای بدون سرنشین و هوش مصنوعی نظامی سرمایهگذاری میکند. این نوآوریها میتوانند مزیت رقابتی شرکت را در نسل آینده جنگها حفظ کنند. - تأثیر اخبار و تصمیمات سیاسی بر بازار:
انتشار اخبار مثبت مانند امضای قراردادهای جدید، تصویب بودجههای حمایتی در کنگره، یا تغییرات سیاسی به نفع ارتش، در گذشته موجب جهشهای قیمتی در سهم LMT شده است.
مهمترین سهامهای نظامی و غولهای دفاعی جهان کداماند؟
با توجه به افزایش تنشهای ژئوپلیتیک و رقابتهای تسلیحاتی میان قدرتهای بزرگ، سهام شرکتهای فعال در صنایع دفاعی بیش از پیش مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفته است. این شرکتها، تأمینکننده اصلی تجهیزات نظامی برای دولتها هستند و قراردادهای بلندمدت آنها با دولتهای بزرگ، جریان درآمدی پایداری ایجاد میکند. در ادامه، با چند مورد از مهمترین غولهای دفاعی دنیا آشنا میشویم:
لاکهید مارتین (Lockheed Martin – LMT)
لاکهید مارتین (Lockheed Martin Corporation) با نماد بورسی LMT بزرگترین پیمانکار دفاعی جهان و یکی از استراتژیکترین شرکتهای حوزهی نظامی، هوافضا و امنیت در جهان است.
وضعیت سهام LMT (تا ژوئن ۲۰۲۵)
- قیمت فعلی: حدود ۴۷۹ دلار؛
- نوسانات اخیر: افت ۳ تا ۷ درصدی به= دلیل کاهش بودجه پروژه F‑35 و تنشهای ژئوپلیتیک؛
- وضعیت تحلیلی: ۶۰٪ تحلیلگران توصیه به خرید (Buy) و ۳۰٪ نگهداری (Hold) دارند؛
- سود نقدی: لاکهید مارتین یکی از پایدارترین شرکتها در پرداخت منظم سود سهام و بازخرید سهام است.
ریتون تکنولوژی (Raytheon – RTX)
سهام ریتون تکنولوژی (Raytheon Technologies Corporation) با نماد RTX یکی از مهمترین و استراتژیکترین نمادهای بورسی در حوزه صنایع دفاعی و هوافضا است که در بازار بورس نیویورک (NYSE) معامله میشود.
ریتون تکنولوژی در سال ۲۰۲۰ با ادغام دو غول صنعتی، Raytheon Company (فعال در حوزه تجهیزات نظامی) و United Technologies (فعال در موتور هواپیما و سیستمهای هوافضا) تشکیل شد. این شرکت اکنون جزو بزرگترین پیمانکاران دفاعی جهان محسوب میشود.
شرکت RTX در چهار حوزه اصلی فعالیت دارد:
- سیستمهای دفاعی و موشکی: سازنده سامانههای پدافندی معروف مانند پاتریوت (Patriot) و تاد (THAAD) است که در خاورمیانه، اروپا و آسیا استفاده گسترده دارند.
- جنگافزارهای الکترونیکی و راداری: ارائه فناوریهای پیشرفته برای تشخیص تهدیدات، اخلالگری و جنگ سایبری.
- موتورهای هواپیما: از طریق زیرمجموعههایی مانند Pratt & Whitney، تامین کننده موتور جنگندههایی مانند F-15، F-22 و F-35 است.
- فضا و ماهوارهها: با تمرکز بر فناوریهای ردیابی، کنترل و ارتباطات در فضا.
وضعیت سهام RTX (تا ژوئن ۲۰۲۵)
- قیمت فعلی: حدود ۱۴۸ دلار؛
- نوسانات اخیر: رشد ۴ تا ۵ درصدی به دلیل افزایش تنشهای نظامی در خاورمیانه؛
- وضعیت تحلیلی: بسیاری از تحلیلگران سهام RTX را در طبقه «Buy» (خرید) یا «Hold» (نگهداری) طبقهبندی کردهاند؛
- سوددهی: شرکت RTX سود نقدی دورهای به سهامداران پرداخت میکند و جزو سهامهای مناسب برای سرمایهگذاری بلندمدت با ریسک نسبتا پایین در حوزه دفاعی محسوب میشود.
منبع: Marketwatch
نورثروپ گرامن (Northrop Grumman – NOC)
نورثروپ گرامن (Northrop Grumman Corporation) با نماد بورسی NOC یکی از بزرگترین و پیشروترین شرکتهای دفاعی ایالات متحده و جهان است. این شرکت در بازار بورس نیویورک (NYSE) معامله میشود و از جمله نمادهای دفاعی استراتژیک با عملکرد پایدار در شرایط ژئوپلیتیکی پرتنش محسوب میشود.
شرکت نورثروپ گرامن (Northrop Grumman) در سال ۱۹۹۴ با ادغام دو شرکت بزرگ آمریکایی، Northrop Corporation و Grumman Aerospace تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در فالز چرچ، ایالت ویرجینیا قرار دارد. این شرکت با حدود ۹۵٬۰۰۰ نیروی انسانی در سراسر جهان، به عنوان یکی از ستونهای اصلی صنعت دفاعی ایالات متحده شناخته میشود. بر اساس دادههای مؤسسه بینالمللی پژوهشهای صلح استکهلم (SIPRI)، نورثروپ گرامن در حال حاضر سومین پیمانکار بزرگ نظامی جهان از نظر درآمد دفاعی است.
نورثروپ گرامن در چهار حوزه اصلی تخصص دارد:
- هوافضا و دفاع هوایی: توسعهدهنده هواپیماها و پهپادهای رادارگریز، از جمله:
- بمب افکن B-2 Spirit؛
- بمب افکن نسل ششم B-21 Raider (به عنوان آینده نیروی هوایی آمریکا)؛
- پهپادهای استراتژیک نظیر RQ-4 Global Hawk.
- سامانههای فضایی و ماهوارهها: ارائهدهنده ماهوارههای ارتباطی، جاسوسی و شناسایی برای ناسا، پنتاگون و آژانسهای بینالمللی.
- دفاع موشکی و سایبری: تولید سیستمهای ضد موشکهای بالستیک و ارائه راهحلهای امنیت سایبری به دولت آمریکا.
- فناوریهای نوین: سرمایهگذاری سنگین در هوش مصنوعی دفاعی، جنگ الکترونیک و ارتباطات بینسازمانی پیشرفته.
وضعیت سهام NOC (تا ژوئن ۲۰۲۵):
- قیمت فعلی: حدود 504 دلار؛
- نوسانات اخیر: واکنش مثبت بازار به سفارشهای جدید مرتبط با پروژههای B-21 و برنامههای فضایی؛
- وضعیت تحلیلی: بسیاری از تحلیلگران آن را در دسته “Buy” (خرید) یا “Outperform” (عملکرد بهتر از بازار) قرار دادهاند؛
- سود نقدی: شرکت به طور منظم سود سهام پرداخت میکند و یکی از گزینههای محبوب برای سرمایهگذاری بلندمدت دفاعی است.
جنرال داینامیکس (General Dynamics – GD)
شرکت جنرال داینامیکس (General Dynamics) با نماد بورسی GD یکی از کهنهکارترین و پرنفوذترین بازیگران صنعت دفاعی ایالات متحده است که سهام آن در بازار بورس نیویورک (NYSE) معامله میشود.
جنرال داینامیکس در سال ۱۹۵۲ تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در رستون، ایالت ویرجینیا قرار دارد. این شرکت با به کارگیری بیش از ۹۴٬۰۰۰ نفر نیروی انسانی در سراسر جهان، توانسته پروژههای کلیدی در بخشهای نظامی و صنعتی ایالات متحده را هدایت کند.
طبق گزارش مؤسسه بینالمللی پژوهشهای صلح استکهلم (SIPRI)، جنرال داینامیکس در حال حاضر پنجمین پیمانکار بزرگ نظامی جهان از نظر میزان درآمد دفاعی محسوب میشود.
وضعیت سهام GD (تا ژوئن ۲۰۲۵)
- قیمت فعلی: حدود 281 دلار؛
- وضعیت بازار: عملکرد نسبتا پایدار حتی در شرایط نوسانی بازار؛
- بازدهی: از سهامهایی با سود نقدی ثابت و قابل پیشبینی؛ گزینهای محبوب برای سرمایهگذاران با رویکرد محافظهکارانه.
بیایئی سیستمز (BAE Systems – UK)
بیایئی سیستمز (BAE Systems plc) بزرگترین شرکت دفاعی اروپا و یکی از ده شرکت برتر نظامی جهان است که در بورس لندن با نماد BA. معامله میشود. این شرکت بریتانیایی در طراحی، تولید و پشتیبانی از تجهیزات پیشرفته نظامی، هوافضا و فناوریهای امنیتی نقش کلیدی دارد و سهم بزرگی از بازار تسلیحات جهانی را در اختیار دارد.
شرکت بیایئی سیستمز (BAE Systems) در سال ۱۹۹۹ از ادغام دو غول صنعتی بریتانیا، British Aerospace و Marconi Electronic Systems تأسیس شد. دفتر مرکزی این شرکت در فارنهام، همپشایر، انگلستان قرار دارد و با بیش از ۹۳٬۰۰۰ کارمند در سراسر جهان، به عنوان بزرگترین شرکت دفاعی اروپا و هشتمین شرکت دفاعی جهان شناخته میشود. طبق گزارش SIPRI، حدود ۹۸٪ از درآمد BAE از پروژههای نظامی تأمین میشود.
وضعیت سهام BAE Systems (تا ژوئن ۲۰۲۵)
- قیمت فعلی: حدود ۱,۹۳۴.۵۰ GBX؛
- بازدهی اخیر: رشد پیوسته در واکنش به افزایش تنشهای ژئوپلیتیک و افزایش بودجههای نظامی در اروپا؛
- تحلیل بازار: بسیاری از بانکها و موسسات مالی بینالمللی این سهام را در رده «خرید» (Buy) یا «Outperform» قرار دادهاند؛
- سود نقدی: شرکت سابقهای منظم در پرداخت سود و افزایش مستمر آن دارد.
ETFهای نظامی مثل ITA و XAR: گزینههای سرمایهگذاری غیرمستقیم
برای سرمایهگذارانی که علاقهمند به حضور در بازار صنایع دفاعی هستند اما تمایلی به خرید مستقیم سهام شرکتهای خاص ندارند، صندوقهای قابل معامله (ETF) گزینهای جذاب و هوشمندانه محسوب میشوند. دو مورد از شناختهشدهترین ETFهای نظامی عبارتاند از:
iShares U.S. Aerospace & Defense ETF (ITA)
ITA یکی از مهمترین صندوقهای قابل معامله در حوزه صنایع دفاعی و هوافضا است که تمرکز ویژهای بر شرکتهای بزرگ و پیشرو آمریکایی مانند لاکهید مارتین (LMT)، ریتون (RTX) و نورثروپ گرامن (NOC) دارد.
ارزش کل سرمایهگذاری در این ETF در زمان نگارش مقاله، بیش از ۵ میلیارد دلار است و ویژگی برجسته آن، تمرکز سنگین بر سهام شرکتهای دفاعی با ثبات بالا محسوب میشود.
طبق گزارش تحلیلی AInvest، در پی افزایش تنشهای ژئوپلیتیک اخیر، به ویژه درگیری ایران و اسرائیل، ITA با رشد تقاضای قابل توجهی مواجه شده و از آن به عنوان یک گزینه استراتژیک برای سرمایهگذاری در رشد صنعت دفاعی یاد شده است.
این صندوق بیشتر برای سرمایهگذاران با دیدگاه بلندمدت و ریسکپذیری پایین مناسب است که به دنبال قرار گرفتن در معرض رشد پایدار شرکتهای بزرگ نظامی هستند.
SPDR S&P Aerospace & Defense ETF (XAR)
XAR یکی از صندوقهای قابل معامله برجسته در حوزه دفاع و هوافضا است که برخلاف ITA، به صورت وزندهی مساوی (Equal Weight) به سهام شرکتهای فعال در این صنعت تخصیص داده شده است. این ساختار به شرکتهای کوچکتر و نوآوری مانند Kratos Defense و TransDigm اجازه میدهد جایگاه پررنگتری در سبد این ETF داشته باشند.
مزیت اصلی XAR در تنوع بالاتر و شانس رشد بیشتر شرکتهای با سرمایه متوسط است و همین موضوع آن را به گزینهای جذاب برای سرمایهگذاران فرصتطلب تبدیل کرده است. طبق تحلیل U.S. News، این صندوق در سال ۲۰۲۵ به عنوان یکی از موفقترین ETFهای با وزن مساوی معرفی شده و در واکنش به افزایش بودجههای دفاعی و تنشهای ژئوپلیتیکی جهانی، بازدهی قابل توجهی داشته است.
اگرچه ریسک XAR اندکی بیشتر از ITA ارزیابی میشود (به دلیل حضور شرکتهای کوچکتر)، اما در عوض، پتانسیل رشد بالاتری نیز برای سرمایهگذاران به همراه دارد.
آیا F-35، لاکهید و بازار آماده بحرانهای بعدی هستند؟
شدت گرفتن تنشهای ژئوپلیتیک در خاورمیانه، شرق اروپا و آسیا بار دیگر بازارهای دفاعی را در کانون توجه سرمایهگذاران قرار داده است. این شرایط، سوالات اساسی درباره آمادگی بلندمدت برنامه F‑35، شرکت لاکهید مارتین و کلیت بازار صنایع دفاعی را مطرح کرده است. آیا بازار و این غولهای دفاعی برای بحرانهای احتمالی بعدی آماده هستند؟ در ادامه به بررسی دقیق ریسکها، فرصتها و استراتژیهای سرمایهگذاری در این فضا میپردازیم.
مهمترین ریسکها و فرصتها برای سرمایهگذاران
در فضای پرنوسان ژوئن ۲۰۲۵، سهام شرکتهای دفاعی مانند لاکهید مارتین (LMT) با دو نیروی متضاد درگیر هستند:
ریسکها
یکی از بزرگترین تهدیدها برای سهام لاکهید مارتین در حال حاضر، کاهش بودجه F‑35 از سوی نیروی هوایی ایالات متحده است.
طبق گزارش وبسایت Investors.com، پنتاگون در پیشنویس بودجه مالی ۲۰۲۶، تعداد سفارشهای جنگنده F‑35A را کاهش داده است. این تصمیم در پاسخ به دغدغههایی درباره هزینههای بالای نگهداری، پیچیدگیهای فنی و چرخش تدریجی سیاستهای دفاعی آمریکا به سمت فناوریهای نوین و ارزانتر مانند پهپادها، هوش مصنوعی و جنگ الکترونیک اتخاذ شده است.
این تغییر استراتژیک میتواند به مرور سهم بازار لاکهید مارتین را در حوزه جنگندههای نسل پنجم کاهش دهد و منجر به افت درآمدهای داخلی شرکت شود.
فرصتها
در نقطه مقابل، افزایش تنشهای نظامی به ویژه در خاورمیانه و شرق آسیا، باعث افزایش چشمگیر توجه سرمایهگذاران به صنایع دفاعی شده است. بر اساس گزارش Times of India، در هفته سوم ژوئن ۲۰۲۵، سهام شرکتهای دفاعی مانند لاکهید مارتین (LMT)، ریتون تکنولوژی (RTX) و نورثروپ گرامن (NOC) تا ۳٪ رشد را تجربه کردهاند، در حالی که شاخص S&P 500 به دلیل فشارهای اقتصادی کاهش یافت.
همچنین طبق تحلیل Barron’s، سرمایهگذاران در زمان بروز بحرانها به طور سنتی به سمت سهام دفاعی روی میآورند، چرا که انتظار دارند بودجههای دفاعی تقویت شود و تقاضا برای تجهیزات پیشرفته افزایش یابد.
از سوی دیگر، بازار صادراتی F‑35 همچنان قوی است. کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی، فنلاند، نروژ، استرالیا و کانادا همچنان به خرید F‑35 ادامه میدهند، که باعث ایجاد یک جریان پایدار درآمد برای لاکهید مارتین شده است. طبق دادههای رسمی از برنامه صادراتی F‑35، بیش از ۲۰۰۰ فروند سفارش از کشورهای مختلف برای دهه آینده در حال برنامهریزی است که میتواند بخشی از کاهش سفارشات داخلی را جبران کند.
نگاه میانمدت به آینده سهام صنایع دفاعی در فضای ژئوپلیتیک پرتنش
تحلیلگران بازار، با نگاهی میانمدت، آینده سهام شرکتهای فعال در صنعت دفاعی را در وضعیت نسبتا مثبتی میبینند. در ادامه به مهمترین عوامل پشتیبان این ارزیابی میپردازیم:
ثبات و رشد بودجه دفاعی آمریکا
دولت ایالات متحده همچنان به بودجه بالای دفاعی متعهد است و انتظارات برای ادامه حمایت از پروژههایی مانند F‑35، پدافند موشکی و توسعه فناوریهای هوشمند وجود دارد. این سیاست، پشتوانه مهمی برای درآمد آینده شرکتهایی مانند لاکهید مارتین، رایتون و نورثروپ گرامن فراهم میسازد. همچنین کاهش وابستگی به نوسانات سیاسی، این بخش را از شکافهای سیاسی ایمنتر میکند.
افزایش بودجه نظامی در اروپا
گزارش مؤسسه Morningstar نشان میدهد که کشورهای اروپایی قصد دارند تا سال ۲۰۳۰، حدود ۲۰۰ میلیارد یورو به بودجههای نظامی اضافه کنند . علاوه بر این، طرحهای کلان مانند Readiness 2030 اتحادیه اروپا با هدف استفاده از ۸۰۰ میلیارد یورو برای توسعه ساختارهای دفاعی، همسو با درخواست ناتو برای افزایش تا ۵٪ از GDP، پایههای رشد بلند مدت را تقویت میکند.
افشای محل سقوط F-35 در صورت دسترسی دشمن به لاشه، میتواند دادههای محرمانهای از الگوریتمهای پروازی، رادارگریزی و پیشران را لو دهد که به ارزشگذاری بازار رقیب مانند سوخو ۵۷ یا جنگنده چینی FC-31 تأثیر معکوس وارد میکند.
موج سرمایهگذاری در ETFهای دفاعی
ورود نقدینگی قابلتوجه به صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) مرتبط با صنایع دفاعی نشاندهنده تقاضای سرمایهگذاران حرفهای برای این بخش است. طبق گزارش Reuters، تاکنون در سال ۲۰۲۵، بیش از ۸٫۴ میلیارد دلار به این صندوقها جذب شدهاند. این رشد سرمایه به تقویت ساختار بازار و افزایش عمق معاملات کمک کرده است.
شرایط ژئوپلیتیکی تأثیرگذار
تنشهای کنونی از اوکراین تا خاورمیانه، افزایش تقاضا برای تجهیزات دفاعی و پدافند هوایی را ایجاد کردهاند. شاخص Stoxx Europe Aerospace & Defense رشد بیش از ۴۰٪ از سال ۲۰۲۲ تاکنون داشته که مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفته است. افزایش سفارشهای موشکی، پهپادی و سامانههای هوایی در این حوزهها انتظار میرود ادامه یابد.
چگونه سرمایهگذاران حرفهای از بحرانهای نظامی سود میبرند؟
سرمایهگذاران حرفهای و باتجربه در شرایط بحرانهای ژئوپلیتیکی مانند جنگ یا افزایش تنشهای نظامی، برخلاف سرمایهگذاران عادی که ممکن است به وحشت بیفتند، معمولا با استراتژیهای هدفمند و دادهمحور وارد عمل میشوند. در ادامه، سه روش اصلی آنها را توضیح دادهایم:
۱. ورود سریع در لحظات نوسان
در بازارهای مالی، زمانبندی ورود اهمیت کلیدی دارد. سرمایهگذاران حرفهای با استفاده از هشدارهای لحظهای، بلافاصله پس از انتشار اخبار مهم مانند حمله نظامی یا سرنگونی جنگنده، به بازار وارد میشوند. آنها معمولا بر روی سهام شرکتهای دفاعی مانند لاکهید مارتین (LMT)، نورثروپ گرامن (NOC) یا ETFهایی مثل ITA و XAR سرمایهگذاری میکنند، چون میدانند تقاضا برای تسلیحات و سیستمهای پدافندی در چنین شرایطی افزایش مییابد.
۲. تنوعسازی هوشمند در پورتفوی
سرمایهگذاران حرفهای صرفا به خرید سهام شرکتهای بزرگ بسنده نمیکنند؛ آنها با ترکیب داراییها، ریسک را کاهش داده و پتانسیل رشد را افزایش میدهند. به جای تمرکز صِرف بر سهام لاکهید یا ریتون، آنها به:
- ETFهایی مانند XAR (با وزندهی مساوی به شرکتهای بزرگ و کوچک)
- و شرکتهای نوظهور و تخصصی مثل Kratos Defense یا BWX Technologies
نگاه میکنند. این کار باعث میشود در صورت رشد سریع یک شرکت خاص یا صنعت خاص در بحران، بازده بالاتری داشته باشند.
۳. تحلیل بودجهها و سیگنالهای سیاسی
در نهایت، یکی از مهمترین ابزارهای حرفهایها، تحلیل روندهای سیاستگذاری دفاعی در ایالات متحده و اروپا است. آنها لایحههای بودجه، سیاستهای نظامی جدید (مثلا افزایش بودجه اتحادیه اروپا یا فروش تسلیحات به تایوان یا اسرائیل) و قراردادهای صادراتی را دنبال میکنند تا پیشبینی دقیقی از جریان نقدینگی آینده در صنعت دفاعی داشته باشند.
به کمک این تحلیلها، میتوانند:
- زمان مناسب خرید و فروش را مشخص کنند؛
- و بر روی بخشهایی سرمایهگذاری کنند که بیشترین حمایت دولتی را دریافت خواهند کرد.
نتیجهگیری
بازار دفاعی جهان در میانه بحرانهای ژئوپلیتیک، همچون میدان نبردی دوم برای سرمایهگذاران عمل میکند. لاکهید مارتین به عنوان پیشگام این صنعت، اگرچه در کوتاه مدت تحت فشار کاهش سفارشها و اخبار منفی نظیر سقوط F‑35 قرار گرفته، اما همچنان از مزیتهایی نظیر قراردادهای بینالمللی، بکلاگ قدرتمند، جریان نقدی پایدار و تنوع عملیاتی برخوردار است. تحلیلها نشان میدهد که با وجود نوسانات فعلی، سرمایهگذاران حرفهای از این بحرانها برای ورود استراتژیک و بازدهی بالاتر بهره میبرند.
در نهایت، چشمانداز میانمدت سهام دفاعی با توجه به افزایش بودجههای نظامی اروپا، موج سرمایهگذاری در ETFهای دفاعی و تحول در فناوریهای جنگی همچنان مثبت ارزیابی میشود. اما برای تصمیمگیری دقیق، سرمایهگذاران باید همزمان اخبار ژئوپلیتیک، سیاستهای بودجهای و تحلیلهای تکنیکال را زیر نظر بگیرند تا در تلاقی بحران و فرصت، تصمیمی هوشمندانه بگیرند.