فرایند سرمایه‌گذاری در  ETF

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) نوعی صندوق است که می‌توان واحدهای آن را از طریق پنل کارگزاری‌ها خرید و فروش کرد. برای این کار، ابتدا باید از سامانه سجام کد بورسی دریافت کنید و سپس از پنل معاملاتی کارگزاری‌ها به خرید این صندوق‌ها بپردازید. اطلاعات مربوط به قیمت و معاملات این صندوق‌ها نیز مانند سهام بازار در دسترس است.

ETF  مخفف “Exchange Traded Fund” است و به صندوق‌هایی اطلاق می‌شود که واحدهای آن‌ها در بورس قابل معامله است. این صندوق‌ها اولین بار در سال 1987 در واکنش به کاهش شاخص داوجونز معرفی شدند و از سال 1993 در بسیاری از کشورها فعالیت خود را با سرمایه‌گذاری روی طلا آغاز کردند. در ایران، این صندوق‌ها از سال 1392 به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.

ETF ‌ها از زمان معرفی در سال 1993 رشد چشمگیری داشته‌اند، زیرا به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد و درگیری با معاملات پیچیده، اوراق متنوعی را خریداری کنند. هدف این صندوق‌ها، دستیابی به بازدهی مشابه با شاخصی است که بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، و دارایی پایه صندوق‌ها می‌تواند اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی باشد.صندوق‌های سرمایه‌گذاری (ETF) پس از دریافت مجوز از سازمان بورس تأسیس می‌شوند. روند سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها به شرح زیر است:

1. ایجاد صندوق توسط تأمین‌کننده: تأمین‌کننده یک سبد از دارایی‌های متنوع مانند سهام و اوراق قرضه ایجاد می‌کند.
2. عرضه سهام در بازار ثانویه: مشارکت‌کننده مجاز سهام صندوق را از طریق کارگزاران به سرمایه‌گذاران خرد عرضه می‌کند.
3. معامله سهام در طول روز: سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام صندوق را مشابه سهام عادی در بازار خرید و فروش کنند.

سرمایه‌گذاران برای معاملات سهام خود دو گزینه دارند:

1. فروش در بورس: فروش سهام به دیگر سرمایه‌گذاران خرد و نهادی از طریق بازار بورس.
2. بازخرید توسط صندوق: بازخرید واحدهای ایجاد شده توسط خود صندوق.

مزایا و معایب صندوق‌های قابل معامله (ETF)

صندوق‌های قابل معامله (ETF) ابزاری نوین در سرمایه‌گذاری هستند که مزایای زیادی مانند تنوع‌بخشی، هزینه‌های پایین‌تر نسبت به صندوق‌های مدیریت‌شده و قابلیت معامله در طول روز را ارائه می‌دهند. اما معایبی نیز دارند، از جمله امکان نوسانات قیمتی زیاد و ریسک‌های مرتبط با نقدشوندگی پایین برخی ETFها. توجه به این جوانب مثبت و منفی می‌تواند به سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های مالی کمک کند.

مزایای ETF

• سهولت سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری در ETF بسیار ساده است و می‌توان آن را در بورس معامله کرد، که انعطاف‌پذیری بالایی برای خرید و فروش فراهم می‌کند.
• هزینه کمتر: هزینه‌های مرتبط با ETF نسبت به صندوق‌های مشترک کمتر است.
• بازده مشابه:  ETF‌ها بازدهی مشابه با سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند.
• تنوع: سرمایه‌گذاران می‌توانند در یک سبد، سهام صنایع مختلف را داشته باشند.
• شفافیت: قیمت و منابع صندوق‌های ETF به صورت روزانه برای عموم افشا می‌شود، در حالی که این اطلاعات برای صندوق‌های مشترک به صورت ماهانه یا چندماهه ارائه می‌شود.
• معافیت مالیاتی: معاملات واحدهای صندوق‌های ETF معافیت مالیاتی دارند.

معایب ETF

برخی از معایب معمول ETF‌ها شامل موارد زیر است:

• ریسک نوسانات بازار: مانند سایر سرمایه‌گذاری‌ها، ETF‌ها نیز تحت تأثیر نوسانات بازار قرار دارند.
• کارمزد معاملات: هزینه‌های معاملاتی برای خرید و فروش ETF‌ها می‌تواند به مرور زمان افزایش یابد.
• پیچیدگی انتخاب: انتخاب ETF مناسب نیاز به تحقیق و تحلیل دارد که ممکن است برای سرمایه‌گذاران مبتدی چالش‌برانگیز باشد.

واحدهای ETF به راحتی و با سرمایه کم قابل خرید و فروش هستند، به همین دلیل برای افرادی که تخصص یا زمان کافی برای مدیریت پرتفوی ندارند، گزینه مناسبی محسوب می‌شوند. قیمت واحدهای این صندوق‌ها مانند سهام در بازار تعیین می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق کارگزاری‌ها اقدام به خرید و فروش آن‌ها کنند.

انواع صندوق‌های ETF

صندوق‌های قابل معامله (ETF) به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. انواع این صندوق‌ها شامل ETFهای سهام، ETFهای درآمد ثابت، ETFهای کالایی و ETFهای ارزی و ETF معکوس یا خرسی هستند. هر نوع از این صندوق‌ها برای پاسخگویی به نیازها و اهداف مختلف سرمایه‌گذاران طراحی شده است، از تنوع‌بخشی در سبد سرمایه‌گذاری گرفته تا کاهش ریسک‌های مرتبط با بازار.

1. صندوق‌های مختلط: این صندوق‌ها حداقل ۴۰ درصد از دارایی‌ها را در سهام و حداقل ۴۰ درصد را در اوراق با درآمد ثابت (مانند سپرده) سرمایه‌گذاری می‌کنند. بخشی دیگر از دارایی می‌تواند از بین سهام یا اوراق انتخاب شود.
2. صندوق بازار خارجی: این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند در بازارهای خارجی، مانند بازار اروپا، سرمایه‌گذاری کنند بدون نیاز به دانش محلی یا زبان.
3. صندوق ارز: این صندوق‌ها از دارایی‌های ارزی تشکیل شده‌اند و معمولاً در بازار فارکس مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4. صندوق صنعتی: در این صندوق‌ها تمامی سهام از یک صنعت خاص انتخاب می‌شوند، به عنوان مثال، ETF صنعت فلزات.
5. صندوق خرسی یا معکوس: در این نوع ETF (معکوس یا خرسی)، تعداد سهام بد از سهام خوب بیشتر است، که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد از کاهش بازار سود کسب کنند.

تفاوت اصلی صندوق‌های ETF با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در نقدشوندگی آسان‌تر آن‌ها است. در صندوق‌های ETF، معاملات در طول ساعات بازار انجام می‌شود، در حالی که در صندوق‌های مشترک، معاملات تنها در پایان روز و پس از محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV) صورت می‌گیرد. همچنین، قیمت واحدهای ETF ممکن است با NAV تفاوت داشته باشد، بنابراین هنگام خرید این واحدها باید به تفاوت قیمت معامله و NAV توجه کرد.

صندوق‌های قابل معامله (ETF) معکوس چیست؟

ETF معکوس، صندوقی است که به گونه‌ای طراحی شده تا عملکرد معکوسی نسبت به یک شاخص خاص یا دارایی پایه داشته باشد. به بیان ساده‌تر، اگر شاخص یا دارایی پایه کاهش یابد، ارزش ETF معکوس افزایش می‌یابد و بالعکس. این نوع ETF‌ها برای سرمایه‌گذارانی که انتظار دارند بازار یا یک بخش خاص از بازار کاهش یابد، مناسب هستند.

در اصطلاح شورت‌سل (Short Sell)، شما می‌توانید سهمی که ندارید را بفروشید و وقتی قیمت آن کاهش یابد، آن را خریداری کنید. ETF معکوس یا خرسی از این روش بهره‌مند است. این به شما امکان می‌دهد که وقتی بازار منفی است، بدون ترک بورس، از ETF معکوس یا خرسی استفاده کنید. ETF‌ معکوس با استفاده از مشتقات مالی مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و سوآپ‌ها، عملکرد معکوس را محقق می‌کنند. این صندوق‌ها معمولاً به صورت روزانه تنظیم می‌شوند تا دقیقاً معکوس تغییرات روزانه شاخص یا دارایی پایه باشند. به عنوان مثال، اگر شاخص S&P 500 در یک روز 1% کاهش یابد، ETF معکوس S&P 500 باید تقریباً 1% افزایش یابد.

مزایا و معایب ETF معکوس

ETF  معکوس ابزاری مالی است که امکان سودآوری از افت قیمت‌ها را فراهم می‌کند. از مزایای آن می‌توان به قابلیت کسب سود در بازارهای نزولی و استفاده به عنوان ابزار هجینگ اشاره کرد. اما این نوع ETF معایبی نیز دارد، از جمله ریسک بالا و هزینه‌های مدیریتی بیشتر. توجه به این مزایا و معایب برای تصمیم‌گیری آگاهانه در سرمایه‌گذاری ضروری است.

مزایا:

1. سودآوری در بازارهای نزولی: سرمایه‌گذاران می‌توانند در شرایطی که بازارها در حال کاهش هستند، سود کسب کنند. ETF معکوس، ابزاری مناسب برای سرمایه‌گذاران در زمان‌هایی هستند که انتظار دارند بازار با کاهش قیمت روبرو شود. با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، می‌توانند از افت بازار سود کسب کنند.
2. سهولت دسترسی: خرید و فروش ETFمعکوس به سادگی خرید و فروش سهام عادی است و نیازی به قراردادهای پیچیده و مدیریت موقعیت‌های کوتاه مدت ندارد. سرمایه‌گذاران می‌توانند از ETFمعکوس برای پوشش ریسک سبد سهام خود استفاده کنند. به این معنی که با خرید ETF  معکوس مرتبط با یک شاخص خاص، می‌توانند بخشی از ضررهای ناشی از افت آن شاخص را جبران کنند. برای مطالعه بیشتر: صندوق پوشش ریسک چیست؟
3. تنوع بخشی: این ابزارها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا سبد سرمایه‌گذاری خود را تنوع بخشیده و ریسک را مدیریت کنند. ETF معکوس، راهکاری برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری هستند. با افزودن این نوع ETFها به سبد، می‌توان ریسک کلی آن را کاهش داد.

معایب:

1. ریسک‌های زیاد: ETF معکوس به دلیل استفاده از مشتقات مالی و تنظیمات روزانه، ریسک بالاتری نسبت به صندوق‌های معمولی دارند. برخی از ETFمعکوس، از حجم معاملات پایینی برخوردار هستند که می‌تواند نقدینگی آنها را در زمان فروش کاهش دهد.
2. مشکلات نگهداری بلندمدت: به دلیل تنظیمات روزانه، نگهداری بلندمدت این ETF‌ها می‌تواند منجر به کاهش ارزش شود. ETF معکوس، نوسانات بیشتری نسبت به ETFهای سنتی دارند. به این معنی که قیمت آنها می‌تواند در طول روز به طور قابل توجهی بالا و پایین شود.
3. هزینه‌های مدیریتی: هزینه‌های مدیریتی و کارمزدهای بالاتر نسبت به ETF‌های عادی می‌تواند بازدهی را تحت تأثیر قرار دهد. ETF معکوس، همانند سایر ETFها، دارای هزینه‌های مدیریتی هستند که از دارایی سرمایه‌گذاران کسر می‌شود.