در جهان رمز ارزها، هیچ ناظری در کار نیست، هیچ بانکی تراکنش‌ها را تایید نمی‌کند و هیچ نهادی امنیت شبکه را تضمین نمی‌کند. پس چه انگیزه‌ای باعث می‌شود که هزاران نفر در سراسر جهان با صرف برق، سخت‌افزار و سرمایه خود، شبانه روز بلاک‌هایی به شبکه اضافه کنند؟ پاسخ این سوال، یک مفهوم ساده اما حیاتی به نام پاداش بلاک (Block Reward) است.
بلاک ریوارد فقط یک جایزه ساده نیست. همان سوختی است که موتور بلاکچین را روشن نگه می‌دارد، امنیت شبکه را تامین می‌کند و اقتصاد رمز ارزها را به حرکت درمی‌آورد. اگر می‌خواهید بدانید چرا ماینرها میلیون‌ها دلار هزینه می‌کنند تا این پاداش را کسب کنند، خواندن ادامه این مقاله را به شما حتما پیشنهاد می‌کنیم.
نکات کلیدی:
|
بلاک ریوارد یا پاداش بلاک چیست؟
پاداش بلاک، جایزه‌ای است که شبکه بلاکچین به کسانی می‌دهد که یک بلاک جدید به زنجیره اضافه می‌کنند. این افراد معمولا ماینرها هستند، مانند ماینرهایی که در شبکه بیت‌کوین فعالیت می‌کنند. البته در برخی شبکه‌های جدیدتر مانند اتریوم، به جای ماینرها، اعتبارسنج‌ها (Validators) این وظیفه را بر عهده دارند.
وقتی یکی از شرکت کننده‌ها (مانند ماینر یا اعتبارسنج) یک بلاک جدید ایجاد و به شبکه بلاکچین اضافه کند، شبکه به عنوان پاداش و برای تشویق، به او جایزه می‌دهد. این جایزه معمولا دو بخش دارد: یکی کوین‌های تازه‌ای است که خود شبکه تولید می‌کند (مثلا بیت‌کوین‌هایی که هر ۱۰ دقیقه ایجاد می‌شوند) و دیگری کارمزدهایی است که کاربران هنگام انجام تراکنش‌ها پرداخت کرده‌اند.
پاداش بلاک، افراد را تشویق می‌کند تا منابع خود را در اختیار شبکه بگذارند و امنیت آن را حفظ کنند. به همین دلیل است که این مفهوم، نقش کلیدی در بقای سیستم‌های بلاکچینی ایفا می‌کند.
ساختار و روش‌های محاسبه پاداش بلاک
پاداش بلاک معمولا از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
- کوین‌های جدید؛
- و کارمزد تراکنش‌ها.
مقدار این دو بخش بسته به طراحی پروتکل شبکه و الگوریتم اجماع متفاوت است و توسط قوانین از پیش تعیین‌شده و شفاف شبکه کنترل می‌شود.
در بلاکچین‌هایی که از الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌کنند، مانند بیت‌کوین، ماینرها باید یک مسئله ریاضی سخت را حل کنند. هر کسی که زودتر این مسئله را حل کند، بلاک جدید را به شبکه اضافه می‌کند و پاداش میگیرد. در این حالت، پاداش هر بلاک بیت‌کوین شامل تعدادی بیت‌کوین تازه تولید شده به علاوه کارمزد تراکنش‌هایی است که در آن بلاک انجام شده‌اند.
در شبکه‌هایی که از اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کنند، مانند نسخه جدید اتریوم، دیگر نیازی به حل مسئله‌های پیچیده نیست. در عوض، افرادی که مقدار مشخصی از ارز دیجیتال خود را در شبکه قفل کرده‌اند (که به آن استیکینگ گفته می‌شود)، به عنوان اعتبارسنج انتخاب می‌شوند و اگر به درستی بلاک جدید را تایید کنند، پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش هم می‌تواند شامل کوین‌های جدید باشد و هم کارمزد تراکنش‌ها.
پاداش بلاک در شبکه‌های مختلف چطور محاسبه می‌شود؟
محاسبه دقیق پاداش بلاک بر اساس پارامترهای زیر انجام میگیرد:
- نرخ انتشار کوین (Coin Emission Rate): این نرخ تعیین می‌کند که در هر بلاک چه مقدار کوین جدید به شبکه تزریق شود. معمولاً به منظور کنترل تورم، این مقدار با گذشت زمان کاهش می‌یابد (مثلاً هاوینگ در بیت‌کوین).
- مقدار کل کارمزد تراکنش‌ها: کارمزدهای جمع‌آوری شده از تمامی تراکنش‌های داخل بلاک به‌عنوان مکمل پاداش به استخراج‌کننده یا اعتبارسنج تعلق میگیرد.
- تنظیمات دینامیک شبکه: برخی بلاکچینها پاداش را به صورت تطبیقی (Adaptive) تنظیم می‌کنند تا با تغییر شرایط شبکه مانند سختی استخراج یا تعداد تراکنش‌ها، پاداش بهینه شود.
- زمان‌بندی پرداخت: در برخی شبکه‌ها، پاداش به صورت فوری پرداخت نمی‌شود و دارای دوره انتظار (vesting) یا تاخیر است تا از رفتارهای مخرب جلوگیری شود.
- پارامترهای الگوریتم اجماع: نوع الگوریتم اجماع (مثلاً اثبات کار یا اثبات سهام) تاثیر مستقیم بر نحوه محاسبه، تخصیص و توزیع پاداش دارد.
بنابراین، فرایند محاسبه پاداش بلاک ترکیبی از قوانین پروتکل، شرایط بازار و ساختار فنی شبکه است که به‌دقت طراحی شده تا انگیزه‌های اقتصادی ماینرها و اعتبارسنج‌ها را به تعادل برساند و امنیت شبکه را تضمین کند.
تفاوت بلاک ریوارد و کارمزد تراکنش
تفاوت بلاک ریوارد و کارمزد تراکنش، یکی از مفاهیم مهم در دنیای بلاکچین است که دانستن آن برای درک نحوه درآمد ماینرها یا اعتبارسنج‌ها ضروری است. در ادامه، تفاوت آنها به صورت دقیق توضیح داده شده است:
بلاک ریوارد (پاداش بلاک)
پاداش بلاک جایزه‌ای است که شبکه بلاکچین در ازای ایجاد یک بلاک جدید که به شبکه اضافه شده است به ماینرها می‌دهد. برای مثال در بلاکچین لایت کوین (Litecoin)، هر دو و نیم دقیقه یک بلاک جدید ایجاد می‌شود و ماینری که این بلاک را استخراج کرده، مقداری لایت کوین تازه تولید شده به عنوان پاداش دریافت می‌کند. این پاداش هم مانند بیت کوین، به مرور زمان و با هر بار هاوینگ کمتر می‌شود تا جلوی تولید بیش از حد لایت کوین و بالا رفتن تورم گرفته شود.
| در برخی شرایط خاص، مثل افزایش شدید کارمزدهای بازگشتی یا جریمه شدن ولیدیتورها در شبکه‌هایی مانند Ethereum 2.0، ممکن است درآمد نهایی یک بلاک برای بعضی نودها منفی شود. |
کارمزد تراکنش
اما، کارمزد تراکنش پولی است که کاربران برای انجام تراکنش‌های خود در شبکه پرداخت می‌کنند. وقتی کسی می‌خواهد ارز دیجیتال بفرستد، باید مقدار کمی از دارایی خود را به عنوان کارمزد بپردازد. این کارمزد هم به همان ماینری داده می‌شود که بلاک را ساخته و تراکنش در آن ثبت شده است.
پس تفاوت اصلی پاداش بلاک و کارمزد در این است که:
- بلاک ریوارد از طرف خود شبکه و به صورت کوین جدید داده می‌شود؛
- ولی کارمزد تراکنش توسط کاربران پرداخت می‌شود و بستگی به تعداد و حجم تراکنش‌ها در هر بلاک دارد.
در آینده، به ویژه وقتی پاداش بلاک به مرور کمتر شود یا به صفر برسد، کارمزد تراکنش به منبع اصلی درآمد برای ماینرها تبدیل خواهد شد. به همین دلیل، هر دو مورد نقش مهمی در امنیت شبکه و ادامه فعالیت بلاکچین دارند.
انواع پاداش بلاک
بلاک ریواردها بسته به نوع بلاکچین و الگوریتم اجماعی که استفاده می‌شود، شکل‌های مختلفی دارند. هر مدل پاداش می‌تواند تاثیر متفاوتی بر میزان امنیت، تورم و پایداری اقتصادی شبکه داشته باشد. این مدل‌ها عبارتند از:
- پاداش ثابت (Fixed Reward)؛
- پاداش کاهش‌یابنده؛
- پاداش مبتنی بر اثبات سهام؛
- پاداش ترکیبی یا چندلایه در بلاکچین‌های جدید؛
در ادامه، هر یک را به تفصیل شرح می‌دهیم.
پاداش ثابت (Fixed Reward)
در بعضی شبکه‌ها، مقدار پاداش بلاک همیشه یکسان است و با گذر زمان تغییری نمی‌کند. یعنی فرقی نمی‌کند بلاک اول استخراج شود یا بلاک یک میلیونم، مقدار پاداش همان است. برای مثال، در شبکه دوج کوین (Dogecoin)، ماینرها همیشه برای هر بلاک، ۱۰٬۰۰۰ دوج‌کوین دریافت می‌کنند. این مدل ساده است و باعث می‌شود پیش‌بینی مقدار کوین‌های جدید برای همه آسان‌تر باشد، اما می‌تواند باعث تورم در بلندمدت شود چون تولید کوین متوقف نمی‌شود.
پاداش کاهش‌یابنده
در بلاکچین‌هایی مانند بیت کوین و لایت کوین، پاداش بلاک به مرور زمان و طبق یک برنامه از پیش تعیین شده کاهش پیدا می‌کند. برای مثال در بیت‌کوین، به ازای هر ۲۱۰٬۰۰۰ بلاک، پاداش نصف می‌شود. هدف این مدل، کنترل عرضه و جلوگیری از تولید بیش از حد بیت‌کوین است که در نهایت باعث کمیابی و احتمالا افزایش ارزش آن در بلندمدت می‌شود.
پاداش مبتنی بر اثبات سهام
در شبکه‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند، خبری از ماینر نیست. به جای آن، افرادی به نام اعتبارسنج (Validator)، با قفل کردن مقدار مشخصی از کوین‌ها، اجازه تایید بلاک‌ها را پیدا می‌کنند. پاداش این افراد بستگی به مقدار کوین قفل شده و مدت زمان مشارکت آنها دارد. به عنوان نمونه، در اتریوم ۲ یا کاردانو، هرچه بیشتر استیک کنید، پاداش بیشتری دریافت می‌کنید. این روش انرژی بسیار کمتری نسبت به ماینینگ مصرف می‌کند و برای محیط زیست بهتر است.
پاداش ترکیبی یا چندلایه در بلاکچین‌های جدید
در بعضی بلاکچین‌های جدیدتر مانند کاسپا (Kaspa)، از مدل‌های ترکیبی استفاده می‌شود. به این معنی که پاداش بلاک فقط از کوین‌های جدید یا کارمزد تراکنش‌ها تشکیل نمی‌شود، بلکه الگوریتم شبکه بر اساس عواملی مانند میزان مشارکت در شبکه، حجم کار انجام شده یا سرعت پردازش تراکنش‌ها، پاداش‌ها را تنظیم می‌کند. این نوع ساختار پیچیده‌تر است، اما انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و بهتر می‌تواند جلوی رفتارهای مخرب مانند به خطر انداختن امنیت یا عملکرد درست شبکه بلاکچین را بگیرد.
فرآیند هاوینگ و تاثیر آن بر پاداش بلاک
هاوینگ یکی از مکانیزم‌های مهم در برخی از بلاکچین‌هاست که برای کنترل تعداد کوین‌های جدید طراحی شده است. این فرآیند به صورت خودکار و طبق زمان‌بندی مشخصی در کد منبع بلاکچین انجام می‌شود و طی آن، پاداشی که برای استخراج هر بلاک داده می‌شود به نصف کاهش می‌یابد.
به طور ساده، می‌توان گفت که هاوینگ مانند یک ترمز تدریجی برای تولید کوین‌های جدید عمل می‌کند. در بلاکچین‌هایی مانند لایت کوین و بیت کوین، هر بار که تعداد مشخصی از بلاک‌ها استخراج می‌شوند، هاوینگ اتفاق می‌افتد.
| برخی مهاجمان با بررسی زمان صدور بلاک‌ها و فاصله بین پاداش‌ها، ممکن است استراتژی‌هایی برای استخراج هدفمند بلاک‌های خاص طراحی کنند؛ مثل آنچه در حملات MEV در شبکه اتریوم رخ می‌دهد. |
برای نمونه، در سال ۲۰۱۹ پاداش استخراج هر بلاک از ۲۵ لایت کوین به ۱۲.۵ کاهش یافت و سپس در هاوینگ سال ۲۰۲۳ این عدد دوباره نصف شد و به ۶.۲۵ رسید.
در بیت‌کوین نیز، بعد از هاوینگ اخیر که در آوریل ۲۰۲۴ اتفاق افتاد، پاداش بلاک از ۶.۲۵ بیت‌کوین به ۳.۱۲۵ بیت‌کوین کاهش پیدا کرد. پیش‌بینی می‌شود هاوینگ بعدی در سال ۲۰۲۸ باشد و پاداش را باز هم نصف کند. این روند تا زمانی ادامه دارد که تعداد کل بیت‌کوین‌ها به ۲۱ میلیون برسد. این اتفاق حدود سال ۲۱۴۰ خواهد افتاد و از آن زمان به بعد، دیگر هیچ بیت‌کوین جدیدی تولید نمی‌شود و پاداش بلاک به صفر می‌رسد.
آینده پاداش بلاک پس از هاوینگ
همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم، در شبکه‌هایی مانند بیت کوین و لایت کوین، پاداش بلاک به مرور زمان و با هر بار رخ دادن رویداد هاوینگ کمتر می‌شود. اما آیا با حذف پاداش کوین جدید، ماینرها هنوز به کار خود ادامه می‌دهند؟
پاسخ این است که در آینده، تنها منبع درآمد ماینرها، کارمزد تراکنش‌ها خواهد بود؛ یعنی پولی که کاربران هنگام ارسال بیت‌کوین پرداخت می‌کنند تا تراکنش آنها در بلاک قرار گیرد.
در این شرایط، دو نکته بسیار مهم می‌شود:
- اهمیت کارمزد تراکنش‌ها افزایش می‌یابد، چون تنها انگیزه مالی برای ماینرها خواهد بود.
- فعال بودن شبکه حیاتی است؛ اگر تعداد کاربران و تراکنش‌ها زیاد باشد، کارمزدها هم بالا می‌رود و استخراج همچنان سودآور باقی می‌ماند. اما اگر فعالیت کم شود، ممکن است ماینرها دیگر ادامه ندهند و این مسئله می‌تواند امنیت شبکه را کاهش دهد.
پس آینده پاداش بلاک بعد از هاوینگ، کاملا به تعداد کاربران، میزان تراکنش‌ها و طراحی هوشمند اقتصاد شبکه بستگی دارد. اگر این عوامل به درستی مدیریت شوند، حتی بدون ایجاد کوین‌های جدید، شبکه همچنان می‌تواند امن، فعال و سودآور باقی بماند.
تاثیر پاداش بلاک بر اقتصاد بلاکچین
بلاک ریوارد فقط یک جایزه ساده نیست، بلکه یکی از مهم‌ترین پایه‌های اقتصادی بلاکچینها محسوب می‌شود. این پاداش‌ها چند نقش کلیدی در اقتصاد شبکه دارند که در ادامه به بررسی می‌کنیم:
۱. انگیزه برای ماینرها و افزایش امنیت شبکه
پاداش بلاک اصلی‌ترین دلیل حضور ماینرها در شبکه است. این سیستم باعث می‌شود ماینرها حاضر باشند زمان، انرژی و دستگاه‌های قدرتمند خود را صرف تامین امنیت شبکه و تایید تراکنش‌ها کنند. هرچه قدرت پردازش شبکه (هش ریت) بالاتر باشد، حمله به شبکه سخت‌تر و پرهزینه‌تر خواهد شد.
۲. کنترل عرضه و جلوگیری از تورم
پاداش بلاک به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند. این کاهش، باعث می‌شود سرعت تولید کوین‌های جدید کم شود و شبکه دچار تورم نشود. در واقع، هرچه کوین کمیاب‌تر شود، ارزش آن در بازار می‌تواند بیشتر شود؛ درست مانند طلا که عرضه‌اش محدود است.
۳. تاثیر بر قیمت و بازار
تجربه نشان داده است که پس از هر بار هاوینگ و کاهش پاداش بلاک، قیمت بیت کوین معمولا افزایش پیدا می‌کند. چرا؟ چون وقتی عرضه کمتر می‌شود و تقاضا بالا می‌ماند یا زیادتر می‌شود، قیمت بالا می‌رود. این موضوع باعث می‌شود با وجود کاهش پاداش، درآمد دلاری ماینرها حفظ شود. از طرفی، هاوینگ معمولا توجه سرمایه‌گذاران و معامله‌گران را جلب می‌کند و بازار را فعال‌تر می‌سازد.
۴. وابستگی بیشتر به کارمزدها در آینده
از آنجایی که پاداش بلاک در طول زمان به صفر نزدیک می‌شود، ماینرها دیگر کوین جدیدی دریافت نمی‌کنند و فقط از کارمزد تراکنش‌ها درآمد خواهند داشت. اگر این کارمزدها به اندازه‌ای نباشند که هزینه‌های ماینرها را پوشش دهند، ممکن است بعضی از آنها فعالیت خود را متوقف کنند. این موضوع می‌تواند روی امنیت شبکه یا هزینه نهایی کاربران تاثیر بگذارد.
| نکته: در برخی بلاکچینها مانند پولکادات یا کازموس، پاداش بلاک بلافاصله قابل برداشت نیست و پس از چند روز تاخیر و طی دوره‌ای به نام «زمان انتظار برای آزادسازی» یا «دوره عدم برداشت» آزاد می‌شود. |
۵. فشار رقابتی و ادغام صنعت استخراج
وقتی پاداش بلاک کاهش می‌یابد، فقط آن دسته از ماینرها می‌توانند ادامه دهند که برق ارزان‌تر یا تجهیزات پیشرفته‌تری داشته باشند. در نتیجه، ممکن است ماینرهای کوچک‌تر از بازار حذف شوند و مزارع بزرگ استخراج با منابع بیشتر، قدرت را در دست بگیرند. این موضوع می‌تواند تمرکززدایی شبکه را تهدید کند و تعادل رقابت سالم را به هم بزند.
۶. تاثیر بر سرمایه‌گذاری و پذیرش گسترده‌تر
بلاک ریوارد و چرخه هاوینگ، باعث شده‌اند بیت‌کوین و ارزهای مشابه به عنوان دارایی‌های کمیاب و ضدتورمی شناخته شوند. همین ویژگی باعث جذب سرمایه‌گذاران بزرگ و نهادی شده و به ورود بلاکچین به بازارهای مالی سنتی کمک کرده است. اما چون ساختار اقتصادی شبکه در حال تغییر است، توسعه‌دهندگان باید همیشه به فکر بهبود سیستم پاداش‌ها و امنیت باشند تا آینده شبکه تضمین شود.
مقایسه پاداش بلاک بیت کوین و اتریوم
پاداش بلاک در بیت‌کوین و اتریوم با اینکه هدف مشترکی دارند، یعنی ایجاد انگیزه برای تامین امنیت شبکه، اما از نظر ساختار، الگوریتم اجماع و شیوه توزیع، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند.
در بیت‌کوین که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کند، ماینرها با حل معماهای ریاضی پاداش می‌گیرند. این پاداش شامل بیت‌کوین‌های تازه تولید شده و کارمزد تراکنش‌ها است و هر چهار سال یک‌بار طی رویداد هاوینگ کاهش می‌یابد. اما، در اتریوم که با مهاجرت به نسخه ۲ به اثبات سهام روی آورده، اعتبارسنج‌ها با قفل‌کردن ۳۲ ETH و تأیید بلاک‌ها پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش وابسته به تعداد اعتبارسنج‌ها، میزان استیکینگ و عملکرد آن‌هاست. همچنین، پس از به‌روزرسانی EIP-1559، بخشی از کارمزدها در اتریوم سوزانده می‌شود که ساختار اقتصادی آن را به‌طور قابل توجهی از بیت‌کوین متمایز می‌کند.
| تفاوت پاداش بلاک در بیت کوین و اتریوم | ||
|---|---|---|
| ویژگی | بیت‌کوین (BTC) | اتریوم (ETH) |
| الگوریتم اجماع | اثبات کار
(Proof of Work – PoW) |
اثبات سهام
(Proof of Stake – PoS) |
| پاداش بلاک در سال ۲۰۲۵ | ۳٫۱۲۵ بیت‌کوین برای هر بلاک (پس از هاوینگ) | پاداش استیکینگ؛ بدون پاداش بلاک برای استخراج |
| زمان تولید بلاک | حدود ۱۰ دقیقه | حدود ۱۲ ثانیه |
| ساختار پاداش | بلاک ریوارد + کارمزد تراکنش | پاداش استیکینگ + کارمزد تراکنش |
| سقف عرضه | ۲۱ میلیون بیت‌کوین (ثابت) | بدون سقف عرضه ثابت |
| تاثیر هاوینگ | پاداش بلاک هر ~۴ سال نصف می‌شود | قابل اعمال نیست |
مزایا و معایب پاداش بلاک
مانند هر سازوکار اقتصادی، پاداش بلاک هم مزایا و معایب خود را دارد که در ادامه هر کدام را به طور دقیق بررسی کرده‌ایم.
مزایای پاداش بلاک
مزایای پاداش بلاک عبارتند از:
- افزایش امنیت شبکه: پاداش بلاک باعث می‌شود ماینرها انگیزه داشته باشند تا قدرت پردازشی خود را صرف حل معماهای رمزنگاری و تامین امنیت شبکه کنند. هرچه مشارکت ماینرها بیشتر باشد، حمله به شبکه سخت‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود.
- انگیزه اقتصادی قوی برای مشارکت‌کنندگان: ماینرها یا اعتبارسنج‌ها در ازای فعالیت مفید، پاداش مالی دریافت می‌کنند. همین انگیزه باعث می‌شود افراد بیشتری وارد فرآیند استخراج یا استیکینگ شوند و به رشد شبکه کمک کنند.
- توزیع عادلانه کوین‌های جدید: برخلاف روش‌هایی مانند عرضه اولیه سکه (ICO)، در ماینینگ همه افراد می‌توانند با مشارکت در فرآیند استخراج، به ارزهای جدید دسترسی پیدا کنند. این کار به تمرکززدایی در مالکیت کمک می‌کند.
- پایدار نگه‌داشتن عملکرد شبکه: پاداش بلاک تضمین می‌کند که همواره عده‌ای مایل به اضافه کردن بلاک‌های جدید و تایید تراکنش‌ها باشند. مشارکت این افراد برای عملکرد درست شبکه حیاتی است.
- شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی: در بسیاری از شبکه‌ها مانند بیت‌کوین، مقدار پاداش و زمان کاهش آن (هاوینگ) از قبل در کد نوشته شده و همه از آن مطلع هستند. این شفافیت به کاربران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند برای آینده تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشند.
معایب پاداش بلاک
معایب و چالش‌های پاداش بلاک عبارتند از:
- مصرف بالای انرژی: در الگوریتم اثبات کار، استخراج نیاز به سخت‌افزارهای قوی و برق زیاد دارد. این موضوع باعث نگرانی‌های زیست محیطی و هزینه‌های عملیاتی بالا می‌شود.
- تمرکزگرایی در استخراج: به مرور، استخراج در اختیار شرکت‌های بزرگ و استخرهای استخراج قرار میگیرد، زیرا آنها سرمایه، برق ارزان و تجهیزات قدرتمندتری دارند. این تمرکز و انحصار می‌توانند خطر حملاتی مانند حمله ۵۱٪ را افزایش دهند.
- کاهش تدریجی پاداش و خطر کاهش امنیت: در برخی شبکه‌ها، پاداش بلاک هر چند سال یک بار نصف می‌شود. اگر قیمت کوین یا کارمزدها نتوانند این کاهش را جبران کنند، برخی ماینرها از شبکه خارج می‌شوند که باعث کاهش امنیت شبکه می‌شود.
- ایجاد فشار تورمی اولیه: در ابتدای عمر شبکه، چون کوین‌های زیادی به عنوان پاداش توزیع می‌شوند، ممکن است ارزش کوین‌های موجود کاهش یابد. این موضوع می‌تواند برای سرمایه‌گذاران نگران کننده باشد.
- وابستگی به قیمت بازار: پاداشی که ماینرها دریافت می‌کنند، مستقیما به قیمت ارز دیجیتال در بازار بستگی دارد. در بازارهای نزولی، فعالیت ماینینگ ممکن است دیگر سودآور نباشد.
- رقابت سخت و فرسایش تجهیزات: ماینرها برای دریافت پاداش، مدام باید تجهیزات قوی‌تر و گران‌تری بخرند. این رقابت به تولید زباله الکترونیکی، هزینه‌های بالا و حذف افراد کم‌سرمایه منجر می‌شود.
نمونه‌هایی از بلاکچین‌های مبتنی بر پاداش بلاک
در ادامه با چند نمونه از مهم‌ترین بلاکچین‌هایی که از پاداش بلاک استفاده می‌کنند آشنا می‌شویم:
بلاکچین‌هایی که با ماینینگ و اثبات کار پاداش می‌دهند
مشهورترین این نوع بلاک چین‌ها عبارتند از:
- بیت کوین (Bitcoin): اولین ارز دیجیتال دنیا که با سیستم پاداش بلاک شناخته می‌شود.
- لایت‌کوین (Litecoin): یکی از قدیمی‌ترین آلت کوین هایی است که ساختار پاداش‌دهی آن تقریبا مشابه بیت‌کوین است و هر ۲۱۰٬۰۰۰ بلاک، پاداشش نصف می‌شود.
- بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash): نسخه‌ای جدید و جدا شده از بیت‌کوین است که در سال ۲۰۱۷ ساخته شد. این ارز دیجیتال با هدف افزایش سرعت و کاهش هزینه تراکنش‌ها ایجاد شد، اما همچنان از همان سیستم پاداش بلاک بیت‌کوین استفاده می‌کند.
- دوج‌کوین (Dogecoin): ارزی سرگرم کننده و محبوبی که از سیستم بلاک ریوارد استفاده می‌کند، اما برخلاف بیت‌کوین، هیچ محدودیتی برای تعداد عرضه نهایی کوین‌ها ندارد.
- اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic): نسخه اولیه اتریوم است که هنوز از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کند و به ماینرها پاداش بلاک می‌دهد.
بلاکچین‌هایی که با اثبات سهام و مدل‌های ترکیبی پاداش می‌سازند
معروف‌ترین این نوع بلاک چین‌ها عبارتند از:
- اتریوم (Ethereum): پس از به‌روزرسانی «Merge»، اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام تغییر کرد. اکنون پاداش‌ها به اعتبارسنج‌هایی داده می‌شوند که اتریوم خود را قفل (Stake) کرده‌اند.
- کاردانو (Cardano): از الگوریتم اثبات سهام اوروبوروس (Ouroboros) استفاده می‌کند و افرادی که ارز خود را استیک کرده‌اند یا استخرهای استیکینگ را مدیریت می‌کنند، پاداش دریافت می‌کنند.
- پولکادات (Polkadot): این شبکه با استفاده از اثبات سهام، به اعتبارسنج‌ها برای ایمن‌سازی شبکه پاداش می‌دهد.
- سولانا (Solana): از ترکیبی از الگوریتم‌های اثبات سهام و اثبات تاریخ استفاده می‌کند و پاداش‌ها را به اعتبارسنج‌ها اختصاص می‌دهد.
- تزوس (Tezos): با بهره‌گیری از مدل اثبات سهام مایع (LPoS)، به کسانی که توکن‌هایشان را استیک کرده‌اند پاداش می‌دهد.
- کاسموس (Cosmos): از الگوریتم اثبات سهام تندرمینت (Tendermint) استفاده می‌کند و به اعتبارسنج‌ها پاداش می‌دهد.
- آوالانچ (Avalanche): یکی از بلاکچین‌های سریع و مقیاس‌پذیر است که از سیستم اثبات سهام برای توزیع پاداش به اعتبارسنج‌ها بهره می‌برد.
- استلار (Stellar): با مکانیزم خاص خود یعنی “پروتکل اجماع استلار” فعالیت می‌کند که برخلاف PoW و PoS، مبتنی بر توافق گروهی است. در این روش، به جای رقابت بین ماینرها یا اعتبارسنج‌ها، گروه‌هایی از شرکت‌کنندگان با هم به توافق می‌رسند تا تراکنش‌ها را تایید کنند و بلاک جدید ساخته شود. در این مدل، نیازی به مصرف بالای انرژی یا قفل کردن دارایی نیست، اما همچنان سازوکاری برای تشویق مشارکت فعال در شبکه وجود دارد. برای مثال، نودهایی (Nodes) که در فرآیند اجماع نقش دارند، اعتبار و نفوذ بیشتری پیدا می‌کنند و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها و عملکرد بهتر شبکه موثر باشند.
شبکه‌هایی با الگوریتم‌های خلاقانه برای تخصیص پاداش بلاک
- استیم (Steem): پلتفرمی برای وبلاگ‌نویسی و شبکه‌های اجتماعی است که به کاربران برای تولید محتوا و رای دادن به محتواها پاداش می‌دهد.
- لویال (Loyyal): پروژه‌ای در حوزه برنامه‌های وفاداری مشتری است که از بلاکچین برای ساخت سیستم پاداش‌دهی هوشمند استفاده می‌کند. کاربران و کسب‌وکارها می‌توانند با فعالیت در این سیستم، امتیاز و پاداش دریافت کنند.
نتیجه‌گیری
پاداش بلاک، قلب تپنده بلاکچین است. بلاک ریوارد نه تنها انگیزه‌ای برای استخراج بلاک‌ها و تامین امنیت شبکه است، بلکه پایه‌گذار نظم اقتصادی در بلاکچینها نیز به حساب می‌آید.
با کاهش تدریجی این پاداش‌ها و حرکت شبکه‌ها به سمت مدل‌های نوین مشارکت، آینده بلاکچینها بیش از هر زمان دیگری به طراحی دقیق، تعادل اقتصادی و نوآوری در پاداش‌دهی وابسته است. در نهایت، اگر پاداشی نباشد، انگیزه‌ای هم برای حفاظت از شبکه باقی نمی‌ماند.
