شیدایی بازار به دوره هایی از بازار اشاره دارد که در آن سرمایه گذاران یک سرخوشی غیر منطقی را تجربه می کنند و شروع به خرید بیش از حد دارایی ها یا یک دارایی خاص می کنند؛ بدون اینکه بهتحلیل های فاندامنتالو ارزش واقعی آن دارایی توجهی داشته باشند. در مقاله ی پشت پرده شیدایی بازار؛ حباب ها، رونق ها و رکودها قصد داریم که شیدایی بازار را بررسی کنیم و ببینیم که چگونه حباب ها و دوره های رونق و رکودمی توانند به این شیدایی منجر شوند. برای اینکار ابتدا به تعریف شیدایی بازار و جایگاه آن در چرخه های تجاری می پردازیم و سپس تلاش می کنیم که عوامل موثر بر آن را مرور کنیم. در نهایت نکته هایی را بیان می کنیم که می تواند به سرمایه گذاران کمک کند در دام شیدایی بازار نیفتند. اگر به این موضوع علاقمندید، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید ...
شیدایی بازار یا Market Mania چیست؟
شیدایی بازار که با نام های دیوانگی بازار (Market Frenzy) و سرخوشی بازار (Market Euphoria) نیز شناخته می شود، به دوره هایی در بازار اشاره دارد که در آن سرمایه گذاران خرید کردن منطقی را کنار گذاشته و شروع به خرید بیش از حد می کنند. در دوره های شیدایی بازار فعالیتهای خرید و فروش و سفتهبازی در بازارهای مالیبه شدت افزایش می یابد و غالبا با نشاط غیر منطقی و افزایش حجم معاملات همراه است. همین افزایش خریدها باعث می شود که قیمت ها به سطوح ناپایدار برسد. در طول دوره های شیدایی بازار این باور که قیمت ها تا بی نهایت بالا می رود به صورت گسترده بین سرمایه گذاران وجود دارد و همین باور، موجب می شود که تزریق سرمایه فراوانی به بازار انجام شود، چون سرمایه گذاران عجول می ترسند که از این فرصت جا بمانند. سر جان تمپلتون سرمایه گذاری آمریکایی معتقد است که شیدایی بازار اغلب در پایان یک چرخه تجاری رخ می دهد. وی می گوید: “ بازارهای صعودیدر بدبینی متولد می شوند، در شک و تردید رشد می کنند، در خوشبینی بالغ می شوند و در شیدایی می میرند. “
اگرچهچرخه های رونق و رکوددر مسیرهای سرراست مثل نمودار بالا رخ نمی دهند اما، طبق نظر تمپلتون مسیری که بازارها در طول یک چرخه تجاری کامل طی می کنند به شرح زیر است: در پایان یک بازار نزولی، تمایل سرمایه گذاران به مشارکت در بازار کاهش می یابد که خود نشانه ای از بدبینی آنهاست. وقتی قیمت ها شروع به افزایش می کند شک و تردید در بین سرمایه گذاران افزایش می یابد و هنوز در مورد سرمایه گذاری دوباره مردد هستند. با اینحال قیمت ها باز هم افزایش می یابد و این تداوم افزایش قیمت ها، خوش بینی را بین سرمایه گذاران ایجاد می کند. این خوش بینی باعث می شود که سرمایه گذاران انتظارات خود را افزایش دهند و همزمان، ترس از دست دادن سودهایی که که ممکن است در آینده ایجاد شود نیز گسترش می یابد. در این مرحله که آخرین مرحله از چرخه تمپلتون است، سرمایه گذاران احتیاط را به کناری می اندازند و تنها به دنبال سرمایه گذاری های داغ و سودده می گردند. در این مرحله –که همان مرحله شیدایی بازار است- سرمایه گذاران با این تصور که رشد بازار متوقف نمی شود، اصول فاندامنتال سرمایه گذاری را نادیده گرفته و تنها بر مبنای احساسات سرمایه گذاری می کنند و همین موضوع است که منجر به سقوط بازار خواهد شد.
سقوط بازار پس از شیدایی
سقوط پس از شیدایی بازار دردناک ترین مرحله برای کسانی است که هنوز در بازار حضور دارند و پوزیشن های خود را نبسته اند. در این مرحله قیمت هایی که در شیدایی بازار بی حساب و کتاب بالا رفته بود سقوط می کنند. بسیاری از سرمایه گذاران هنوز هم دارایی خود را نمی فروشند، چون متحمل ضررهای هنگفت شده اند و نمی توانند این موضوع را قبول کنند. این دسته غالبا تنها وقتی از بازار خارج می شوند که قیمت دارایی که روی آن سرمایه گذاری کرده اند بیش از 50% افت کرده باشد. سقوط پس از شیدایی اگرچه بسیاری از سرمایه گذاران قدیمی را با ضررهای سنگین از بازار خارج می کند اما، بهترین موقعیت را برای سرمایه گذاران تازه نفسی ایجاد می کند که می خواهند در این لحظه وارد بازار شوند.
شیدایی بازار و حباب های اقتصادی
همانطور که گفته شد شیدایی بازار به موقعیتی اشاره دارد که در آن، فعالیت های سوداگرانه در بازار به شدت افزایش می یابد و تمایل سرمایه گذاران به خرید افزایش می یابد. در چنین حالتی و با توجه به تقاضای بیش از حد –چه برای یک سهم خاص و چه کل بازار- ارزش سهام و دارایی ها از ارزش ذاتی شان بسیار فراتر می رود و در حقیقت، ارزش غیر واقعی پیدا می کنند. در نتیجه این اتفاقات، شرایطی معروف به حباب اقتصادی ایجاد می شود؛ حبابی که در نهایت چاره ای جز ترکیدن ندارد. با اینکه در نگاه به گذشته بازار تشخیص دوره هایحباب اقتصادیبسیار راحت است اما، تشخیص آنها زمانی که هنوز نترکیده اند بسیار سخت و برای اغلب سرمایه گذاران غیرممکن است. از معروفترین حباب های بازار می توان به حباب دات کاماشاره کرد که در سال های پایانی دهه ی 90 میلادی رخ داد. در آن سالها و با توجه به پتانسیل رشدی که سرمایه گذاران برای سهام اینترنتی می دیدند، سهام شرکت های تکنولوژی اینترنت رشد کرد به نحوی که از ارزش واقعی شان فراتر رفت. اما وقتی که این انتظارات محقق نشد سهام فناوری سقوط کردند و سودی را که در سالهای رونق کسب کرده بودند پس دادند. در رابطه با تشخیص حباب های اقتصادی باید به این نکته دقت کرد که هر افزایش قیمتی در ارزش سهام به معنای حباب نیست بلکه، گاهی عملکرد شرکت به راحتی رشد قیمت دارایی را توجیه می کند.
انواع حباب های اقتصادی
از نظر تئوری، حباب های اقتصادی حول هر نوعی از دارایی می توانند شکل بگیرند، از رمزارزها گرفته تا میم سهام و حتی گل لاله! اما به طور کلی حباب های دارایی در چهاردسته ی زیر قرار می گیرند:
حباب بازار سهام: که به معنای افزایش قیمت سهام بیش از ارزش ذاتی شرکت هاست. این حباب ها می تواند حول کل بازار سهام و یا تنها یک بخش خاص مثلا سهام تکنولوژی رخ بدهد. حباب دات کام یکی از معروفترین حباب های بازار سهام است.
حباب های بازار دارایی: این حباب ها سایر بخش های اقتصاد خارج از بازار سهام را درگیر می کنند. افزایش نرخ ارزها –چه افزایش ارزهای فیات مثل دلار باشد و چه رمزارزهایی مثل بیتکوین- واملاک و مستغلاتدر این حوزه قرار می گیرند.
حباب اعتباری: این حباب ها به افزایش بیش از اندازه و ناگهانی وام های مصرفی یا تجاری، ابزارهای بدهی و دیگر اشکال اعتبار است. به عنوان مثالی از این اعتبارات می توان به اوراق قرضه شرکتی و دولتی، وام های دانشجویی و وام های مسکن اشاره کرد.
حباب کامودیتیها: این حباب ها به افزایش قیمت های سریع و زیاد حول مواد اولیه سخت –مثل طلا، نفت یا محصولات کشاورزی- اشاره دارد. حباب گل لاله یا Tulip Mania یکی از معروفترین مثال های این حوزه و البته، یکی از معروفترین حباب های تاریخ است که داستان آن را می توانید در اینجا به طور کامل مطالعه کنید.
پشت پرده شیدایی بازار؛ حباب ها، رونق ها و رکودها
عوامل مهمی در ایجاد فاز شیدایی بازار نقش دارند اما، در این مقاله به بررسی مهمترین آنها می پردازیم:
شاید مهمترین عاملی که پشت پرده شیدایی بازار است، احساسات سرمایه گذاران است. احساسات یا سنتیمنت سرمایه گذاران به نگرش یا حس و حال فعالین بازار در مورد یک دارایی خاص یا کل بازار اشاره دارد. عدم اطمینان، حرص و طمع، خوش بینی یا بدبینی سرمایه گذاران می تواند نوسانات اساسی در بازار ایجاد کند و درک احساسات آنها، می تواند در پیش بینی چرخه های اقتصادی کمک کننده باشد. در دوره های رونق اقتصادی، خوش بینی و طمع حس غالب سرمایه گذاران است. ترس از دست دادن سودهای بالقوه یا فومو، سرمایه گذاران را هدایت می کند و آنها را مجبور به خریدهای پرشور می کند. با افزایش تقاضا، قیمت ها افزایش می یابد و گاه تا ایجاد یک حباب اقتصادی پیش می رود که در نهایت چاره ای جز ترکیدن ندارد. در دوره های رکود اقتصادی اما، ترس و بدبینی سرمایه گذاران را کنترل می کند و منجر به فروش های وحشت زده و در نتیجه، کاهش قیمت ها خواهد شد. ارزش گذاری کمتر از حد دارایی ها در این دوره، فرصت های بی نظیر سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران باهوش ایجاد می کند.
سفته بازی
سفته بازی دومین عامل موثر بر ایجاد فاز شیدایی در بازار است. وقتی که اخبار حول یک دارایی یا سهام خاص زیاد شده و توجه سرمایه گذاران به آن جلب می شود، خریدهای بر پایه تحلیل های فاندامنتال کم شده و اغلب سرمایه گذاران در خریدهایشان تنها به حرکات قیمت در کوتاه مدت توجه می کنند. توجه به تغییرات کوتاه مدت قیمت یک حرکت سفته بازانه است که باعث می شود تعادل بین قیمت بازار و ارزش ذاتی دارایی قطع شود. همین موضوع منجر به ایجاد حباب می شود؛ حبابی که در نهایت می ترکد و سرمایه گذاران بسیاری را دچار ضررهای سنگین می کند.
نرخ بهره کم
هنگامی که اقتصاد وارد رکود می شود، بانک های مرکزی و سیاستگذاران پولی نرخ های بهرهرا کاهش می دهند و هزینه های استقراض را پایین می آورند. این کار با کاهش سود سپرده گذاری، سرمایه گذاران را نسبت به سپرده گذاری و خرید اوراق قرضه دلسرد کرده و آنها را تشویق می کند که در بازارهای پر سودتر و البته پرریسک تری مثل بازار سهام سرمایه گذاری کنند. همین امر می تواند هیجان خرید را در بازار سهام افزایش داده و در صورت استمرار این هیجانات، در نهایت بازار را وارد فاز شیدایی کند.
این پیشرفت ها گاه چنان سریع و بزرگ اتفاق می افتند که صنعت یا کمپانی خاصی را در مرکز توجهات سرمایه گذاران قرار می دهند. به عنوان یک مثال آشنا می توان بهصنعت خودروهای الکتریکیو کمپانی تسلا اشاره کرد که با نوآوری های خود توانسته صنعت خودروسازی سنتی را به چالش بکشد و بازار را مجذوب خود کند. در چنین شرایطی سرمایه گذاران بیشتری می خواهند که در این پیشرفت های جدید و سودهای احتمالی حاصل از آن شریک باشند و اقدام به خریدهای گسترده می کنند. همین خریدها می تواند منجر به نوسانات شدید در بازار و احتمالا ایجاد شیدایی شود. به عنوان یک مثال تاریخی در این مورد می توان به حباب دات کام اشاره کرد که در حوزه صنایع اینترنتی و امیدهایی که به آینده آن می رفت رخ داد.
5. کمبود عرضه و افزایش تقاضا
بنا بر اصل کلاسیک عرضه و تقاضا، هرگاه کمبود یک دارایی در بازار حس شود، قیمت آن افزایش خواهد یافت و این افزایش قیمت، ممکن است آنقدر ادامه پیدا کند تا تبدیل به یک حباب شود.
6. افزایش کمک های مالی دولتی
در دوران هایی که رکود بر اقتصاد حاکم می شود، معمولا دولت ها شروع به تزریق سرمایه های کلان به اقتصاد می کنند تا هم از تولید کننده و هم از مصرف کننده حمایت کنند. تزریق این سرمایه ها منجر به رونق اقتصاد می شود و سرمایه گذاران به سودآوری دوباره شرکت ها امیدوار می شوند. خوش بینی ایجاد می شود و با پیش بینی بسته های محرک مالی در آینده تشدید می شود. این شور و اشتیاق می تواند منجر به ایجاد یک دوره شیدایی در بازار شود.
7. مشارکت سرمایه گذاران خرد
پیشرفت های تکنولوژیکی –مانند معرفی پلتفرم های معامله گری بدون کمیسیون- باعث شده است که سرمایه گذاران خرد بیشتری بهبازارهای مالی دسترسی پیدا کنند. همین امر می تواند نوسانات قیمتی شدید در بازارهای مالی ایجاد کند. اضافه شدن این دسته از معامله گران و سرمایه گذاران طیف جدیدی از عدم قطعیت و غیرقابل پیش بینی بودن را به دنیای تجارت وارد کرده است و سنتیمنت آنان می تواند منجر به تشکیل حباب های اقتصادی شود.
عوامل موثر بر احساسات سرمایه گذاران و فعالین بازار
همانطور که گفته شد سنتیمنت سرمایه گذاران یکی از مهمترین عوامل موثر بر ایجاد شیدایی در بازار است. بنابراین در این بخش عواملی که می توانند بر سنتیمنت سرمایه گذاران تاثیرگذار باشند را به تفصیل بررسی می کنیم.
سوگیری های روانی: سوگیری های روانی نقشی قابل ملاحظه در شکل گیری احساسات سرمایه گذاران دارند. سوگیری های شناختیمثل واکنش های بیش از حد یا کمتر از حد به اخبار یا محافظه کاری و شجاعت های بیش از اندازه می تواند منجر به ناهنجاری های گسترده در بازار شود. مثلا اگر سرمایه گذاران به یک خبر منفی واکنش بیش از اندازه نشان دهند، بدبینی در بازار ایجاد می شود و قیمت سهام کاهش می یابد و برعکس.
رسانه ها و اطلاعات: رسانه ها و اطلاعاتی که منتشر می کنند نقشی حیاتی در شکل گیری سنتیمنت بازار دارند. اخبار ، گزارش های اقتصادی و مطالب سوشال مدیا این توانایی را دارند که در روندهای بنیادی نویز ایجاد کرده و “ذهنیت گله ای” ایجاد کنند. به عنوان مثال، یک گزارش درآمدی قوی و یا داده های اقتصادی بالاتر از انتظار می تواند یک سنتیمنت مثبت حول دارایی مورد نظر و یا کل بازار ایجاد کند. در مقابل، گزارش های اقتصادی ضعیف،رکود اقتصادی و یا تنش های ژئوپلتیکی می تواند به ترس و عدم اطمینان در بین سرمایه گذاران بیانجامد و فروش های از سر ترس را افزایش دهد که خود نوسان را در بازار تشدید می کند.
ذهنیت گله ای: ذهنیت گله ای از میل انسان به انطباق با جمع و اجتناب از دست دادن نشات می گیرد و باعث می شود که سرمایه گذاران چه در وحشت فروش و چه شیدایی خرید، دنباله رو اکثریت باشند.
سوگیری تایید: انسان غالبا مستعد گیر افتادن در سوگیری تایید است؛ آنجا که به دنبال شواهدی برای تایید باورهای موجود و نادیده گرفتن تناقضات است. سوگیری تایید می تواند منجر به ادامه دار شدن روندها شود و به بزرگتر شدن حباب ها کمک کند.
ترس از دست دادن (FOMO): فومو همواره یکی از پیش برندگان اصلی در ایجادحباب های اقتصادیاست. آنجا که سرمایه گذاران سودهای دیگران از دارایی یا بازار خاصی را می بینند و از ترس جا ماندن از سودهای بالقوه، خود را مجبور به حضور در بازار می بینند. فومو -که غالبا توسط سوشال مدیا و ترندهای اینترنتی تحریک و بزرگتر می شود- منجر به تصمیمات غیرمنطقی در سرمایه گذاران می شود که نتیجه آن ایجاد شیدایی در بازار است.
با توجه به مطالبی که گفته شد، احساسات سرمایه گذاران پدیده ای پیچیده است که تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. برای درک این پیچیدگی، لازم است که بتوان تجزیه و تحلیل مبتنی بر داده ها را با درک روان انسان ترکیب کرد و در نهایت به یک استراتژی سرمایه گذاریپایدار تر رسید که سنتیمنت کمترین تاثیر را بر آن بگذارد. برای تجزیه و تحلیل احساسات بازار می توان شاخص های احساسات را بررسی کرد. شاخص هایی مثل نظرسنجی ها، تجزیه و تحلیل احساسات رسانه های اجتماعی یا داده های بازار آپشن که از طریق آنها می توان احساسات غالب بازار را تشخیص داد و تصمیمات سرمایه گذاری آگاهانه تری گرفت. مثلا اگر شاخص های احساسات خوش بینی زیاد را نشان می دهند، ممکن است نشانه ای باشد بر خرید بیش از حد بازار و اصلاحی که در پیش است در حالیکه، بدبینی می تواند نشانه ای باشد بر ارزش گذاری کمتر از حد سهام و فرصت های بالقوه خرید.
چگونه در دام شیدایی بازار گرفتار نشویم؟
اگرچه درگیر نشدن در دام شیدایی بازار کاری بس دشوار است اما، نکاتی وجود دارد که رعایت آنها می تواند به سرمایه گذاران در این مسیر کمک کند. از جمله این نکات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بهاستراتژی های سرمایه گذاریبلند مدت که بر پایه پورتفوی متنوع و میزان تحمل ریسک شما چیده شده اند متعهد باشید.
ابتدا تحقیق و سپس سرمایه گذاری کنید. قبل از انجام هر سرمایه گذاری مطمئن شوید که درک کاملی از اصول اساسی دارایی یا بازار مورد نظر دارید.
روی دارایی های با کیفیت تمرکز کنید و از سرمایه گذاری های سوداگرانه بپرهیزید. برای سرمایه گذاری به دنبال شرکت هایی باشید که سودآوری ثابت، ترازنامه قوی و مدل های تجاری پایدار دارند و به این شکل، احتمال موفقیت سرمایه گذاری خود را در دراز مدت بالا ببرید.
از مشاوره با حرفه ای ها غافل نشوید؛ به ویژه اگر احساس می کنید که شیدایی بازار شما را گیر انداخته و یا عدم اطمینان در تصمیم گیری هایتان زیاد شده است.
پورتفوی خود را مجددا متعادل کنیدو به تخصیص دارایی مورد نظرتان پایبند باشید. به این ترتیب فارغ از احساسات بازار و ترندهای روز، سود سرمایه گذاری های موفق خود را برداشت کرده و آن را به سرمایه گذاری های جدید –که فکر می کنید ممکن است کارآمدتر و سودده تر باشند- اختصاص می دهید.
شیدایی بازار به دوره هایی اشاره دارد که خوش بینی بر بازارهای مالی حکمفرماست و سرمایه گذاران بدون توجه به اصول فاندامنتال، تمایل شدیدی به خرید و فروش پیدا می کنند. عوامل متعددی از جمله سنتیمنت سرمایه گذاران، افزایش سفته بازی، نرخ بهره کم و فومو می توانند به ایجاد شیدایی در بازارهای مالی کمک کنند. اگرچه تشخیص دوره های شیدایی بازار وقتی که در میانه آن قرار داریم دشوار است اما، به سرمایه گذاران پیشنهاد می شود که با انجام یکسری از کارها از گیر افتادن در دام شیدایی بازار اجتناب کنند. از جمله این اقدامات می توان به متعهد بودن به استراتژی های بلند مدتی، خرید دارایی های باکیفیت و ارزنده و متعادل کردن مجدد پورتفو اشاره کرد.
Copy link
Copied!
sana
Total Posts: 156
سنا دانش آموخته کارشناسی ارشد فیزیک ذرات بنیادی از دانشگاه اراک است. او فعالیت حرفهای خود را به عنوان مدرس فیزیک و کارشناس فروش آغاز کرد و چندین سال در این زمینه مشغول به فعالیت بوده است. سپس به حوزه تولید محتوا روی آورده و پس از مدتی به طور ویژه به تولید محتوای بازارهای مالی ادامه داده است. ترکیب تجربه تدریس مفاهیم پیچیده علمی به زبان ساده و قابل فهم و نیز تجربه فروش، یادگیری مهارتهای ارتباطی قوی، درک بازار و دیدگاه چند بعدی در تولید محتوای تخصصی او در حوزه بازارهای مالی کاملا مشهود است.
با سنا از طریق زیر میتوانید در ارتباط باشید:
[email protected]