آموزش ساخت قرارداد هوشمند (Smart Contract) در بلاکچین
بهمن 24, 1402
نویسنده: سامان
تکنولوزی بلاک چین یک فناوری نو ظهور است که پتانسیل ایجاد تغییر در بسیاری از جنبه های زندگی انسان امروز را دارد. یکی از مهمترین دستاورد هایی که اخیرا امکان دسترسی و استفاده از آن برای عموم مردم ایجاد شده است قرارداد های هوشمند (Smart Contract) میباشد. در این مقاله، ما به مرور مراحل ایجاد یک قرارداد هوشمند، انواع زبان‌های برنامه‌نویسی برای آن، مزایای نوشتن قراردادهای هوشمند، نحوه‌ی درآمدزایی از این طریق آن و تعدادی مثال برای قراردادهای هوشمند خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
قرارداد هوشمند(Smart Contract) چیست؟
قراردادهای هوشمند، یکی از نسل های جدید فناوری بلاکچین هستند که امکان انجام توافقات بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی را فراهم می‌کنند. در واقع قراردادهای هوشمند، برنامه‌های کامپیوتری خوداجرا هستند که بر روی بلاک چین اجرا می‌شوند. آنها برای تسهیل، تأیید و اجرای مبادلات بین طرفین بدون نیاز به واسطه یا شخص ثالث طراحی شده‌اند.
انواع زبان‌های برنامه‌نویسی برای قرارداد هوشمند کدامند؟
همانطور که متوجه شدید اجرای یک قرارداد هوشمند بر بستر بلاک چین نیازمند داشتن دانش برنامه نویسی به زبان های مختلف است. زبان برنامه‌نویسی بلاکچین، به مجموعه زبان‌ها و فریم‌ورک‌هایی اشاره دارد که برای توسعه برنامه‌ها و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شوند. این زبان‌ها و فریم‌ورک‌ها به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهند تا تراکنش‌ها، منطق تجاری و قراردادهای هوشمند خود را در بستر بلاکچین پیاده‌سازی کنند. در ادامه به معرفی و بررسی تعدادی از محبوب ترین و پرکاربرد ترین زبان های برنامه نویسی برای اجرای قرارداد های هوشمند خواهیم پرداخت:
Solidity
زبان Solidity برای توسعه قراردادهای هوشمند در بلاکچین Ethereum استفاده می‌شود و از جمله پرکاربردترین زبان‌ها است. این زبان دارای ابزارهای کلیدی برای توسعه‌ی برنامه‌ها و سرویس‌های مبتنی بر بلاکچین است که به برنامه‌نویسان امکان می‌دهد قراردادهای هوشمند پیچیده را ایجاد کرده و اجرا کنند. در ادامه، به برخی ویژگی‌ها و مفاهیم کلیدی Solidity می‌پردازیم:
· ویژگی‌های Solidity :
1. منطق شیءگرا : Solidity از رویکرد شیءگرایی برای توسعه قراردادها استفاده می‌کند، که این به برنامه‌نویسان امکان می‌دهد کدهای خود را بر اساس اشیاء و کلاس‌ها سازماندهی کنند و از این طریق بهبود خوانایی و قابلیت اصلاح برنامه‌ها را فراهم می‌کند.
2. رمزنگاری : Solidity به کمک رمزنگاری امکاناتی را فراهم می‌کند تا اطلاعات و تراکنش‌های بلاکچین را امن نگهداری کند.
3. تراکنش‌ها : از طریق توابع خاصی که در Solidity تعریف می‌شوند، میتوان تراکنش‌ها را بر روی بلاکچین اجرا کرد، مثلاً ارسال ارز دیجیتال به یک آدرس خاص یا انجام عملیات دیگری مانند ذخیره اطلاعات در بلاکچین.
4. قراردادهای هوشمند : Solidity اصطلاحاً به عنوان زبانی برای توسعه و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود که امکان انجام توافقات بین دو طرف بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی را فراهم می‌کند.
5. قالب‌های پیش‌فرض : Solidity برخی از قالب‌های پیش‌فرض برای تعریف توابع و متغیرها دارد که برنامه‌نویسان می‌توانند از آنها استفاده کنند تا کدهای خود را بهبود بخشند و مقیاس‌پذیری را افزایش دهند.
با این توضیحات، متوجه شدید که چگونه میتوان از زبان Solidity برای توسعه و اجرای قراردادهای هوشمند در بلاکچین Ethereum استفاده کنید و به این طریق امنیت، شفافیت و بدون واسطه بودن توافقات را برای کاربران فراهم کنید.
Vyper
یک زبان ساده و امن برای توسعه قراردادهای هوشمند است که بر پایه‌ی Python استوار است. Vyper یک زبان برنامه‌نویسی مخصوص برای توسعه قراردادهای هوشمند در بلاکچین Ethereum است. این زبان با هدف سادگی، امنیت و قابلیت فهم بالا طراحی شده است و می‌تواند یک جایگزین مناسب برای Solidity باشد، به ویژه برای توسعه‌دهندگانی که به دنبال یک زبان ساده و قابل فهم برای توسعه قراردادهای هوشمند هستند.
- ویژگی‌های Vyper:
- سادگی : Vyper با استفاده از سینتکسی ساده و شفاف، برای برنامه‌نویسانی که با زبان‌های مانند Python آشنایی دارند، بسیار قابل فهم است.
- امنیت : Vyper از ویژگی‌هایی مانند عدم پشتیبانی از مفاهیمی مانند توابع تو در تو (nested functions) استفاده می‌کند تا احتمال وقوع حملاتی مانند تغییر ناخواسته‌ی وضعیت متغیرها را کاهش دهد.
- قابلیت تراکنش‌ها : مانند Solidity، Vyper امکان ایجاد و اجرای تراکنش‌ها بر روی بلاکچین Ethereum را فراهم می‌کند، که این امکان به برنامه‌نویسان این اجازه را می‌دهد تا قراردادهای هوشمند را به راحتی ایجاد و استفاده کنند.
- پشتیبانی از متغیرهای ثابت : در Vyper، می‌توانید متغیرهایی را که مقدار آنها در طول زمان تغییر نمی‌کند (مانند ثابت‌ها) تعریف کنید، که این ویژگی می‌تواند به افزایش امنیت و قابلیت فهم قراردادها کمک کند.
- پشتیبانی از رویدادها : مانند Solidity، Vyper امکان استفاده از رویدادها برای اعلام وقایع مهمی که در قرارداد هوشمند رخ می‌دهند را فراهم می‌کند.
با استفاده از Vyper، برنامه‌نویسان می‌توانند به سادگی قراردادهای هوشمند پیچیده‌تر را ایجاد کنند و از امکانات امنیتی و سادگی این زبان برای توسعه برنامه‌های مبتنی بر بلاکچین بهره‌مند شوند.
Serpent
یک زبان دیگر برای توسعه قراردادهای هوشمند در Ethereum است که به زبان Python شباهت دارد. Serpent یک زبان برنامه‌نویسی است که برای توسعه قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین Ethereum طراحی شده است. این زبان در ابتدا به عنوان یک جایگزین برای Solidity وجود داشته است اما در حال حاضر در رده زبان‌های قدیمی و کمتر استفاده شده قرار دارد. اما با این حال، ممکن است برخی از افراد هنوز هم به دنبال اطلاعات بیشتر در مورد آن باشند.
· ویژگی‌های Serpent :
1. ساختار شبیه Python : Serpent ساختاری شبیه به زبان برنامه‌نویسی Python دارد. این ویژگی باعث می‌شود که برنامه‌نویسانی که با Python آشنا هستند، به راحتی بتوانند از Serpent استفاده کنند و کدهای مختلف را با سرعت بیشتری توسعه دهند.
2. امکانات کمتر از Solidity : در مقایسه با Solidity، Serpent کمتر از امکانات و قابلیت‌های پیشرفته‌ای برخوردار است. این می‌تواند محدودیت‌هایی برای توسعه قراردادهای هوشمند باشد.
3. کمتر مورد استفاده است : به دلیل محدودیت‌هایی که در این زبان وجود دارد و همچنین توسعه بیشتر و پیشرفته‌تر زبان‌های دیگر مانند Solidity و Vyper، استفاده از Serpent در حال حاضر کمتر مورد توجه است.
با توجه به محدودیت‌های ویژگی‌ها و استفاده کمتر از Serpent در مقایسه با زبان‌های دیگر مانند Solidity و Vyper، توصیه می‌شود که به جای استفاده از Serpent، از این زبان‌های دیگر استفاده کنید که امکانات و قابلیت‌های بیشتری دارند و همچنین جامع‌تر و پشتیبانی بیشتری از جامعه برنامه‌نویسی دارند.
Rust
Rust یک زبان برنامه‌نویسی متن باز و چندمنظوره است که توسط Mozilla Research طراحی شده است. این زبان برای ساخت نرم‌افزارهای با کارایی بالا، امنیتی و همچنین راحتی در استفاده طراحی شده است. این زبان از نظر تکنیکی بسیار پیشرفته است و در طراحی نرم‌افزارهای مبتنی بر کارایی بالا، سیستم‌های عامل، برنامه‌های جاسازی شده و قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین سولانا (Solana) نیز استفاده می‌شود.
· ویژگی‌های Rust :
1. امنیت : یکی از ویژگی‌های برجسته Rust امنیت است. با استفاده از مکانیزم‌های از پیش تعیین شده مانند امانت‌ها (Traits) و امضای تابع‌ها (Function Signatures)، Rust از بسیاری از خطاهای رایج برنامه‌نویسی که به آسانی قابل بهبود نیستند، جلوگیری می‌کند.
2. کارایی : Rust به دلیل استفاده از سیستم مالکیت (Ownership System) و امانت‌ها، امکان بهره‌برداری از کارایی بسیار بالا را فراهم می‌کند. این زبان می‌تواند به طور موثر با حافظه کار کند و تضمین کند که هیچگاه به خطای مرتبط با حافظه متداولی مانند دسترسی غیرمجاز یا خواندن از حافظه خارج از حد مرز نخواهید رسید.
3. راحتی استفاده : با وجود پیچیدگی فنی زبان Rust، سازندگان آن تلاش کرده‌اند تا رابط‌های ساده و قابل فهمی را برای برنامه‌نویسان فراهم کنند. این به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا به سرعت با زبان آشنا شوند و کارهای خود را با آن انجام دهند.
4. پشتیبانی از چند پلتفرم : Rust از انواع مختلف پلتفرم‌های نرم‌افزاری پشتیبانی می‌کند. این زبان می‌تواند بر روی سیستم‌های عامل مختلف مانند Windows، macOS و Linux اجرا شود و همچنین به طور طبیعی از معماری‌های مختلف مانند x86، ARM و MIPS پشتیبانی می‌کند.
5. جامعیت و بالا رفتن : Rust یک جامعه فعال و پویای برنامه‌نویسان دارد که به طور مداوم به بهبود و توسعه این زبان کمک می‌کنند. این باعث می‌شود که ابزارها و کتابخانه‌های متنوعی برای توسعه نرم‌افزار با Rust وجود داشته باشد.
با توجه به این ویژگی‌ها، Rust یک زبان برنامه‌نویسی قدرتمند و پرکاربرد است که برای توسعه نرم‌افزارهای مختلف از جمله قراردادهای هوشمند بر روی بلاک‌چین‌ها، بسیار مناسب است.
برای ایجاد یک قرارداد هوشمند چه مراحلی را باید طی کنیم؟
1 . تعیین هدف : ابتدا باید هدف و اهداف قرارداد هوشمند خود را مشخص کنید، این اهداف می‌تواند انتقال ارز دیجیتال، اجرای قوانین دقیق، یا انجام توافقات خودکار باشد.
2 . انتخاب زبان برنامه‌نویسی : زبان‌های مختلفی برای نوشتن قراردادهای هوشمند وجود دارند، که پیش تر تعدادی از محبوب ترین و کاربردی ترین های آن ها را معرفی کردیم.
3 . توسعه و تست : پس از انتخاب زبان برنامه‌نویسی، شروع به توسعه و تست قرارداد هوشمند خود کنید، اطمینان حاصل کنید که کدها به درستی عمل می‌کنند و هیچ نقصی وجود ندارد.
4 . نشر : پس از اطمینان از کارکرد صحیح قرارداد، آن را در شبکه‌ی بلاکچین مورد نظر خود منتشر کنید.
نوشتن قرارداد هوشمند چه مزایایی دارد؟
1 . حذف واسطه : قراردادهای هوشمند به صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه‌ی مرکزی اجرا می‌شوند.
2 . شفافیت : همه‌ی توافقات و شرایط در قراردادهای هوشمند به صورت علنی در بلاکچین قابل مشاهده هستند.
3 . امنیت : به دلیل استفاده از تکنولوژی بلاکچین و رمزنگاری، قراردادهای هوشمند امنیت بالایی دارند.
4 . تقاضای بالا: تقاضا برای برنامه‌نویسان با مهارت نوشتن قراردادهای هوشمند رو به افزایش است.
5 . حقوق بالا: برنامه‌نویسان با مهارت نوشتن قراردادهای هوشمند می‌توانند حقوق بالایی دریافت کنند.
6 . فرصت‌های جدید: نوشتن قراردادهای هوشمند می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای برنامه‌نویسان ایجاد کند.
چگونه با ساختن قراردهای هوشمند کسب درآمد کنیم؟
نوشتن قراردادهای هوشمند بر روی بلاک‌چین‌ها می‌تواند به شما فرصت‌های درآمدزایی متعددی ارائه دهد. در زیر به برخی از روش‌های معمول برای کسب درآمد از طریق نوشتن قراردادهای هوشمند اشاره می‌کنم:
1 . هزینه‌های تراکنش : وقتی کاربران تراکنش‌هایی را بر روی بلاکچین انجام می‌دهند، هزینه‌های تراکنش به افرادی که قراردادهای هوشمند را اجرا می‌کنند، پرداخت می‌شود. بنابراین، با نوشتن قراردادهای هوشمند که تراکنش‌های بیشتری را جذب می‌کنند، می‌توانید از این هزینه‌های تراکنش به عنوان درآمد استفاده کنید.
به عنوان مثال، برای اجرای یک تابع در یک قرارداد هوشمند، هزینه‌ای به نام “Gas” پرداخت می‌شود. این هزینه برای پوشش هزینه‌های مربوط به اجرای تراکنش، اعمال تغییرات در بلاکچین و مصرف منابع محاسباتی مورد نیاز است. مقدار Gas مورد نیاز برای هر تراکنش به طور معمول در زمان ارسال تراکنش توسط کاربر تعیین می‌شود و اگر این مقدار کافی نباشد، تراکنش با خطای “اجرای شده اشتباه” بازگردانده می‌شود. فرض کنید یک کاربر می‌خواهد یک تراکنش برای اجرای یک تابع در یک قرارداد هوشمند ارسال کند. این تراکنش نیازمند مصرف 1000 واحد Gas است. اگر قیمت هر واحد Gas 0.000000001 اتر (ETH) باشد، هزینه تراکنش برابر با 0.000001 اتر (ETH) خواهد بود.
2 . هزینه‌های متمرکز : برخی از بلاک‌چین‌ها امکان اجرای قراردادهای هوشمند را برای اجرا در یک محیط متمرکز نیز فراهم می‌کنند. در این حالت، کاربران ممکن است برای استفاده از خدمات شما هزینه‌هایی را پرداخت کنند، که این می‌تواند باعث کسب درآمد برای شخص گردد.
به عنوان مثال برخی از بلاک‌چین‌ها می‌توانند اجازه دهند که قراردادهای هوشمند بر روی یک محیط متمرکز (مانند یک شبکه خصوصی) اجرا شوند، به جای اجرای آنها بر روی یک شبکه بلاکچین عمومی. در این حالت، معمولاً هزینه‌های تراکنش و Gas نیز به جای اینکه به ماینر ها یا سهام گذاران پرداخت شود به مالک شبکه مربوطه پرداخت می‌شود. برای مثال، یک بانک می‌تواند یک قرارداد هوشمند را برای اجرا در محیط داخلی خود ایجاد کند و از کاربران هزینه‌های تراکنش مربوطه را دریافت کند.
3 . فروش توکن‌های مخصوص : اگر شما یک توکن مخصوص برای استفاده در قراردادهای هوشمند خود ایجاد کنید، می‌توانید این توکن‌ها را به کاربران بفروشید. این کار می‌تواند به شما درآمد قابل توجهی ارائه دهد، به شرطی که توکن‌های شما بازاریابی و جذابیت لازم را داشته باشند.
4 . پاداش‌های تعیین شده : برخی از بلاک‌چین‌ها یا پروژه‌ها امکان تعیین پاداش‌های متفاوت برای افرادی که قراردادهای هوشمند خود را نوشته یا مشارکت می‌کنند، فراهم می‌کنند. این پاداش‌ها ممکن است به صورت توکن‌های مخصوص یا ارزهای دیجیتال دیگر ارائه شود.
5 . راه‌اندازی کسب‌وکار‌های مبتنی بر بلاکچین : با نوشتن قراردادهای هوشمند برای پشتیبانی از امکاناتی مانند تبادلات دیجیتال، بازارهای مالی متمرکز و غیرمتمرکز، بازی‌های مبتنی بر بلاکچین و سایر اپلیکیشن‌های مبتنی بر بلاکچین، می‌توانید یک کسب‌وکار موفق بر روی بلاکچین راه‌اندازی کنید که به شما درآمد قابل توجهی را فراهم می‌کند.
6 . سرویس‌های مرتبط : با نوشتن قراردادهای هوشمند و ارائه خدمات مرتبط مانند مشاوره، آموزش، پشتیبانی و به‌روزرسانی، می‌توانید از مشتریان و کاربرانی که به دنبال راه‌حل‌های سفارشی شده هستند، درآمدزایی کنید.
مثال‌هایی از قراردادهای هوشمند
قرارداد انتقال ارز : یک قرارداد هوشمند ساده برای انتقال ارزهای دیجیتال بین دو طرف.
قرارداد شرط بندی : یک قرارداد هوشمند برای شرط بندی بر روی رویدادهای ورزشی یا بازی‌های دیگر.
قرارداد (ICO) : قراردادهای هوشمند برای انجام Initial Coin Offering (ICO) جمع‌آوری سرمایه.
قرارداد خرید و فروش کالا ، خدمات و املاک: این قرارداد می‌تواند برای خودکارسازی فرآیند خرید و فروش کالا ، خدمات و املاک در فضای مجازی مانند متاورس ها یا حتی فضای حقیقی استفاده شود.
قراردادهای اجاره: میتوان از قراردادهای هوشمند برای اجاره املاک و مستغلات استفاده کرد.
قرارداد وام: این قرارداد می‌تواند برای خودکارسازی فرآیند وام دهی و بازپرداخت وام استفاده شود.
قرارداد بیمه: این قرارداد می‌تواند برای خودکارسازی فرآیند پرداخت غرامت بیمه استفاده شود.
انتشار قرارداد هوشمند بر روی بلاک چین چه شرایط و قوانینی دارد؟
برخی از بلاک‌چین‌ها ممکن است برای دسترسی و استفاده از قراردادهای هوشمند محدودیت‌های خاصی را وضع کنند، اما اکثر بلاک‌چین‌ها امکان انتشار قراردادهای هوشمند را به هر کسی که دارای مهارت‌ها و ابزارهای لازم باشد، ارائه می‌دهند. با این حال، انتشار یک قرارداد هوشمند بر روی یک شبکه بلاکچین معمولاً مقررات خاص خود را دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1 . هزینه‌های تراکنش : برای انتشار یک قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین، باید هزینه‌های تراکنش مربوطه را پرداخت کنید. این هزینه‌ها ممکن است متغیر باشند و بسته به شبکه بلاکچین، میزان پیچیدگی و اندازه قرارداد، متفاوت باشند.
2 . استانداردها و پروتکل‌ها : برخی از بلاک‌چین‌ها استانداردها و پروتکل‌های خاصی را برای قراردادهای هوشمند معرفی می‌کنند. برای مثال، برای انتشار یک قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین اتریوم باید از استاندارد ERC-20 برای توکن‌ها استفاده کنید.
3 . محدودیت‌های امنیتی : برخی از بلاک‌چین‌ها ممکن است محدودیت‌های خاصی برای امنیت قراردادهای هوشمند اعمال کنند، مانند استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی مشخص یا اجرای مراحل حاشیه‌ای.
4 . مراحل انتشار : برخی از بلاک‌چین‌ها ممکن است مراحل مختلفی را برای انتشار قراردادهای هوشمند در اختیار شما قرار دهند، از جمله تأیید توسط گره‌های شبکه یا ارسال تراکنش‌های خاص برای انتشار.
5 . محدودیت‌های قانونی : برخی از بلاک‌چین‌ها ممکن است مقررات خاصی را برای انتشار قراردادهای هوشمند تعیین کنند. این ممکن است شامل مواردی مانند محدودیت‌های مربوط به حقوق مالکیت فکری یا محدودیت‌های قانونی مربوط به محتوای مضر یا غیرقانونی باشد.
کپی لینک
کپی شد!
