صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟ به زبان ساده
دی 7, 1402
امروزه صندوق های قابل معامله در بورس یا etf ها برای سرمایه گذارانی که به دنبال ایجاد تنوع در پورتفوی خود هستند به یک گزینه اصلی تبدیل شده است. سرمایه گذاری در ETF ها نه نیاز به دانش مدیریت سرمایه دارد و نه وقت و انرژی که برای مدیریت پورتفوی سرمایه گذاری لازم است و همین موارد از مهمترین دلایل محبوبیت ETF هاست.
با این حال صندوق های قابل معامله در بورس نیز می توانند ریسک هایی برای سرمایه گذاران ایجاد کنند. در این مقاله با etf ها آشنا می شویم و در مورد ریسک های etf ها که سرمایه گذاران باید به آنها توجه کنند صحبت می کنیم.
اگر به این موضوع علاقمندید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
صندوق قابل معامله در بورس یا etf چیست؟
صندوق قابل معامله در بورس یا etf یک روش سرمایه گذاری تلفیقی درست مانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک است. Etfها سبدی از سهام و دارایی های مختلف را به سرمایه گذاران خود ارائه می دهند و هر کدام از سرمایه گذاران مالکیت بخشی از این سبد را دارند. این صندوق ها می توانند به گونه ای طراحی شوند که یک شاخص، کالا یا حوزه خاصی از دارایی یا ترکیبی گسترده از اوراق بهادار و دارایی های متنوع را پوشش بدهند اما، غالبا etf ها از سهام شرکت های مختلف اما در یک حوزه یا موضوع مشترک تشکیل می شوند و حتی یک استراتژی معاملاتی خاص را دنبال می کنند.
وقتی سهام در بازار خرید و فروش می شوند، بالطبع ارزش etf نیز بالا و پایین می رود. تنها فرقی که بین صندوق های سرمایه گذاری مشترک وetf ها وجود دارد این است که etf ها دقیقا مثل برگه های سهام می توانند در طول ساعات بازار خرید و فروش شوند اما، ندوق های سرمایه گذاری مشترک تنها یکبار ردر روز و آنهم پس از بسته شدن بازار معامله می شوند. تفاوت دیگر این است که معامله ETF درست مانند سهام مشمول کمیسیون می شود در حالیکه، معامله صندوق های سرمایه گذاری مشترک بدون کمیسیون و از این نظر نسبت به TF ها سودمندتر است.
ملاحظات و ریسک های etf ها
همانطور که اشاره شد، علیرغم اینکه نسبت هزینه سرمایه گذاری به بازدهی برای صندوق های قابل معامله پایین است و آنها را تبدیل به یکی از بهترین گزینه های تنوع بخشیدن به پروتفو کرده است، ریسک ها و ملاحظاتی نیز در رابطه با این نوع از سرمایه گذاری وجود دارد که در این مقاله قصد داریم به آن ها بپردازیم.
ریسک های ناشی از نوسانات بازار
توجه به این خطرات و ریسک های etf ها به ویژه از آن جهت ضروری است که ممکن است عده ای فکر کنند از آنجا که etf ها برای متعادل کردن پروتفو به کار می روند، نسبت به نوسانات بازار مصون هستند در حالیکه اینطور نیست. بسته به اینکه صندوق در چه حوزه ای باشد می تواند پتانسیل تجربه نوسانات حتی بزرگ را هم داشته باشد. مثلا etf ای که یک شاخص فراگیر مثل S&P500 را ردیابی می کند، کمتر از صندوقی که در حوزه خاصی –مثلا نفت یا میکروچیپ ها– فعالیت می کند نوسانات بازار را تجربه می کند. با توجه به اینکه رشد و نزول صندوق به طور مستقیم با رشد و نزول صنعت مربوطه مرتبط است بنابراین، توجه به وضعیت صنعتی که etf روی آن سرمایه گذاری کرده است ضروری به نظر می رسد. از سوی دیگر برای افرادی که روی etf های بین المللی یا جهانی سرمایه گذاری می کنند، لازم و ضروری است که درباره مبانی اقتصاد کشوری که etf آن را دنبال می کند و از جمله ارزش پول ملی آن کشور اطلاعات کافی داشته باشد و از اخبار روز غافل نباشد. از عوامل مهم دیگری که منجر به نوسانات شدید در صندوق ها می شوند، بی ثباتی های اقتصادی و اجتماعی کشور میزبان etf است.
در پایان تلاش کنید که بدانید etf مورد نظر شما چه حوزه یا شاخصی را ردیابی می کند، نسبت به خطرات و ریسک های اساسی که در کمین آن هستند مطلع باشید و فکر نکنید که هیچ کدام از etf ها نوسانات بالا را تجربه نمی کنند.
برای مطالعه بیشتر: صندوق پوشش ریسک چیست؟
نقدشوندگی کم
نقدشوندگی در هر بازاری به این معناست که، اگر شما یک دارایی را خریده اید و قصد دارید که آن را به فروش برسانید، بتوانید این کار را در حداقل زمان ممکن و قبل از آنکه قیمت آن تغییر کند انجام دهید. به طور کلی، نقدشوندگی نتیجه ی تعداد معاملات بالاست که در آن بازار وجود دارد. نقدشوندگی یک فاکتور اساسی در هنگام معامله دارایی ها در هر بازاری است و etf ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اگر میانگین حجم معاملات دارایی پایین باشد خروج از سرمایه گذاری می تواند به مشکل بخورد؛ به ویژه اگر حجم معاملات تریدر نیز به نسبت زیاد باشد. اما از کجا می توان میزان نقدشوندگی یک صندوق قابل معامله در بورس را بررسی کرد؟ بهترین روش برای بررسی میزان نقدشوندگی etf ها بررسی اختلاف بین اسپرد bid و ask است. برای بررسی اسپرد بین قیمت های تقاضا و پیشنهاد لازم است که اسپرد bid و Ask و نیز تحرکات بازار را در طول یک هفته و یا حتی یک ماه بررسی کرد.
بنابراین در هنگام خرید etf ضروری است که اسپرد bid و ask چک شده و تنها در صورتی اقدام به خرید کنید که اسپرد خیلی کم باشد. تنها این اسپرد کم است که ریسک سرمایه گذاری را کمتر کرده و نقدشوندگی صندوق را افزایش می دهد.
توزیع سود سرمایه
برخی از صندوق های قابل معامله در بورس سود حاصل شده را بین سرمایه گذاران خود تقسیم می کنند و برخی دیگر سود حاصله را مجددا سرمایه گذاری می کنند. توزیع سود معمولا مطلوب سرمایه گذاران نیست چرا که برایشان بدهی مالیاتی ایجاد می کند. در صورتیکه etf بخواهد سود سرمایه گذاری را مجددا سرمایه گذاری کند سهامداران بایستی به بروکر خود مراجعه کرده و مجددا نسبت به خرید سهام اضافه اقدام نمایند که در اینصورت بایستی کارمزد جدید بپردازند. بنابراین اگاهی از نحوه توزیع سود صندوق قبل از اقدام به خرید برای سرمایه گذاران امری ضروری است تا در معرض قبض های مالیاتی و یا هزینه هایی که کاملا از آنها بی اطلاع بوده است قرار نگیرد.
ریسک مالیات
بهره وری مالیاتی یکی از مزایایی است که برای etf ها نسبت به صندوق های سرمایه گذاری مشترک بیان می شود. میزان کارآمدی مالیاتی به این بستگی دارد که صندوق به صورت فعال مدیریت می شود یا غیر فعال. همه صندوق های سرمایه گذاری مشترک به صورت فعال مدیریت می شوند و موظف به توزیع سود حاصل از سرمایه گذاری بین سرمایه گذاران خود هستند بنابراین، همه سهامداران موظف به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه هستند. مدیریت فعال به این معناست که مدیر صندوق سرمایه گذاری، صندوق را به صورتی مدیریت می کند تا به یک هدف مشخص تعیین شده برسد. بخش بسیار کوچکی از etfها به صورت فعال مدیریت می شوند.
از سوی دیگر اغلب صندوق های قابل معامله در بورس به صورت غیر فعال مدیریت می شوند و بنابراین، موظف به توزیع سود بین سرمایه گذاران خود نیستند. مدیر صندوق این کار را با استفاده از مبادلات غیر نقدی با شرکت کنندگان مجاز ( APها) انجام می دهد. بدین شکل که یک واحد از صندوق etf را در ازای دریافت سهام واقعی صندوق مبادله می کند. در این حالت مالیات بر سود سرمایه سهام توسط AP ها پرداخت می شود و به etf مربوط نمی شود. به همین دلیل است که سرمایه گذاران etf در پایان سال صورتحساب مالیات بر عایدی سرمایه دریافت نمی کنند.
اما توجه به این نکته ضروری است که برخی etf ها نیز به صورت فعال مدیریت می شوند و بنابراین، همه صندوق های قابل معامله در بورس نمی توانند بهره وری مالیاتی مورد نظر را به سرمایه گذاران خود ارائه دهند. گاهی نیز etf ها در کشورهایی تاسیس شده اند که امکان مبادلات غیر نقدی برایشان فراهم نیست و یا مجوز بازخریدهای غیرنقدی را ندارند. در چنین مواردی صندوق etf متحمل سودهایی می شود که مجبور به توزیع آن بین سرمایه گذاران و در نتیجه، مالیات بر عایدی سرمایه برای آنان خواهد شد.
روش دیگری که منجر به توزیع سود سرمایه و در نتیجه مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شد، استفاده از مشتقات توسط etf برای رسیدن به اهداف سرمایه گذاری است. از آنجا که امکان مبادلات غیر نقدی برای این نوع از دارایی وجود ندارد، خرید و فروش آنها به صورت معمول و در بازار عادی رخ خواهد داد. استفاده از مشتقات تنها در etf های اهرمی و ETF معکوس متداول است.
با توجه به توضیحات فوق بسیار ضروری است که نسبت به قوانین مالیاتی حاکم بر صندوقی که در آن سرمایه گذاری کرده اید آگاه باشید وگرنه ممکن است با صورت حساب های مالیاتی بالا بلند سورپرایز شوید!
سرمایه گذاری به صورت هزینه یکجا یا میانگین هزینه دلاری
دو روش برای سرمایه گذاری در etf ها وجود دارد که عبارتند از سرمایه گذاری به صورت هزینه یکجا و سرمایه گذاری به روش میانگین هزینه دلاری. هر کدام از این روش های سرمایه گذاری مزایا و معایب خود را دارند و لازم است که سرمایه گذار با آگاهی کامل نسبت به انتخاب یکی از این روش ها اقدام نماید.
روش سرمایه گذاری یکجا (Lump-sum) به این معناست که سرمایه گذار تمام سرمایه خود را به صورت یکجا و همزمان به کار می گیرد. این بهترین روش سرمایه گذاری در etf هاست اگر در یک بازار صعودی باشیم. در عین حال اگر بازار به اوج خود نزدیک شده باشد و یا شاهد نوسانات سنگین باشد، روش سرمایه گذاری یکجا احتمالا روش بهینه سرمایه گذاری نیست.
در روش سرمایه گذاری میانگین هزینه دلاری سرمایه گذار دارایی خود را بین سرمایه گذاری های ماهانه مساوی تقسیم می کند. این روش سرمایه گذاری بهترین روش در بازار نزولی یا پر نوسان است. در عین حال اگر بازار ناگهان شروع به صعود کند در حالیکه تنها بخشی از سرمایه سرمایه گذار درگیر معامله است، به سرمایه گذار هزینه فرصت (opportunity cost) را تحمیل خواهد کرد. از دیگر معایب این نوع از سرمایه گذاری اضافه شده کمیسیون در قبال هر معامله ای است که باز می شود مگر اینکه، بروکر شما در ازای معاملات ETF کمیسیونی دریافت نکند. توجه داشته باشید که به واسطه گسترش rtf های بدون کارمزد، کمیسیون بروکرها نسبت به گذشته اهمیت کمتری داشته و نقش تعیین کننده ای ندارد.
Etf های اهرمی
اگرچه به طور کلی etf ها به واسطه ریسک سرمایه گذاری پایین شان محبوب و معروف هستند اما، لازم است بدانید که برخی از کلاس های etf نسبت به سایر etfها در معرض ریسک بالاتری قرار دارند. بهترین مثال در این زمینه etfهای اهرمی هستند. صندوق قابل معامله در بورس اهرمی (LETF) اوراق بهاداری است که از مشتقات مالی و بدهی برای تقویت بازده یک شاخص اساسی یا سایر دارایی هایی که ردیابی می کند استفاده می کند. این etf ها به طور کلی، با گذشت زمان و به دلیل تنظیم مجدد روزانه به کاهش ارزش تمایل دارند و گاهی این اتفاق وقتی رخ می دهد که شاخص بنیادی (underlying index) رو به افزایش است. بسیاری از کارشناسان کلا با سرمایه گذاری در صندوق های قابل معامله در بورس اهرمی مخالفند اما، اگر سرمایه گذار تمایل به این کار دارد توصیه می شود که فرد به طور مستمر و با دقت سرمایه گذاری خود را دنبال کرده و نسبت به ریسک ها بی اعتنا نباشد.
کاهش انعطاف پذیری درآمد مشمول مالیات
به طور کلی افرادی که به صورت شخصی اقدام به خرید سهام شرکت ها می کنند، آزادی عمل بیشتری نسبت به سرمایه گذارانی دارند که همان سهام را در قالب etf می خرند. یکی از دلایل اساسی این انعطاف بیشتر سرمایه گذاری عادی توانایی بیشتر سرمایه گذاران برای کنترل برداشت زیان معاملاتی (tax-loss harvesting) است که سرمایه گذاران etf ها این کنترل را ندارند. برداشت زیان مالیاتی، به معنای فروش به موقع اوراق بهادار با زیان برای جبران مقدار مالیات بر عایدی سرمایه بدهکار از فروش دارایی های سودآور است. کنترل برداشت زیان مالیاتی به این صورت رخ می دهد که سرمایه گذار، دارایی خود را با ضرر می فروشد تا بتواند کل سود سرمایه گذاری و در نتیجه درآمد مشمول مالیات را اندکی کاهش دهد.
سرمایه گذاران etfها اما چنین امکانی را در اختیار ندارند. این صندوق قابل معامله در بورس است که تعیین می کند زمان تعدیل سبد سهام چه موقع است و سرمایه گذار نمی تواند یک سهم را بخرد یا بفروشد بلکه، بایستی کل سهام را یکجا خرید و فروش کند.
ریسک های معاملاتی
مهمترین مزیت etfها نسبت به سایر صندوق های سرمایه گذاری، قابلیت معامله آنها در زمان بازار است. اما همین امتیاز می تواند تبدیل به یک ریسک برای دارندگان etf ها شود. قابلیت معامله می تواند سرمایه گذار را ترغیب به انجام معاملات منظم در تایم بازار کند. این معاملات هزینه هایی را به سرمایه گذار تحمیل می کند و همین امر سبب می شود که یکی از مهمترین امتیازات etf ها – یعنی کارمزدهای پایین- به کلی از بین برود. از طرفی انجام این کار بسیار زمان بر و خسته کننده است و هیچ تضمینی برای اینکه بتوانید شاخص پایه را شکست دهید وجود ندارد. (حتی برای مدیران حرفه ای صندوق ها)
ریسک بعدی که در معامله کردن etf وجود دارد بالا بردن خطر نقدشوندگی پایین etf هاست. همانطور که گفته شد etf ها عموما حجم معاملات بالایی ندارند وهمین موضوع، نقدشوندگی آنها را کاهش می دهد. در صورتیکه سرمایه گذار معامله ای را باز کند اما به دلیل اسپرد بالای قیمت تقاضا و پیشنهاد نتواند آن را بسته و به موقع از صندوق خارج شود، این ناکارآمدی قیمت گذاری می تواند هزینه و ضرر بیشتری را به سرمایه گذار تحمیل کند.
بنابراین توصیه می شود که یک صندوق قابل معامله در بورس را که مرتبط با یک شاخص پایه است را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید و آن را معامله نکنید.
حق بیمه یا تخفیف etf نسبت به ارزش بنیادی سبد سهام صندوق
مانند سهام در مورد etfها نیز ممکن است گاهی اختلاف قیمت بین قیمت خرید و ارزش بنیادی دارایی پیش بیاید و این موضوع، منجر به این خواهد شد که سرمایه گذار مبلغ بیشتری را نسبت به ارزش بنیادی دراریی های موجود در سبد سهام etf صرفا برای خرید آنها در قالب etf بپردازد. این اتفاق زمانی رخ می دهد که میزان تقاضا برای etf بسیر افزایش یابد. حالت بر عکس نیز وجود دارد و آن وقتی است که به دلیل افزایش فشار فروش، قیمت etf نسبت به ارزش بنیادی داریی های موجود در صندوق کمتر می شود. به این حالت تخفیف etf گفته می شود.
البته هر دوی این رخدادها غیر معمول هستند و حتی اگر رخ بدهند، در طول زمان اصلاح خواهند شد اما، لازم است که سرمایه گذاران به عنوان یکی از ریسک های سرمایه گذاری روی etf ها از آن مطلع باشند. برای اجتناب از این ریسک به طور مداوم ارزش بنیادی دارایی ها و ارزش etf را چک کنید و نسبت به هر گونه نابرابری بین این دو حساس باشید. اگر این اختلاف مکررا دیده می شود احتمالا با یک شرایط عجیب و غیر عادی مواجه هستید.
مساله کنترل
همانطور که می دانید یکی از مهمترین مزیت های etf ها برای جذب سرمایه گذاران این است که افراد، مجبور نیستند خودشان برای مدیریت پورتفوی سرمایه گذاری شان وقت و انرژی بگذارند و مدیر صندوق این کار را برایشان انجام خواهد داد. اما گاهی همین امتیاز تبدیل به یک محدودیت می شود. سرمایه گذاران etf ها اجازه اظهار نظر درباره سهامی که در سبد قرار می گیرند را ندارند. مثلا ممکن است سرمایه گذاری علاقه به سرمایه گذاری کردن در سهام یک شرکت یا صنعت خاص را به دلیل تعارضات اخلاقی ندارد اما، سرمایه گذار صندوق های قابل معامله در بورس در این موارد سطح کنترل یکسانی نسبت به یک سرمایه گذار مستقل ندارد. سرمایه گذار etf تنها در صورتی می تواند یک سهام را از سبد خود حذف کند که کل etf را به فروش برساند.
انتظارات عملکرد از etf بایستی در چه سطحی باشد؟
وقتی اقدام به سرمایه گذاری در etf می کنید بایستی نسبت به عملکرد و بازدهی آن انتظارات معقول داشته باشید. به عنوان مثال در نظر داشته باشید که etf اغلب به یک شاخص معیار (benchmarking index) مرتبط است و بنابراین، نمی تواند بهتر از آن شاخص عمل کند. از این رو اگر به دنبال بازدهی های بسیار بالاتر هستید، بهتر است بدانید که etf گزینه مناسبی برای شما نیست و بایستی به دنبال حوزه های دیگر سرمایه گذاری باشید.
نتیجه گیری
صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس یا etfها به عنوان یک سرمایه گذاری امن، از اولین انتخاب ها برای تنوع بخشیدن به پورتفو هستند. با اینحال این نوع از سرمایه گذاری نیز به کلی فاقد ریسک نیست. در این مقاله ضمن ارائه تعریف مختصری از etf، به طور مفصل به بررسی ریسک های etf ها که سرمایه گذاران باید به آنها توجه کنند پرداختیم.
پیشنهاد میکنم مطالعه کنید: استراتژی بتا در معاملات صندوق های شاخص چیست؟
کپی لینک
کپی شد!
