آنچه در این مقاله می‌خوانید ...
معاملات فرکانس بالا (HFT) به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین استراتژی‌های معاملاتی در بازارهای مالی شناخته می‌شود که به دلیل نیاز به زیرساخت‌های فنی خاص، بیشتر توسط شرکت‌های بزرگ و بانک‌ها اجرا می‌شود.
در این مقاله به بررسی مفهوم، فناوری‌های مورد نیاز، استراتژی‌ها، مزایا و چالش‌های HFT می‌پردازیم، نقش شرکت‌های بزرگ در این استراتژی را مرور می‌کنیم و خواهیم دید که آینده HFT با پیشرفت هوش مصنوعی چگونه خواهد بود.
اگر به این موضوع علاقه مندید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
- اجرای معاملات در میلی‌ثانیه و میکروثانیه و انجام هزاران تا میلیون‌ها معامله در روز، از ویژگی‌های اصلی معاملات فرکانس بالا است.
- استفاده از الگوریتم‌های سریع، سرورهای نزدیک به بورس و شبکه‌های پرسرعت برای کاهش تاخیر، از زیرساخت‌های حیاتی HFT محسوب می‌شوند.
- HFT با افزایش نقدشوندگی و کاهش اسپرد برای بازار و تریدرها مفید است، اما پیچیدگی بالا، ریسک خطاهای الگوریتمی و چالش‌های نظارتی از جمله نگرانی‌های اصلی این حوزه هستند.
معاملات فرکانس بالا (HFT) چیست؟
معاملات فرکانس بالا (High-Frequency Trading) نوعی استراتژی معاملاتی در بازارهای مالی است که با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده و سیستم‌های کامپیوتری بسیار سریع انجام می‌شود. هدف اصلی این نوع معاملات، اجرای تعداد بسیار زیادی معامله در زمان‌های بسیار کوتاه (مثلا در چند میلی یا میکرو ثانیه) است و به منظور کسب سود از تغییرات کوچک قیمت‌ها استفاده می‌شود.
به دلیل نیاز به فناوری‌های پیچیده و زیرساخت‌های گران قیمت، معاملات فرکانس بالا تنها توسط بانک‌ها و شرکت‌های معاملاتی و سرمایه‌گذاری قابل اجراست و نه افراد عادی.
ویژگی‌های معاملات فرکانس بالا (HFT)
از ویژگی‌ها اصلی معاملات فرکانس بالا (HFT) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت بسیار بالا: معاملات در کسری از ثانیه انجام می‌شوند.
- حجم بالای معاملات: هزاران و گاه میلیون‌ها معامله در روز انجام می‌شود.
- نیاز به الگوریتم‌های پیچیده: تصمیم‌گیری و اجرای معاملات تنها توسط ربات‌ها و برنامه‌های کامپیوتری هوشمند قابل انجام است.
- نیاز به زیرساخت فنی پیشرفته: بدون نرم‌افزارهای پیچیده و سیستم‌های کامپیوتری پیشرفته امکان اجرای استراتژی HFT وجود ندارد.
فناوری‌های مورد استفاده در معاملات فرکانس بالا (HFT)
برای اینکه امکان اجرای میلیون‌ها معامله طی چند میلی ثانیه وجود داشته باشد، به فناوری‌های بسیار پیشرفته‌ای نیاز است که سرعت، دقت و کارایی بالایی برای اجرای معاملات داشته باشند. برخی از این فناوری‌ها عبارتند از:
- الگوریتم‌های سریع؛
- سرورهای نزدیک به بورس؛
- اتصال‌های پرسرعت.
در ادامه، هر یک از موارد فوق را بررسی خواهیم کرد.
الگوریتم‌های سریع (Advanced Trading Algorithms)
الگوریتم‌های سریع در معاملات فرکانس بالا (HFT) قلب تپنده‌ی این نوع معاملات هستند. این الگوریتم‌ها به‌صورت خودکار و با سرعت بسیار بالا تصمیم‌گیری کرده و معاملات را اجرا می‌کنند.
سرورهای نزدیک به بورس (Colocation)
سرور نزدیک به بورس یعنی استقرار سرورهای کامپیوتری معاملاتی در نزدیک‌ترین مکان فیزیکی به سرورها و دیتاسنترهای بورس.
این امر باعث کاهش تاخیر در ارسال و دریافت داده‌ها شده و به معامله‌گر HFT این امکان را می‌دهد که سریع‌تر از بقیه سفارش‌های خود را اجرا کند.
اتصال‌های پرسرعت (Low Latency Networks)
منظور از اتصال‌های پرسرعت شبکه‌های فیبر نوری و پروتکل‌های ارتباطی فوق سریع برای ارسال و دریافت داده‌ها در کمترین زمان ممکن است. به علاوه، بهینه‌سازی پروتکل‌های شبکه و استفاده از سخت‌افزارهایی مانند کارت‌های شبکه با توان بالا (NICs) نیز می‌توانند به ارسال و دریافت سریع‌تر داده‌ها کمک کنند.
استراتژی‌های رایج در معاملات فرکانس بالا (HFT)
برخی استراتژی‌های رایج که در معاملات فرکانس بالا کاربرد زیادی دارند عبارتند از:
- آربیتراژ آماری؛
- بازارسازی خودکار؛
- نقدینگی گیری لحظه‌ای؛
- میکر و تیکر.
در ادامه، با هر یک از استراتزی‌های فوق بیشتر آشنا می‌شویم.
آربیتراژ آماری
آربیتراژ آماری (Statistical Arbitrage) یک استراتژی معاملاتی پیشرفته در بازارهای مالی است که بر اساس تحلیل‌های آماری و ریاضی برای شناسایی و بهره‌برداری از ناکارآمدی بازار و اختلافات قیمتی موقتی بین دارایی‌های همبسته طراحی شده است.
به بیان ساده‌تر، این استراتژی با استفاده از مدل‌های ریاضی و داده‌های تاریخی، روابط قیمتی بین دو یا چند دارایی را بررسی می‌کند. اگر قیمت‌ها از رابطه طبیعی یا تاریخی خود فاصله بگیرند (مثلاً یک دارایی نسبت به دیگری گران‌تر یا ارزان‌تر شود)، الگوریتم آربیتراژ آماری وارد عمل می‌شود و از این اختلاف قیمت بهره می‌برد.
در آربیتراژ آماری، زمانی که قیمت دو دارایی همبسته از رابطه تاریخی‌شان فاصله می‌گیرد، الگوریتم با خرید دارایی ارزان‌تر و فروش دارایی گران‌تر وارد معامله شده و با بازگشت قیمت‌ها به تعادل، سود کسب می‌کند.
بازار سازی خودکار (Market Making)
بنا به مقاله‌ای در transacted، بازارسازی خودکار یک استراتژی قدیمی است که با ظهور معاملات فرکانس بالا رشد بزرگی کرده است. برای اجرای استراتژی بازارسازی، ربات تریدر شروع به ثبت سفارشات خرید و فروش به صورت همزمان در بازار می‌کنند تا از اختلاف قیمت bid و ask سود ببرد.
نقدینگی‌گیری لحظه‌ای (Liquidity Taking Strategy)
در این استراتژی، معامله‌گر با کمک الگوریتم‌های سریع سفارش‌های موجود در دفتر سفارش را بررسی می‌کند و وقتی سفارش‌های خرید یا فروش مناسب با قیمت‌های مشخص را می‌یابد، سریعاً آن‌ها را اجرا می‌کند.
به بیان دیگر، در این استراتژی معامله‌گر به جای اینکه خود نقدینگی جدیدی ایجاد کند (یعنی سفارش جدیدی ثبت کند)، نقدینگی‌های موجود در بازار را جمع می‌کند (یعنی سفارشات موجود را پر می‌کند.)
استراتژی میکر و تیکر (Maker-Taker)
میکر (Maker) در بازارهای مالی به تریدری گفته می‌شود که با ثبت یک سفارش لیمیت (limit) (سفارش با قیمت مشخص) باعث افزایش نقدینگی بازار می‌شود.
در مقابل، تیکر (Taker) کسی است که با سفارش market یا برخورد یک سفارش limit با سفارش موجود در دفتر سفارش، بلافاصله معامله را انجام داده و نقدینگی بازار را مصرف می‌کند.
الگوریتم‌های پیچیده معاملات فرکانس بالا (HFT) معمولاً از استراتژی‌های میکر و تیکر به صورت ترکیبی استفاده می‌کنند. یعنی، هم سفارش‌هایی برای تامین نقدینگی بازار ارسال می‌کنند و هم سفارش‌هایی را به صورت تیکر اجرا می‌کنند. به این ترتیب، هم از اسپرد سود می‌برند و هم از حرکات سریع قیمت بهره‌مند می‌شوند.
نقش شرکت‌های بزرگ در معاملات فرکانس بالا (HFT)
شرکت‌های بزرگ نقش بسیار کلیدی و تأثیرگذاری در بازارهای معاملات فرکانس بالا (HFT) دارند، چرا که منابع و فناوری‌های پیشرفته‌ای در اختیار دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد با سرعت بسیار بالا و دقت زیاد در بازار فعالیت کنند. از جمله اینکه این شرکت‌ها:
- با ارسال حجم زیادی سفارش‌های limit (میکر) به بازار، نقدینگی بازار را افزایش می‌دهند.
- می‌توانند با حجم و سرعت بالای سفارشات، نوسانات قیمتی کوتاه‌مدت ایجاد کنند و در شکل‌گیری قیمت‌ها و رفتار بازار نقش اساسی دارند.
- به دلیل بالا بردن نقدینگی بازار، باعث می‌شوند که ریسک بازار برای دیگر معامله‌گران کاهش یابد.
- به عنوان پیشگامان فناوری، با رقابت بسیار شدید در زمینه معاملات الگوریتمی و افزایش سرعت معاملات، باعث نوآوری و پیشرفت در بازارهای مالی می‌شوند.
رقابت شدید شرکت‌های بزرگ برای نوآوری در بازارهای مالی به بهبود کارایی بازار و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، اما گاهی باعث افزایش پیچیدگی برای معامله‌گران عادی و چالش‌های نظارتی می‌شود.
مزایا و چالش‌های معاملات فرکانس بالا (HFT) برای بازارها و تریدرها
بنا به مقاله caf Institute، معاملات فرکانس بالا (HFT) در بازارهای مالی پدیده‌ای تاثیرگذار با مزایا و چالش‌های خاص خود برای بازارها و تریدرها است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
مزایا و چالش‌های معاملات فرکانس بالا برای بازارها
مزایای معاملات فرکانس بالا (HFT) برای بازارها عبارتند از:
- افزایش نقدینگی با ارسال سریع و متعدد سفارش‌ها در بازار؛
- کاهش اسپرد قیمت با افزایش تعداد سفارش‌ها؛
- افزایش کارایی بازار با افزایش سرعت و دقت واکنش قیمت‌ها به اطلاعات جدید در بازار؛
- کاهش نوسانات کوتاه‌مدت بازار با افزایش نقدشوندگی بازار.
چالش‌های معاملات فرکانس بالا (HFT) برای بازارها عبارتند از:
- الگوریتم‌های پیچیده HFT و سرعت بالای معاملات باعث می‌شود بازار برای سرمایه‌گذاران معمولی گیج‌کننده‌تر شود؛
- استراتژی‌های تهاجمی HFT می‌توانند با شناسایی و معامله پیش از سفارش‌های بزرگ مؤسسات، باعث افزایش نوسانات قیمتی شوند؛
- در مواقع نوسانات شدید بازار، HFT می‌تواند با افزایش سرعت و حجم معاملات، ریسک‌های سیستماتیک را تشدید کند؛
- برخی استراتژی‌های HFT می‌توانند به نوعی سوء استفاده یا دستکاری قیمت‌ها مثل اسپوفینگ منجر شوند که غیرقانونی است؛
- شرکت‌های HFT بزرگ با منابع فراوان ممکن است بازار را به نفع خودشان تحت تاثیر قرار دهند و رقابت را برای تریدرهای کوچک سخت‌تر کنند.
مزایا و چالش‌های معاملات فرکانس بالا برای تریدرها
مزایای معاملات معاملات فرکانس بالا (HFT) برای تریدرها عبارتند از:
- تریدرها می‌توانند از نقدشوندگی بیشتر و اسپردهای کمتر بهره‌مند شوند؛
- امکان کسب سود از نوسانات کوتاه‌مدت برای تریدرها بیشتر شده و فرصت‌های معاملاتی بیشتر می‌شود؛
- به دلیل کاهش اسپرد و افزایش رقابت، هزینه‌های معاملاتی برای تریدرها کاهش می‌یابد.
چالش‌های معاملات معاملات فرکانس بالا (HFT) برای تریدرها عبارتند از:
- تریدرهای انسانی نمی‌توانند با سرعت و دقت الگوریتم‌های HFT رقابت کنند؛
- وقتی که HFTها سفارش‌ها را در میلی‌ثانیه ارسال و اجرا می‌کنند، تریدرهای معمولی ممکن است فرصت‌های سودآور را از دست بدهند؛
- برای ورود به HFT نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین در تکنولوژی و زیرساخت‌های پیشرفته است که برای بسیاری از افراد مقدور نیست؛
- بسیاری از استراتژی‌های HFT پیچیده و پنهان هستند و فهم آن‌ها برای تریدرهای معمولی دشوار است.
| جنبه | مزایا | چالش‌ها |
|---|---|---|
| بازارها | ایجاد نقدشوندگی بالا، کاهش اسپردها، افزایش کارایی بازار و کاهش نوسانات. | افزایش پیچیدگی، احتمال رخ دادن ریسک‌های سیستماتیک، احتمال دستکاری بازار و نامتعادل بودن قدرت‌ها در بازار. |
| تریدرها | دسترسی بهتر به قیمت‌های بهینه، افزایش فرصت‌های معاملاتی، کاهش اسپردها و هزینه معاملات. | عدم توانایی رقابت با الگوریتم‌ها، از دست دادن فرصت‌ها در رقابت با کامپیوترهای پیشرفته، بالا بودن هزینه فناوری ، پیچیده بودن معاملات فرکانس بالا و بیشتر شدن عدم شفافیت بازار |
قوانین و مقررات مرتبط با معاملات فرکانس بالا (HFT)
قوانین در حوزه معاملات فرکانس بالا تلاش می‌کنند تا تعادلی بین استفاده از فناوری پیشرفته و حفظ بازار عادلانه و شفاف برقرار کنند. هر کشوری یا بازاری ممکن است قوانین خاص خود را داشته باشد، اما قوانین مربوطه معمولاً روی مواردی مثل ثبت الگوریتم، جلوگیری از دستکاری، شفافیت و کنترل ریسک تمرکز دارند.
به عنوان مثال در آلمان، شرکت‌های HFT بایستی مجوز فعالیت کسب کنند، از کارآمدی سیستم‌های معاملاتی اطمینان حاصل کرده و ریسک خود را مدیریت کنند، نسبت سفارش به معامله و حداقل تیک سایز را رعایت کنند و از برخی شیوه‌های معاملاتی که مصداق دستکاری بازار هستند استفاده نکنند. (منبع)
یا در ایالات متحده، تمرکز قوانین بر افزایش شفافیت و نظارت بر فعالیت‌های HFT از طریق تعاریف جدید «فروشنده» و «بازارساز دولتی» و همچنین الزام به تسویه مرکزی تراکنش‌های اوراق بهادار دولتی است.
در اتحادیه اروپا نیز، با بررسی مجدد قوانین MiFID II و MiFIR و معرفی استراتژی جدید CMU با هدف استفاده از فناوری‌های نوین، گام‌هایی در جهت بهبود ساختار بازارهای مالی برداشته شده است.
آینده معاملات فرکانس بالا با پیشرفت هوش مصنوعی (AI)
همانطور که در leadinnovationz نیز آمده است، هوش مصنوعی به طور چشمگیری در حال بازتعریف نحوه انجام معاملات فرکانس بالا (HFT) است. این فناوری با توانایی پردازش حجم گسترده‌ای از داده‌ها، ارائه پیش‌بینی‌های لحظه‌ای و اجرای سفارشات با سرعت بسیار بالا، ساختار استراتژی‌های معاملاتی را تغییر داده و تاثیر عمیقی بر رفتار بازارها گذاشته است.
مهم‌ترین تاثیرات AI در این حوزه عبارتند از:
- تحلیل داده‌ها با سرعت بی‌نظیر: الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادرند حجم عظیمی از داده‌ها مثل نوسانات قیمت، دفتر سفارشات و شاخص‌های اقتصادی را با سرعتی بسیار فراتر از انسان پردازش کنند و الگوها و ارتباطات را در لحظه شناسایی کنند که فرصت‌های جدید معاملاتی ایجاد می‌کند.
- پیش‌بینی بازار در زمان واقعی: AI تنها به داده‌های گذشته اکتفا نمی‌کند، بلکه شرایط فعلی بازار و حتی احساسات شبکه‌های اجتماعی را تحلیل می‌کند تا حرکت بعدی بازار را پیش‌بینی کند و الگوریتم‌ها را به سرعت برای بهره‌برداری از فرصت‌ها تنظیم نماید.
- کاهش تاخیر (Latency): در معاملات فرکانس بالا (HFT)T میلی‌ثانیه‌ها اهمیت زیادی دارند. سیستم‌های مبتنی بر AI زمان پردازش داده و اجرای معامله را به حداقل می‌رسانند تا سریع‌تر تصمیم بگیرند و از فرصت‌های کوتاه‌مدت سود ببرند.
- تصمیم‌گیری خودکار: سیستم‌های هوش مصنوعی توانایی اتخاذ تصمیمات مستقل را دارند و با یادگیری مداوم از داده‌های جدید، دقت و قابلیت اطمینان معاملات را بدون نیاز به دخالت انسان افزایش می‌دهند.
نتیجه‌گیری
معاملات فرکانس بالا با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، نقشی حیاتی در بهبود نقدشوندگی و کارایی بازارهای مالی ایفا می‌کند. با این حال، پیچیدگی و ریسک‌های مرتبط با این معاملات نیازمند نظارت دقیق و مقررات مناسب است. آینده HFT با پیشرفت هوش مصنوعی، فرصت‌های جدیدی برای افزایش دقت و سرعت معاملات فراهم می‌آورد، اما تعادل میان نوآوری و مسئولیت‌پذیری برای حفظ سلامت بازارها ضروری خواهد بود.
