بازارهای مالی پر از نشانه‌هایی هستند که در قالب کندل استیک روی نمودار ظاهر می‌شوند. یکی از مهم‌ترین این نشانه‌ها، الگوی اسپینینگ تاپ (Spinning Top) یا همان الگوی فرفره است. این کندل زمانی شکل می‌گیرد که بازار بین خریداران و فروشندگان به تعادل نسبی می‌رسد و هیچکدام توانایی تسلط کامل بر روند را ندارند. به همین دلیل، اسپینینگ تاپ به عنوان نشانه‌ای از تردید و بلاتکلیفی بازار شناخته می‌شود.
- اسپینینگ تاپ در تایم فریم‌های بالاتر (مانند روزانه یا هفتگی) اعتبار بیشتری نسبت به تایم فریم‌های پایین دارد.
- اگر چند اسپینینگ تاپ پشت سر هم ظاهر شوند، نشانه‌ای قوی‌تر از بلاتکلیفی و احتمال تغییر روند است.
- تشکیل اسپینینگ تاپ در نزدیکی اخبار اقتصادی مهم می‌تواند هشداری از نوسانات شدید بازار باشد.
- اسپینینگ تاپ در کنار حجم معاملات غیرعادی (خیلی بالا یا پایین) می‌تواند سیگنال قوی‌تری صادر کند.
الگوی اسپینینگ تاپ چیست و چه مشخصه‌هایی دارد؟
الگوی اسپینینگ تاپ (Spinning Top) براساس CFI، یکی از الگوهای مهم در کندل استیک است که معمولا به عنوان نشانه‌ای از تردید بازار شناخته می‌شود.
این الگو زمانی شکل می‌گیرد که هم خریداران و هم فروشندگان در طول یک بازه زمانی فشار زیادی بر بازار وارد می‌کنند، اما در نهایت هیچکدام قادر به هدایت قیمت در مسیر دلخواه خود نمی‌شوند. حاصل این کشمکش، کندلی با بدنه‌ای کوچک و سایه‌های بلند در بالا و پایین است.
- بدنه کوچک: نشان‌دهنده اختلاف ناچیز میان قیمت باز شدن و بسته شدن است. به همین دلیل قیمت در پایان تقریبا نزدیک به نقطه آغازین بسته می‌شود.
- سایه‌های بلند: بیانگر آن است که بازار در طول این بازه، سطوح قیمتی بالاتر و پایین‌تر را آزمایش کرده، اما توانایی تثبیت در آن نقاط را نداشته است.
- ماهیت خنثی: از آنجا که هیچ یک از طرفین (خریداران یا فروشندگان) کنترل کامل بازار را در دست نگرفته‌اند، این الگو به تنهایی سیگنال خرید یا فروش قطعی محسوب نمی‌شود و باید در کنار کندل بعدی یا ابزارهای کمکی دیگر مانند اندیکاتورها و سطوح حمایت و مقاومت تحلیل شود.
روانشناسی کندل اسپینینگ تاپ
کندل اسپینینگ تاپ بازتابی از کشمکش مداوم میان نیروهای عرضه و تقاضا است.- در اوج روند صعودی: ظاهر شدن اسپینینگ تاپ می‌تواند هشداری از کاهش قدرت خریداران و آغاز یک اصلاح قیمتی باشد.
- در کف روند نزولی: این الگو نشان‌دهنده ضعف فروشندگان است و می‌تواند نشانه‌ای از احتمال بازگشت قیمت به سمت بالا باشد.
- در روند خنثی یا رنج: تشکیل اسپینینگ تاپ معمولا به معنای ادامه بلاتکلیفی و حرکت محدود قیمت در همان محدوده است.
نحوه معامله با الگوی اسپینینگ تاپ
در تصویر می‌بینیم که پس از یک روند صعودی، کندل اسپینینگ تاپ تشکیل شده است. این کندل به ما می‌گوید بازار در حالت تردید قرار گرفته، اما معامله‌گر نباید بلافاصله وارد معامله شود؛ بلکه باید منتظر کندل تاییدی بماند.
در این مثال، کندل بعدی قرمز و نزولی بسته شده که نشانه پایان روند صعودی و شروع اصلاح یا روند نزولی جدید است.
نحوه تعیین نقاط ورود و خروج با الگوی اسپینینگ تاپ
- نقطه ورود به فروش (Short Entry):
پس از تشکیل اسپینینگ تاپ در سقف روند، باید منتظر بسته شدن کندل تأییدی نزولی بمانید. به محض اینکه کندل بعدی زیر کف اسپینینگ تاپ بسته شد، می‌توان وارد معامله فروش شد. این ورود بهتر است با حجم معاملات متعادل و متناسب با مدیریت ریسک انجام گیرد. - نقطه خروج یا سیو سود:
- اولین هدف: رسیدن قیمت به حمایت نزدیک یا کف قبلی بازار.
- اهداف بعدی: استفاده از سطوح فیبوناچی اصلاحی (مانند ۳۸.۲% یا ۶۱.۸%) یا نقاط پیوت (Pivot Levels) به عنوان تارگت‌های بعدی.
- در روندهای پرقدرت، می‌توان بخشی از موقعیت را در تارگت اول بست و مابقی را تا سطوح پایین‌تر نگه داشت.
به بیان ساده، ورود فقط بعد از تایید معتبر انجام می‌شود و خروج باید مرحله‌ای و بر اساس سطوح تکنیکال کلیدی انجام شود تا هم سود تثبیت شود و هم ریسک بازگشت قیمت کاهش یابد.
تعیین حد ضرر با الگوی اسپینینگ تاپ
مدیریت ریسک در استفاده از الگوی اسپینینگ تاپ نقش کلیدی دارد، زیرا این الگو به تنهایی قطعی نیست و همیشه باید برای محافظت از سرمایه، محدوده‌ای به عنوان حد ضرر مشخص شود.
- برای معامله فروش:
زمانی که اسپینینگ تاپ در سقف روند ظاهر می‌شود و با یک کندل تأییدی نزولی همراه است، نقطه ورود به فروش شکل می‌گیرد. در این حالت، حد ضرر باید کمی بالاتر از بیشترین قیمت (سایه بالایی) کندل اسپینینگ تاپ قرار داده شود. دلیل این موضوع آن است که اگر قیمت از این سطح عبور کند، نشان‌دهنده شکست تحلیل و از بین رفتن احتمال نزولی شدن بازار است. - برای معامله خرید:
اگر اسپینینگ تاپ در کف روند تشکیل شود و کندل تأییدی صعودی ظاهر گردد، می‌توان وارد خرید شد. در این حالت، حد ضرر باید پایین‌تر از کمترین قیمت (سایه پایینی) کندل اسپینینگ تاپ تنظیم شود. زیرا عبور قیمت از این سطح به معنی ادامه‌دار بودن فشار فروش و نامعتبر شدن سیگنال صعودی است.
بهتر است برای تعیین فاصله حد ضرر از سایه‌ها، از اندیکاتور ATR یا درصدی مشخص از سرمایه استفاده شود تا ریسک نوسانات لحظه‌ای بازار کاهش یابد.
تفاوت اسپینینگ تاپ با دوجی
الگوی اسپینینگ تاپ و کندل دوجی هر دو نشانه تردید بازار هستند، اما یک فرق مهم دارند:
- اسپینینگ تاپ (Spinning Top):
بدنه‌ی کوچکی دارد (اختلاف کمی بین قیمت باز و بسته شدن وجود دارد) و سایه‌های بالا و پایین تقریبا بلند و برابر هستند.
یعنی بازار بالا و پایین زیادی رفته، ولی در نهایت تقریبا نزدیک نقطه شروع بسته شده است. - دوجی (Doji):
تقریبا بدنه ندارد (قیمت باز و بسته شدن تقریبا مساوی است) و فقط سایه‌ها باقی می‌مانند.
یعنی قدرت خریدار و فروشنده کاملا برابر بوده و بازار در نهایت بدون تغییر بسته شده است.
تفاوت اسپینینگ تاپ با هامر (چکش)
هر دو الگو جزو کندل‌های پرکاربرد در پرایس اکشن هستند، اما شکل ظاهری و مفهوم اسپینینگ تاپ با هامر تفاوت مهمی دارد:
کندل چکش(Hammer)، کندلی با بدنه کوچک در بالا و سایه پایینی بلند است. این الگو بیشتر در کف روند نزولی ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده ضعف فروشندگان و احتمال بازگشت قیمت به سمت بالا است. این کندال برای شناسایی نقاط برگشتی صعودی کاربرد دارد.
تفاوت اسپینینگ تاپ با شوتینگ استار
الگوی ستاره دنباله دار (Shooting Star)، کندلی با بدنه کوچک در پایین و سایه بالایی خیلی بلند است. این الگو معمولا در اوج روند صعودی ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده ضعف خریداران و بازگشت قدرت به فروشندگان است. هدف اصلی آن، هشدار برای احتمال شروع روند نزولی است.
تفاوت اسپینینگ تاپ با مرد دارآویز
مرد دارآویز (Hanging Man)، کندلی با بدنه کوچک در بالا و سایه پایینی بلند است. معمولا در اوج روند صعودی ظاهر می‌شود و هشداری برای احتمال آغاز روند نزولی است. این الگو نشان می‌دهد فروشندگان وارد بازار شده‌اند و می‌تواند نشانه ضعف خریداران باشد.
ترکیب اسپینینگ تاپ با فیبوناچی
در تصویر مشخص است که چند کندل اسپینینگ تاپ روی سطوح 0.5 و 0.618 فیبوناچی تشکیل شده‌اند. این موضوع اهمیت زیادی دارد، زیرا این سطوح معمولا نقاط احتمال برگشت قیمت محسوب می‌شوند.
اسپینینگ تاپ به تنهایی نشانه تردید بازار است، اما وقتی روی سطح فیبوناچی ظاهر می‌شود، نشان می‌دهد که خریداران و فروشندگان دقیقا در یک ناحیه مهم تکنیکالی به تعادل رسیده‌اند.
- اگر بعد از تشکیل اسپینینگ تاپ روی سطح فیبوناچی، کندل بعدی صعودی بسته شود، می‌تواند سیگنال ورود به خرید باشد.
- اگر کندل بعدی نزولی و زیر سطح فیبوناچی بسته شود، سیگنال فروش صادر می‌شود.
در تصویر در محدوده سطح 0.618 فیبوناچی چند اسپینینگ تاپ دیده می‌شود. این یعنی بازار در این سطح مردد بوده است. بعد از آن، کندل‌های نزولی قوی بسته شدند که نشانه آغاز حرکت کاهشی بوده است.
ترکیب اسپینینگ تاپ با MACD
اگر کندل اسپینینگ تاپ همزمان با تقاطع نزولی اندیکاتور MACD در سقف روند دیده شوند، سیگنال فروش معتبر است. در مقابل، اگر در کف همراه با تقاطع صعودی MACD باشند، سیگنال خرید شکل می‌گیرد.
همان‌طور که در Tradingview مشاهده می‌شود، حوالی ساعت 20:00 یک کندل اسپینینگ تاپ در سقف نمودار شکل گرفت. در همین زمان، اندیکاتور MACD نیز وارد فاز نزولی شد و هیستوگرام آن به محدوده منفی رفته است. این هم‌زمانی، نشانه‌ای قوی از پایان روند صعودی و آغاز یک حرکت نزولی بود.
سپس در حوالی ساعت 22:00 چندین اسپینینگ تاپ در ناحیه کف تشکیل شد. در ادامه، خطوط MACD به یکدیگر نزدیک شدند و نشانه‌های واگرایی مثبت در هیستوگرام ظاهر گردید. این وضعیت بیانگر آن است که فشار فروش رو به کاهش است و بازار می‌تواند آماده یک بازگشت صعودی یا حداقل توقف در روند نزولی باشد.
اگر چند اسپینینگ تاپ متوالی در تایم فریم پایین تشکیل شوند، معمولاً در تایم فریم بالاتر به صورت کندل واحدی با حجم مؤثر دیده می‌شوند.
ترکیب اسپینینگ تاپ با میانگین متحرک
ترکیب اسپینینگ تاپ با میانگین متحرک می‌تواند سیگنال‌های مطمئن‌تری برای ورود و خروج در معاملات ارائه دهد.
- اسپینینگ تاپ در سقف همراه با شکست میانگین متحرک:
- اگر اسپینینگ تاپ در بالای نمودار و نزدیک به مقاومت شکل بگیرد و کندل‌های بعدی زیر میانگین متحرک بسته شوند، این ترکیب نشانه ضعف خریداران و آغاز روند نزولی است.
- به عنوان مثال در تصویر، حوالی ساعت 20:00 یک اسپینینگ تاپ در اوج قیمت دیده می‌شود و پس از آن، کندل‌ها زیر SMA قرار گرفتند که نشان‌دهنده شروع روند نزولی است.
- اسپینینگ تاپ در کف همراه با بازگشت به بالای میانگین متحرک:
- وقتی اسپینینگ تاپ در کف روند تشکیل می‌شود و کندل‌های بعدی بالای میانگین متحرک بسته می‌شوند، می‌تواند نشانه تغییر جهت بازار و آغاز حرکت صعودی باشد.
- در تصویر در حوالی ساعت 22:00 چند اسپینینگ تاپ در کف ظاهر شد و پس از آن قیمت دوباره بالای SMA تثبیت شد که نشانه سیگنال بازگشت صعودی است.
ترکیب اسپینینگ تاپ با RSI
ترکیب اسپینینگ تاپ با اندیکاتور RSI می‌تواند سیگنال‌های بسیار کاربردی برای تشخیص بازگشت یا ادامه روند ارائه دهد.
اسپینینگ تاپ در ناحیه اشباع خرید:
- وقتی اسپینینگ تاپ در سقف نمودار تشکیل شود و همزمان RSI بالای عدد 70 قرار بگیرد، نشان‌دهنده ضعف خریداران است.
- این ترکیب اغلب هشداری از احتمال اصلاح یا شروع روند نزولی محسوب می‌شود.
اسپینینگ تاپ در ناحیه اشباع فروش:
- اگر اسپینینگ تاپ در کف نمودار شکل بگیرد و RSI زیر عدد 30 باشد، به معنای کاهش قدرت فروشندگان است.
- در این شرایط احتمال بازگشت صعودی بسیار بالاست.
در تصویر در حوالی ساعت 20:00 یک اسپینینگ تاپ در سقف تشکیل شد، در همان زمان RSI بالای محدوده 70 رفت و سپس به سرعت نزول کرد که نشانه شروع روند نزولی است.
حوالی ساعت 22:00 چند اسپینینگ تاپ در کف ظاهر شدند، در حالی که RSI در محدوده نزدیک به اشباع فروش قرار داشت و نشانه ضعف فروشندگان و آغاز بازگشت قیمت است.
نتیجه‌گیری
الگوی اسپینینگ تاپ به تنهایی فقط یک هشدار از تردید بازار است، اما زمانی ارزشمند می‌شود که در کنار ابزارهای دیگر مانند فیبوناچی، MACD، میانگین متحرک و RSI بررسی شود. این ترکیب‌ها باعث می‌شوند معامله‌گر بتواند تردید بازار را به یک سیگنال عملی برای ورود یا خروج تبدیل کند.
در واقع، اهمیت اسپینینگ تاپ در این است که نقاط حساس نمودار را برجسته می‌کند و به ما یادآور می‌شود که بازار در آستانه یک تغییر جهت احتمالی است. بنابراین، استفاده از آن در کنار ابزارهای تأییدی می‌تواند به مدیریت ریسک بهتر و تصمیم‌گیری دقیق‌تر در معاملات منجر شود.
