در اشل بلندمدت قیمت نفت ظاهراً به موازات نوسانات قیمت طلا است. قیمت طلا و نفت در دهه های ۱۹۷۰ و ۲۰۰۰ افزایش و مجدد در 2009 و 2016 با یکدیگر افزایش یافتند. رابطه مختلفی و بعضاً شبیه به هم بین قیمت طلا و نفت در دهه های مختلف رخ داده است. اما چه چیزی بر قیمت و رابطه طلا و نفت تأثیر می گذارد؟
برخی افراد قیمت نفت را پیشرو قیمت طلا می پندارند. در حالی که برخی دیگر این رابطه را برعکس می دانند. با مشاهده گذشته قیمت هر دو این کالا، به رابطه طلا و نفت پی خواهید برد. به طور کلی برای مشاهده رابطه دو دارایی، قادر به استفاده از تحلیل نسبیت هستید. در این باره سخن خواهیم گفت.
اغلب فعالین بازار معتفدند که تورم به طور کلاسیک بر رابطه طلا و نفت و مضافاً بر قیمت آنها در یک جهت به سمت بالا موثر است. مسئله اصلی این که چرا این اتفاق رخ می دهد؟
افرادی که نفت را پیشرو قیمت طلا می پندارند، رونـد صعودی را بـا آغاز افـزایش قیمت نفت می بینند. قیمت های بالاتر نفت و به دنبال آن هزینه های بالاتر تولید بسیاری از کالاها باعث افزایش قیمت کل می گردد. این فرآیند در تورم باعث افزایش قیمت طلا در نهایت می شود. در این دیدگاه قیمت نفت محرک اصلی افزایش قیمت طلا تلقی می گردد. اما در واقع قیمت نفت محرک اصلی نیست. در حقیقت آن چیزی که بـر قیمت طلا و نفت اثر گذار است، قیمت دلار و تضعیف آن است.
با افزایش تورم (قدرت خرید کمتر) دلار بیشتری (مضافاً قیمت های بالاتر) برای خرید همان مقدار نفت و طلا مورد نیاز است. در اینجا تورم خود علت افزایش قیمت طلا به جای قیمت نفت است. در نتیجه، سیاست پولی موجود (الاخصوص در آمریکا) بر قیمت نفت و طلا تا حد زیادی تأثیر می گذارد.
افرادی که معتقد بر پیشروی قیمت نفت بر قیمت طلا هستند، نیز اعتقاد مشابهی دارند. طلا و نفت مـواد خامی که برای رفع نیازهای اساسی دیگر استفاده می شوند. در نتیجه، قیمت و رابطه طلا و نفت به دلیل تأثيرات عرضه و تقاضا بر کالاها به طور کلی در جهت های مشابهی حرکت می کنند.
قیمت طلا تحت تاثیر شاخص کالای (مثل CRB) را می توان تغییرات آن را در قالب کالا توضیح داد. و بیش از اینکه طلا یک کالا تلقی گردد، شبیه یک دارایی پولی همانند ارز می باشد. این اثر به دلیل جهان شمولی آن از دیرباز هست. در این مقطع رابطه طلا و نفت بر هم می خورد. قیمت طلا دارای ثبات بیشتر و قیمت نفت نوسانی است.
در دسته دارایی های ایمن همچون دلار آمریکا، ین ژاپن و یا فرانک سوئیس، طلا نیز در طولانی مدت جهت حفظ ارزش سرمایه کاربرد داشته است. اگر طلا را در این دسته پولی بررسی کنید، قیمت و نوسانات آن بهتر پیش بینی خواهید کرد. چرا که طلا بیش از کاربرد در ساخت کالاها دیگر (مواد اولیه) و استفاده زینتی آن، حافظ ارزش در برابر تورم تلقی می شود. پس تقاضا در بازار کالا با تقاضا روی این کالا متفاوت خواهد بود. هرچند نفت ممکنه تحت تاثیر موجودی و ارزش دارایی ها در بلندمدت باشد، اما این طلاس که بیشتر اثرپذیر است.
به همین جهت طلا از دیرباز با ثبات بیشتری نسبت به قیمت نفت برخوردار بوده است.
آیا رابطه طلا و نفت وجود دارد؟
در 85 درصد زمان ها رابطه معنا داری فی مابین قیمت طلا و نفت وجود دارد. اگر به نمودار بالا نگاه کنید، واکنش های مشابهی به تغییرات اقتصادی و سیاسی نشان داده اند. هنگامی که در سطح کلان اقتصاد جهانی ثبات حاکم باشد، رابطه طلا و نفت جاری و قیمت آنها به یک شکل تغییر می کنند. چرا که در این شرایط هر دو آنها تحت تاثیر قیمت دلار آمریکا، تورم و نرخ بهره هستند.
در بحران های مالی تفاوت در حرکات قیمتی طلا و نفت بر هم میخورد. شاید در جهت های مشابهی در حرکت باشند، اما از نظر میزان نوسان و تغییرات درصدی در قیمت، متفاوت خواهد بود. در نتیجه قیمت نفت در مقایسه با قیمت طلا بسیار فرارتر است. البته قیمت نوسانی نفت به دلیل عکس العمل سریعتر نفت به تغییرات در بازار کالا نیز می باشد.
قیمت نفت ماهیت نوسانی و قیمت طلا ماهیت با ثبات تر، کندتر و پیوسته تری دارد
ثبات در قیمت طلا به ذخایر بزرگ و بازارهای معاملاتی آن ارتباط دارد. در سال های اخیر حجم بالای خرید از سمت چین، هند و روسیه، قیمت های آن را تثبیت کرده است.
مکانیسم‌های کلیدی در رابطه طلا و نفت: چرا این دو کالا به هم مرتبط‌اند؟
طلا و نفت، دو دارایی کلیدی در اقتصاد جهانی، اغلب رفتاری همسو یا تاثیرپذیر از یکدیگر نشان می‌دهند. اما این همبستگی از کجا ناشی می‌شود؟ در این بخش، به دو مکانیسم بنیادین می‌پردازیم که توضیح می‌دهند چرا این دو کالا، در بسیاری از دوره‌ها، همزمان افزایش یا کاهش قیمت را تجربه می‌کنند:
نقش تورم در ارتباط بین نفت و طلا
افزایش قیمت نفت، مستقیما به افزایش هزینه‌های تولید، حمل‌ونقل و انرژی در سطح جهانی منجر می‌شود. این موضوع فشار تورمی ایجاد می‌کند؛ یعنی قدرت خرید پول کاهش می‌یابد و قیمت کالاها افزایش می‌یابد.
در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران برای محافظت از ارزش سرمایه خود، به دارایی‌هایی پناه می‌برند که در برابر تورم مقاوم هستند. طلا به عنوان یکی از دارایی‌های امن و ضد تورم شناخته می‌شود. بنابراین، با افزایش قیمت نفت و بالا رفتن تورم، تقاضا برای طلا هم بیشتر می‌شود و قیمت آن نیز افزایش می‌یابد.
به زبان ساده:
افزایش تقاضا برای طلا → افزایش تورم → افزایش قیمت نفت
نقش دلار آمریکا به عنوان ارز مبنا
هر دو دارایی طلا و نفت در بازارهای جهانی به دلار آمریکا قیمت‌گذاری می‌شوند. به همین دلیل، نوسانات ارزش دلار می‌تواند به طور همزمان روی قیمت طلا و نفت تأثیر بگذارد.
- وقتی دلار تضعیف می‌شود: خریداران بین‌المللی که ارز محلی آنها نسبت به دلار قوی‌تر شده، می‌توانند با هزینه کمتری طلا و نفت خریداری کنند. این باعث افزایش تقاضا و در نتیجه رشد قیمت هر دو می‌شود.
- وقتی دلار تقویت می‌شود: خرید طلا و نفت برای دیگر کشورها گران‌تر می‌شود و تقاضا کاهش می‌یابد، در نتیجه قیمت‌ها افت می‌کنند.
بنابراین، قدرت یا ضعف دلار آمریکا یکی از محرک‌های مهم هم‌گرایی یا واگرایی قیمت طلا و نفت در بازارهای جهانی است.
بیشتر بخوانید: استراتژی برای ترید طلا
چگونه از رابطه طلا و نفت در معاملات فارکس استفاده کنیم؟
شناخت همبستگی میان قیمت طلا و نفت می‌تواند به معامله‌گران فارکس دیدگاه بین‌بازاری (Intermarket Analysis) ارزشمندی بدهد. این رابطه به ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که تغییرات در یک بازار، سیگنال‌های زودهنگامی درباره بازار دیگر ارائه دهد.
۱. استفاده از قیمت نفت به عنوان شاخص پیشرو
افزایش قیمت نفت معمولا به افزایش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل منجر می‌شود که فشار تورمی ایجاد می‌کند. تورم بالاتر باعث افزایش تقاضا برای دارایی‌های امن مانند طلا می‌شود. بنابراین، رشد سریع قیمت نفت می‌تواند هشداری باشد که در هفته‌ها یا ماه‌های آینده، طلا هم وارد روند صعودی می‌شود.
مثال:
فرض کنید قیمت نفت خام برنت طی دو هفته اخیر از ۷۵ دلار به ۸۵ دلار در هر بشکه رسیده است. در همین بازه، داده‌های اقتصادی نشان می‌دهند نرخ تورم در آمریکا و اروپا رو به افزایش است. یک معامله‌گر می‌تواند این شرایط را به عنوان سیگنال پیشرو تفسیر کرده و به دنبال فرصت خرید (Long) در جفت‌ارز XAU/USD باشد، با این انتظار که طلا به دلیل نگرانی‌های تورمی رشد کند.
برای اعتبارسنجی این سیگنال، بهتر است همزمان نمودار شاخص دلار (DXY) و بازده اوراق خزانه‌داری آمریکا را نیز بررسی کنید؛ زیرا تقویت دلار یا افزایش نرخ بهره می‌تواند اثر پیش‌بینی‌شده را خنثی کند.
۲. استراتژی معاملات جفت (Pairs Trading) میان طلا و نفت
یکی از استراتژی‌های کاربردی برای استفاده از رابطه طلا و نفت در فارکس، معاملات جفت (Pairs Trading) است. این روش بر پایه همبستگی تاریخی دو دارایی بنا شده و زمانی به کار می‌رود که این همبستگی به طور موقت از بین برود. در چنین شرایطی، معامله‌گر انتظار دارد قیمت‌ها دوباره به تعادل تاریخی بازگردند و از این بازگشت سود بگیرد.
مثال: فرض کنید در یک بازه زمانی، نفت خام رشد قابل‌توجهی داشته اما قیمت طلا تقریبا ثابت مانده است. از آنجایی که در ۸۵٪ مواقع این دو دارایی همبستگی مثبت دارند، می‌توان فرض کرد که این واگرایی موقتی است. در این سناریو:
- معامله‌گر اقدام به خرید طلا (Long Gold) می‌کند، چون انتظار دارد طلا به سطح بالاتری برسد.
- همزمان فروش نفت (Short Oil) انجام می‌دهد، چون احتمال می‌دهد رشد اخیر نفت بیش از حد بوده و به سطح میانگین تاریخی بازگردد.
زمانی که طلا و نفت دوباره به همبستگی تاریخی خود بازگردند (یعنی طلا رشد کند یا نفت اصلاح شود)، معامله‌گر می‌تواند از هر دو موقعیت سود کند.
این استراتژی به ویژه برای معامله‌گرانی که به تحلیل بین‌بازاری و رفتار نسبی دارایی‌ها علاقه دارند، یک ابزار قدرتمند برای مدیریت ریسک و کسب سود محسوب می‌شود.
تأثیر چرخه‌های اقتصادی (رکود و رونق) بر رابطه طلا و نفت
چرخه‌های اقتصادی نقش مهمی در تعیین رابطه میان طلا و نفت دارند. در دوران رکود اقتصادی، تقاضا برای کالاهای صنعتی مانند نفت کاهش می‌یابد، زیرا فعالیت‌های تولیدی، حمل‌ونقل و تقاضای مصرف کننده افت می‌کند. در مقابل، طلا به عنوان یک دارایی امن (Safe Haven) مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد، چون در زمان بی‌ثباتی اقتصادی می‌تواند ارزش خود را حفظ کند.
در نتیجه، در چنین شرایطی ممکن است همبستگی مثبت معمول میان طلا و نفت کاهش یابد یا حتی منفی شود؛ زیرا طلا رشد می‌کند و نفت افت. از سوی دیگر، در دوره‌های رونق اقتصادی که همراه با رشد تقاضای انرژی و افزایش انتظارات تورمی است، هر دو دارایی ممکن است همزمان افزایش قیمت را تجربه کنند.
این تغییرات در همبستگی طلا و نفت موقتی هستند و بیشتر به دلیل رفتارهای روانی و بنیادی سرمایه‌گذاران در هر فاز اقتصادی شکل می‌گیرند.
تحلیل مثلث طلا، نفت و دلار: یک رابطه سه جانبه
رابطه بین طلا، نفت و دلار آمریکا به دلیل نقش کلیدی این سه متغیر در اقتصاد جهانی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تغییرات در هر یک از این متغیرها می‌تواند اثرات زنجیره‌ای بر دو متغیر دیگر داشته باشد.
مکانیسم‌های تأثیرگذاری متقابل
طلا، نفت و دلار به دلیل وابستگی‌های اقتصادی، سیاسی و مالی به یکدیگر مرتبط هستند. این رابطه از طریق عوامل زیر شکل می‌گیرد:
- دلار آمریکا به عنوان ارز مبنا: طلا و نفت هر دو به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند. بنابراین، تغییرات در ارزش دلار مستقیما بر قیمت این دو دارایی تأثیر می‌گذارد.
- تورم و انتظارات تورمی: افزایش قیمت نفت معمولا به تورم منجر می‌شود که تقاضا برای طلا به عنوان دارایی ضدتورمی را افزایش می‌دهد.
- عرضه و تقاضای جهانی: تغییرات در عرضه و تقاضای نفت یا طلا می‌تواند بر قیمت آنها و به طور غیرمستقیم بر ارزش دلار اثر بگذارد.
برای درک بهتر این رابطه، در ادامه چند سناریو ارائه شده است که نشان می‌دهند چگونه تغییر در یک متغیر می‌تواند بر دیگر متغیرها اثر بگذارد.
سناریو ۱: افزایش نرخ بهره در آمریکا
تأثیر: تقویت دلار ← کاهش قیمت طلا و نفت
افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو معمولا باعث تقویت ارزش دلار می‌شود، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال بازده بالاتر در دارایی‌های مبتنی بر دلار هستند. این امر باعث کاهش تقاضا برای طلا و نفت (که به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند) شده و قیمت آنها را کاهش می‌دهد.
سناریو ۲: افزایش تقاضای جهانی برای نفت
تأثیر: افزایش قیمت نفت ← افزایش تورم ← افزایش قیمت طلا
افزایش تقاضای جهانی برای نفت (مثلا به دلیل رشد اقتصادی یا تنش‌های ژئوپلیتیکی) باعث افزایش قیمت نفت می‌شود. این امر هزینه‌های تولید و حمل و نقل را بالا برده و تورم را افزایش می‌دهد. در نتیجه، تقاضا برای طلا به عنوان دارایی ضدتورمی افزایش یافته و قیمت آن بالا می‌رود. دلار ممکن است در این سناریو تضعیف شود، زیرا تورم ارزش واقعی آن را کاهش می‌دهد.
سناریو ۳: تضعیف دلار آمریکا
تأثیر: افزایش قیمت طلا و نفت
وقتی ارزش دلار کاهش می‌یابد (مثلا به دلیل سیاست‌های پولی انبساطی یا کاهش نرخ بهره)، خرید طلا و نفت برای دارندگان ارزهای دیگر ارزان‌تر می‌شود. این امر تقاضا برای هر دو دارایی را افزایش داده و قیمت آنها را بالا می‌برد.
سناریو ۴: بحران اقتصادی جهانی
تأثیر: افزایش قیمت طلا + کاهش قیمت نفت + تقویت دلار
در زمان بحران‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن مانند طلا و دلار حرکت می‌کنند که باعث افزایش قیمت آنها می‌شود. اما تقاضا برای نفت به دلیل کاهش فعالیت‌های اقتصادی کاهش یافته و قیمت آن افت می‌کند.
رابطه سه جانبه طلا، نفت و دلار تحت تأثیر عوامل متعددی مانند سیاست‌های پولی، تورم، عرضه و تقاضا و شرایط اقتصاد جهانی قرار دارد. نمودارهای شماتیک بالا نشان می‌دهند که تغییرات در هر یک از این متغیرها می‌تواند اثرات زنجیره‌ای بر دو متغیر دیگر داشته باشد. معامله‌گران و تحلیلگران می‌توانند با استفاده از این روابط و ابزارهایی مانند نسبت طلا به نفت، تصمیمات بهتری در بازارهای مالی بگیرند.
تأثیر گزارش هفتگی ذخایر نفت خام آمریکا (EIA)
گزارش هفتگی ذخایر نفت خام آمریکا که توسط سازمان اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA) منتشر می‌شود، یکی از مهم‌ترین داده‌های اقتصادی تاثیرگذار بر بازار نفت است. این گزارش نشان می‌دهد که ذخایر نفت آمریکا در حال افزایش یا کاهش هستند.
- اگر ذخایر نفت کاهش یابد، به معنای افزایش تقاضا یا کاهش عرضه است و می‌تواند منجر به افزایش قیمت نفت شود.
- اگر ذخایر نفت افزایش یابد، معمولا نشانه ضعف تقاضا یا مازاد عرضه است و قیمت نفت را تحت فشار نزولی قرار می‌دهد.
از آنجایی که قیمت نفت یکی از ورودی‌های کلیدی در محاسبه تورم محسوب می‌شود، نوسانات آن می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر قیمت طلا نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، افزایش قیمت نفت ممکن است انتظارات تورمی را تقویت کرده و سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌هایی مانند طلا سوق دهد.
این گزارش نه‌تنها برای تحلیلگران بازار انرژی، بلکه برای معامله‌گران بازار طلا نیز ارزش تحلیلی دارد.
نسبت قیمت طلا به نفت (Gold/Oil Ratio): چگونه از این ابزار برای تحلیل بازار استفاده کنیم؟
یکی از ابزارهای مفید در تحلیل بین‌بازاری، نسبت قیمت طلا به نفت است که با عنوان Gold/Oil Ratio شناخته می‌شود. این نسبت به ما کمک می‌کند تا بفهمیم کدام یک از این دو دارایی کلیدی (طلا یا نفت) در مقطع زمانی فعلی گران‌تر یا ارزان‌تر از حالت تاریخی خود هستند.
نحوه محاسبه نسبت طلا به نفت
برای محاسبه این نسبت کافی است قیمت هر اونس طلا را بر قیمت هر بشکه نفت خام تقسیم کنیم:
فرمول:
Gold/Oil Ratio = قیمت هر اونس طلا ÷ قیمت هر بشکه نفت خام
مثال:
اگر قیمت طلا برابر با ۲۱۰۰ دلار و قیمت نفت ۷۰ دلار باشد، نسبت برابر خواهد بود با:
2100 ÷ 70 = 30
این یعنی برای خرید یک اونس طلا، باید ۳۰ بشکه نفت بفروشید.
تفسیر اعداد مختلف نسبت طلا به نفت
| مقدار نسبت | تفسیر ساده و کاربردی |
|---|---|
| کمتر از ۱۵ | نفت نسبتا گران یا طلا ارزان است؛ معمولا در دوران رشد اقتصادی یا رونق تقاضای انرژی اتفاق می‌افتد. |
| بین ۱۵ تا ۲۰ | منطقه‌ی تعادل تاریخی؛ نشان‌دهنده همسویی نسبی قیمت طلا و نفت است. |
| بیشتر از ۲۰ | طلا نسبتا گران یا نفت بسیار ارزان است؛ معمولا در دوران رکود اقتصادی، بحران یا کاهش تقاضا برای انرژی رخ می‌دهد. |
نکته تاریخی:
در زمان بحران کرونا، نسبت طلا به نفت به بیش از ۴۰ رسید؛ چون نفت به زیر ۲۰ دلار سقوط کرد و طلا بالای ۱۶۰۰ دلار معامله می‌شد. این شرایط نادر نشان‌دهنده آشفتگی شدید اقتصادی بود.
چرا نسبت طلا به نفت اهمیت دارد؟
نسبت طلا به نفت نه‌تنها برای تحلیلگران کلان، بلکه برای معامله‌گران بازار فارکس و CFD نیز کاربرد دارد. این ابزار:
- به تشخیص حباب قیمت در یکی از این دو دارایی کمک می‌کند؛
- نشانه‌هایی از انتظارات بازار نسبت به تورم یا رکود ارائه می‌دهد؛
- دیدگاهی بین‌بازاری برای ترکیب تحلیل تکنیکال با فاندامنتال فراهم می‌کند.
کاربرد تکنیکال نسبت طلا به نفت
شما می‌توانید این نسبت را به صورت مستقیم در برخی پلتفرم‌های تحلیلی (مانند TradingView) با استفاده از فرمول زیر بسازید:
GOLD/USD ÷ OIL/USD
در نرم‌افزارهایی مانند Dynamic Trader یا MetaTrader نیز می‌توان با استفاده از اسکریپت‌ها یا شاخص‌های ترکیبی، نمودار این نسبت را ترسیم کرد.
آموزش محاسبه و مشاهده نسبت طلا به نفت در نرم‌افزار داینامیک تریدر
برای تحلیل نسبت طلا به نفت در عمل، می‌توانید از نرم‌افزارهایی مانند Dynamic Trader استفاده کنید. این نرم‌افزار قابلیت محاسبه و ترسیم نمودار نسبت دو دارایی را به صورت مستقیم دارد. در ادامه مراحل انجام این کار آموزش داده‌ایم:
مراحل انجام:
- از منوی File > Load a Data File، ابتدا داده‌های مربوط به نفت خام (مثلا USOIL.Monthly+) و سپس طلا (GOLD.Monthly+) را انتخاب کنید.
- در بخش Conversion گزینه Spreads, Ratios و Products را فعال کنید.
- در قسمت “Ratio” ابتدا طلا را به عنوان صورت و سپس نفت را به عنوان مخرج وارد کنید.
- حالا نمودار نسبت طلا به نفت (Gold/Oil) نمایش داده می‌شود.
استفاده از نسبت طلا به نفت برای معامله
یکی از کاربردهای عملی نسبت طلا به نفت (Gold‑Oil Ratio)، شناسایی سطوح افراطی و ورود به معامله بر اساس بازگشت به میانگین است. در ادامه، یک نمونه واقعی از این اتفاق را بررسی می‌کنیم:
- در آوریل ۲۰۲۰، همزمان با اوج بحران کرونا، نسبت طلا به نفت به بالای ۹۰ رسید، یعنی قیمت یک اونس طلا به اندازه بیش از ۹۰ بشکه نفت WTI ارزش داشت.
- این عدد بسیار فراتر از محدوده تاریخی معمول بین ۱۰ تا ۳۰ است و حتی از بیشترین مقدار تاریخ در دوران رکود بزرگ (دهه ۱۹۳۰) نیز بالاتر بود.
سناریو معاملاتی:
- وقتی نسبت به سطوح بسیار بالایی (مثلا بالای ۴۰ یا حتی نزدیک ۹۰) رسیده است، این حالت نشانه‌ای است از گسترده بودن واگرایی میان طلا و نفت و احتمال بازگشت آن به محدوده متعارف است.
- در چنین شرایطی، می‌توان:
- فروش طلا (Short Gold)؛
- یا خرید نفت WTI (Long Oil) را در برنامه معاملاتی قرار داد.
- اگر نسبت در ماه‌های بعد به محدوده‌ی میانگین تاریخی (مثلا بین ۳۰ تا ۴۰) بازگردد، معامله‌گر می‌تواند سود قابل توجهی کسب کند.
