بنا به سایت tradingeconomics، چین دومین اقتصاد بزرگ جهان با بیش از 3.2 تریلیون دلار ذخایر ارزی و در اختیار داشتن بیش از 1 تریلیون دلار اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا، به عنوان یکی از تاثیرگذارترین بازیگران اقتصادی جهان شناخته می‌شود. همچنین با توجه به وبسایت China-briefing، در سال 2024 حجم تجارت خارجی چین حدود 6 تریلیون دلار بود که نشان‌دهنده وابستگی بالای اقتصاد جهانی به این کشور است. بنابراین، تغییرات در سیاست‌های پولی چین، مداخلات ارزی و روابط ژئوپلیتیکی این کشور با قدرت‌های اقتصادی دیگر، مستقیماً بر ارزش ارزهایی مانند دلار آمریکا (USD)، یورو (EUR)، دلار استرالیا (AUD)، دلار نیوزیلند (NZD)، ین ژاپن (JPY) و … تأثیر می‌گذارد.
همچنین، یوان چین (CNY) به‌طور فزاینده‌ای در مبادلات بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی کشورها در تلاش هستند تا وابستگی خود به دلار را کاهش داده و معاملات خود را با یوان انجام دهند. از سوی دیگر، تنش‌های تجاری میان چین و ایالات متحده که در سال 2024 حجم تجارت دوجانبه آنها به بیش از 582 میلیارد دلار رسید (بنا به آمار منتشر شده در وبسایت ustr.gov) ، موجب نوسانات بسیاری در بازار فارکس شده است.
برای درک بهتر چگونگی تاثیر این عوامل بر بازار فارکس و فرصت‌هایی که ممکن است برای معامله‌گران ایجاد شود، با ما همراه باشید.
- چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان، با تجارت عظیم، سیاست‌های پولی و تنش‌های سیاسی مثل جنگ تجاری با آمریکا، نوسانات زیادی در نرخ ارزهای فارکس ایجاد می‌کند.
- ارزش یوان چین به دلیل حجم بالای صادرات این کشور و تقاضای جهانی برای آن، در بازار فارکس در حال افزایش است.
- سیاست‌های بانک مرکزی چین، رشد اقتصادی، تورم، و پروژه‌هایی مثل کمربند و جاده، همراه با تنش‌های سیاسی، نرخ ارزها را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
- با وجود رشد چین و توافقات تجاری، محدودیت‌هایی مثل کنترل ارزی و وابستگی به دلار باعث می‌شود یوان فعلاً نتواند جای دلار را در فارکس بگیرد.
چرا یوان بر بازار ارزهای جهانی تأثیرگذار است؟
یوان چین که با نماد CNY شناخته می‌شود، یکی از ارزهای مهم و تاثیرگذار جهان در سال‌های اخیر به شمار می‌رود. اما، چرا این ارز تا این حد اثرگذار است؟
یوان، به دلیل رشد اقتصادی خیره کننده چین در دهه‌های اخیر و نقش حیاتی این کشور در اقتصاد جهانی، حجم بالای ذخایر ارزی، استفاده بیشتر در تجارت بین‌المللی و سیاست‌های پولی چین، به یک ارز تأثیرگذار در بازار جهانی تبدیل شده است. این تأثیرگذاری به‌ویژه در دوران‌هایی که چین تغییراتی در سیاست‌های اقتصادی و تجاری خود اعمال می‌کند، بیشتر مشهود است.
مثال زیر به روشن‌تر شدن اهمیت یوان چین و تأثیر آن بر بازار جهانی کمک می‌کند:
چین بزرگ‌ترین صادرکننده کالا در جهان است. در سال 2024، صادرات چین به بیش از 25 تریلیون یوان (حدود 3.6 تریلیون دلار) رسید. به عنوان مثال، وقتی این کشور کالاهای خود را به کشورهای دیگر می‌فروشد، این کشورها باید یوان بخرند تا بخشی از هزینه‌ها را پرداخت کنند. این تقاضا برای یوان، ارزش آن را در بازار ارزهای خارجی بالا می‌برد. از طرف دیگر، اگر صادرات چین کم شود، تقاضا برای یوان کاهش می‌یابد و ارزش آن افت می‌کند.
چگونه سیاست‌های اقتصادی چین نرخ ارزهای فارکس را تغییر می‌دهند؟
- کنترل نرخ بهره و نقدینگی: اگر بانک مرکزی چین نرخ بهره را بالا ببرد، سرمایه‌گذاران خارجی به چین علاقه‌مند می‌شوند، چون سود بیشتری از سرمایه‌گذاری خود می‌برند. این یعنی، تقاضا برای یوان بیشتر می‌شود و ارزش آن بالا می‌رود و برعکس، کاهش نرخ بهره موجب کاهش جذابیت یوان برای سرمایه‌گذاران شده و موجب افت ارزش آن می‌شود.
- مداخلات ارزی: چین به‌طور فعال در بازار فارکس مداخله می‌کند تا ارزش یوان را در برابر ارزهای دیگر کنترل کند. این مداخلات معمولاً از طریق خرید و فروش یوان در بازار انجام می‌شود تا از نوسانات غیرمنتظره جلوگیری کرده و به اهداف اقتصادی مانند کنترل تورم یا تقویت صادرات دست یابد. این اقدام باعث کاهش نوسانات یوان می‌شود، اما می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر ارزهای دیگر مانند یورو و ین ژاپن داشته باشد. نمونه‌ای از این تأثیرگذاری در سال ۲۰۱۵ رخ داد، زمانی که چین به‌طور ناگهانی ارزش یوان را کاهش داد و بازار فارکس دچار شوک شد. این اقدام نه‌تنها نرخ یوان، بلکه نرخ سایر ارزهای جهانی را نیز دچار نوسان کرد و نشان داد که سیاست‌های ارزی چین تأثیر مستقیمی بر کل بازار فارکس دارد.
- سیاست‌های تجاری و ژئوپلیتیکی: نوع مواجهه چین با مسائلی مانند تنش‌های تجاری میان چین و ایالات متحده و رویدادهای ژئوپلتیکی (مانند اختلافات مرزی، بحران‌های سیاسی یا اقتصادی با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ) می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر جریان تغییرات قیمت ارزها در بازار فارکس بگذارد.
جنگ تجاری چین و ایالات متحده چه اثری بر نرخ ارزهای فارکس دارد؟
با توجه به جایگاه اقتصادی این دو کشور در جهان، حجم بالای تجارت دوجانبه و نقش یوان (CNY) و دلار آمریکا (USD) در تجارت بین‌المللی، جنگ تجاری بین چین و ایالات متحده بسیار حائز اهمیت است.
این جنگ از سال ۲۰۱۸ با اعمال تعرفه‌ها و تحریم‌های متقابل شروع شد و به یکی از صورت‌های زیر، نرخ ارزها در بازار را تحت تاثیر قرار داده است:
تضعیف یوان چین در برابر دلار آمریکا؛
افزایش تقاضا برای دارایی‌های امن مانند ین ژاپن و فرانک سوئیس؛
نوسانات شدید در ارزهای کالا محور مانند دلار استرالیا و دلار نیوزیلند؛
افزایش نوسانات در شاخص دلار آمریکا (DXY) و تأثیر بر سایر ارزها.
تضعیف یوان چین در برابر دلار آمریکا
با تشدید تنش‌های تجاری و اعمال تعرفه‌های سنگین بر کالاهای چینی، صادرات چین کاهش یافته و رشد اقتصادی این کشور تحت فشار قرار گرفته است. در پاسخ، بانک مرکزی چین (PBOC) اجازه داده که ارزش یوان کاهش یابد تا از صادرات حمایت کند. به طور نمونه، در آگوست ۲۰۱۹، پس از اعلام تعرفه‌های جدید توسط آمریکا، یوان برای اولین‌بار در بیش از یک دهه، از مرز ۷ یوان در برابر هر دلار عبور کرد. این کاهش ارزش، بازارهای مالی را دچار شوک کرد و منجر به نوسانات شدید در بازار فارکس شد.
افزایش تقاضا برای دارایی‌های امن مانند ین ژاپن و فرانک سوئیس
در زمان جنگ تجاری، سرمایه‌گذاران برای محافظت از سرمایه‌های خود به دنبال دارایی‌های امن می‌روند. ین ژاپن (JPY) و فرانک سوئیس (CHF) به عنوان ارزهای امن در زمان بحران‌های اقتصادی و تنش‌های ژئوپلیتیکی شناخته می‌شوند. بنابراین، هر زمان که تنش‌های بین چین و آمریکا تشدید می‌شود، ارزش این ارزها افزایش می‌یابد.
نوسانات شدید در ارزهای کالا محور مانند دلار استرالیا و دلار نیوزیلند
چین یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان کالاهای خام از کشورهای استرالیا و نیوزیلند است. بنابراین، هرگونه کاهش در رشد اقتصادی چین به دلیل جنگ تجاری، مستقیماً بر ارزهای این کشورها تأثیر می‌گذارد. در دوره‌های تشدید تنش، ارزش دلار استرالیا (AUD) و دلار نیوزیلند (NZD) کاهش می‌یابد. به طور مثال، در سال ۲۰۱۸، پس از اعمال تعرفه‌های آمریکا بر کالاهای چینی، رشد اقتصادی چین کاهش یافت و به دنبال آن، ارزش دلار استرالیا در برابر دلار آمریکا حدود ۱۰٪ کاهش پیدا کرد.
افزایش نوسانات در شاخص دلار آمریکا (DXY) و تأثیر بر سایر ارزها
جنگ تجاری، عدم اطمینان اقتصادی را افزایش داده و موجب شده تقاضا برای دلار آمریکا افزایش یابد، زیرا دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی نقش مهمی در سیستم مالی دارد. این موضوع باعث شده است، بویژه در زمان تشدید جنگ تجاری، شاخص دلار (DXY) تقویت شود، اما در برخی مقاطع، نگرانی از کاهش رشد اقتصادی آمریکا باعث تضعیف آن نیز شده است. به طور مثال، در سال ۲۰۱۹ و با تشدید تنش، شاخص دلار ابتدا افزایش یافت، اما با کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) آمریکا به دلیل جنگ تجاری، این شاخص مجدداً کاهش یافت و بازار فارکس را دچار نوسانات شدیدی کرد.
چگونه شاخص‌های اقتصادی چین بازار فارکس را تحت تأثیر قرار می‌دهند؟
شاخص‌های اقتصادی چین مثل رشد اقتصادی، تورم و تولید صنعتی همانند یک دماسنج برای سلامت اقتصاد این کشور عمل می‌کنند و روی فارکس تاثیر مستقیم دارند. از جمله شاخص‌های اقتصادی تاثیرگذاردر این زمینه عبارتند از:
- رشد اقتصادی چین؛
- تورم و تغییر نرخ بهره؛
- تولید صنعتی؛
- تراز تجاری.
رشد اقتصادی
اگر اقتصاد چین رشد کند (مثلاً تولید ناخالص داخلی یا GDP بالا برود)، سرمایه‌گذاران خارجی به این کشور جذب می‌شوند. این یعنی تقاضا برای یوان بیشتر می‌شود و ارزش یوان و ارزهای شرکای تجاری چین در راس آنها دلار استرالیا و دلار نیوزیلند بالا می‌رود.
تورم و تغییر نرخ بهره
اگر تورم در چین زیاد شود، بانک مرکزی ممکن است نرخ بهره را بالا ببرد تا آن را کنترل کند. این کار ارزش یوان را تقویت می‌کند و برعکس.
تولید صنعتی
چین کارخانه جهان است. اگر تولیدش کم شود، صادراتش افت می‌کند و رشد اقتصادی آن کندتر می‌شود. بنابراین، تقاضا برای یوان کاهش می‌یابد. برای مثال، در سال ۲۰۲۰ که همه‌گیری کرونا تولید چین را مختل کرد، ارزش یوان کمی افت کرد، اما وقتی اقتصادش سریع‌تر از بقیه کشورها بهبود یافت، یوان دوباره تقویت شد.
تراز تجاری (صادرات و واردات)
تراز تجاری چین تفاوت بین ارزش صادرات و واردات این کشور را نشان می‌دهد. مازاد تجاری (افزایش صادرات نسبت به واردات) معمولاً باعث افزایش تقاضا برای یوان چین می‌شود، زیرا صادرکنندگان برای تبدیل درآمدهای دلاری خود به یوان، این ارز را خریداری می‌کنند. این روند می‌تواند ارزش یوان را تقویت کند و بر سایر ارزهای جهانی مانند دلار آمریکا، یورو و ین ژاپن و … نیز اثر بگذارد. از سوی دیگر، اگر چین کسری تجاری را تجربه کند (واردات بیشتر از صادرات باشد)، فشار نزولی بر ارزش یوان ایجاد می‌شود، زیرا برای پرداخت واردات، نیاز به فروش یوان و خرید ارزهای خارجی افزایش می‌یابد.
نفوذ چین در بازارهای مالی جهانی چگونه اثر خود را بر نرخ ارزها نشان می‌دهد؟
چین فقط با مداخلات و فعالیت‌های ارزی روی فارکس تاثیر نمی‌گذارد؛ نفوذ چین در بازارهای مالی جهانی به طرق مختلف، از طریق سرمایه‌گذاری‌های کلان، حضور شرکتهای چندملیتی چینی و استراتژی‌های مالی بین‌المللی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر نرخ ارزها اثرگذار است. برخی از این موارد عبارتند از:
- نفوذ چین از طریق شرکتهای چند ملیتی چینی؛
- نفوذ چین بر بازارهای مالی از طریق سرمایه‌گذاری های کلان؛
- نفوذ بر بازارهای مالی از طریق خرید دارایی‌های خارجی توسط چین.
نفوذ چین از طریق شرکتهای چند ملیتی چینی
چین میزبان برخی از بزرگ‌ترین شرکتهای چندملیتی جهان مانند علی‌بابا، تنسنت، هوآوی و بایت‌دنس است که در سطح بین‌المللی فعالیت گسترده‌ای دارند. هنگامی‌که این شرکت‌ها در بازارهای خارجی گسترش پیدا می‌کنند، معاملات مالی آنها اغلب به یوان انجام می‌شود که این موضوع باعث افزایش تقاضا برای یوان و در نتیجه تقویت ارزش آن در برابر سایر ارزها می‌شود.
نفوذ چین بر بازارهای مالی از طریق سرمایه‌گذاری های کلان
همچنین، چین در پروژه‌هایی مثل کمربند و جاده (BRI)، میلیاردها دلار در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده است. این کشورها برای همکاری با چین، یوان می‌خرند و همین امر بر نرخ ارزها اثر می‌گذارد.
به طور مثال، چین میلیاردها دلار در توسعه راه‌آهن، بنادر و نیروگاه‌های برق در کشورهای آفریقایی سرمایه‌گذاری کرده است. این کشورها برای تأمین مالی این پروژه‌ها، یوان بیشتری نگهداری کرده و استفاده می‌کنند. نیز، برخی کشورهای نفت‌خیز مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی شروع به پذیرش یوان برای فروش نفت به چین کرده‌اند که می‌تواند وابستگی این کشورها به دلار را کاهش دهد.
نفوذ بر بازارهای مالی از طریق خرید دارایی‌های خارجی توسط چین
در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاران و شرکتهای چینی به خرید دارایی‌های بین‌المللی از جمله اوراق قرضه، املاک و مستغلات و شرکتهای خارجی روی آورده‌اند. این سرمایه‌گذاری‌های خارجی می‌تواند تأثیر گسترده‌ای بر بازار ارزهای جهانی داشته باشد.
مثال‌های زیر نمونه‌های عینی از این نوع سرمایه‌گذاری‌هاو تبعات آن بر نرخ ارزها است:
- خرید املاک در استرالیا و کانادا: ورود سرمایه‌گذاران چینی به بازار مسکن این کشورها باعث افزایش ارزش دلار استرالیا (AUD) و دلار کانادا (CAD) شده است.
- سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه ایالات متحده: چین یکی از بزرگ‌ترین دارندگان اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکاست. اگر چین این اوراق را بفروشد و سرمایه‌های خود را به یوان یا ارزهای دیگر تبدیل کند، این موضوع می‌تواند موجب تضعیف دلار آمریکا شود.
آیا یوان چین می‌تواند جایگزین دلار در فارکس شود؟
دلار آمریکا سال‌هاست که ارز غالب جهان است. اما، چین با اقتصاد رو به رشد خود طی سال‌های اخیر، سودای تبدیل یوان به یک ارز جهانی را دارد. شروع و تشدید جنگ تجاری این کشور با ایالات متحده نیز مزید بر علت شده است. اکنون، سوال بزرگی که بسیاری می‌پرسند این است: آیا یوان می‌تواند جایگزین دلار در فارکس شود؟
پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی چندین عامل کلیدی از جمله حجم معاملات، نقش یوان در ذخایر ارزی جهانی، قابلیت تبدیل‌پذیری، اعتماد بین‌المللی و میزان نفوذ سیاسی و اقتصادی چین در جهان است.
به طور کلی، بررسی پارامترهای فوق نشان می‌دهد که:
- در کوتاه‌مدت (تا 5 سال آینده): احتمال جایگزینی دلار با یوان بسیار کم است. دلار همچنان ارز مسلط در فارکس و تجارت جهانی باقی خواهد ماند، زیرا یوان هنوز به‌اندازه کافی قابل تبدیل، پذیرفته‌شده و مورد اعتماد نیست.
- در میان‌مدت (۵-۱۵ سال آینده): اگر چین کنترل‌های ارزی را کاهش دهد، سیستم مالی خود را شفاف‌تر کند و سهم یوان در تجارت جهانی و ذخایر ارزی افزایش یابد، یوان می‌تواند رقیب جدی‌تری برای دلار شود. اما، هنوز جایگزین کامل نخواهد شد.
- در بلندمدت (بیش از 15 سال آینده): اگر چین بتواند سیستم مالی و اقتصادی خود را اصلاح کند و وابستگی کشورها به دلار را کاهش دهد، یوان می‌تواند نقش بسیار بزرگ‌تری در فارکس داشته باشد. بااین‌حال، جایگزینی کامل دلار بعید به نظر می‌رسد، مگر اینکه اقتصاد آمریکا دچار بحران بزرگی شود، یا چین به اقتصاد شماره یک جهان تبدیل شود و یا اینکه تحولات اقتصادی و ژئوپلتیک جهانی به سمتی برود که ائتلاف جهانی بر علیه دلار تشکیل شود.
مزایا و معایب جایگزینی یوان چین با دلار در فارکس
جایگزینی یوان با دلار می‌تواند پیامدهای مثبت به همراه داشته باشد و یا چالش‌های جدیدی ایجاد کند.
مزایای جایگزینی یوان چین با دلار در فارکس
برخی از مزایای جایگزینی یوان با دلار عبارتند از:
- کاهش وابستگی به دلار آمریکا: کشورهایی که از دلار برای تجارت استفاده می‌کنند، به سیاست‌های مالی و پولی آمریکا وابسته هستند. استفاده از یوان می‌تواند این وابستگی را کاهش داده و به کشورها استقلال بیشتری در تصمیمات اقتصادی بدهد، به شرطی که این بار به دلیل وابستگی به چین از آن ور بام نیفتند!
- افزایش ثبات برای شرکای تجاری چین: چین بزرگ‌ترین صادرکننده جهان است و بسیاری از کشورها، به‌ویژه در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، با چین تجارت گسترده‌ای دارند. انجام معاملات با یوان می‌تواند از نوسانات نرخ ارز ناشی از تغییرات دلار بکاهد.
- توسعه بازارهای مالی چین: افزایش استفاده از یوان در تجارت جهانی و فارکس، می‌تواند بازارهای مالی چین را تقویت کند و دسترسی سرمایه‌گذاران خارجی را به دارایی‌های چینی افزایش دهد.
- حمایت از پروژه‌های بین‌المللی چین: چین از طریق طرح کمربند و جاده (BRI) در بسیاری از کشورها سرمایه‌گذاری کرده است. استفاده از یوان در این پروژه‌ها می‌تواند موجب گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی چین شود.
در واقع همانگونه که مشاهده می‌شود، جایگزینی یوان با دلار بیشتر مزیت برای چین است تا سایر کشورها، زیرا در گذر زمان جایگزینی یوان بدین شیوه عملا تغییر وابستگی از ارزی به ارزی دیگر است که در طول زمان همان مشکلات امروز با جزئیاتی متفاوت می‌تواند، بروز پیدا کند.
معایب جایگزینی یوان چین با دلار در فارکس
برخی از چالش‌های جایگزین کردن یوان با دلار عبارتند از:
- عدم تبدیل‌پذیری کامل: یوان هنوز به‌طور کامل قابل تبدیل نیست، یعنی نمی‌توان آن را به راحتی در همه معاملات بین‌المللی استفاده کرد و محدودیت‌هایی دارد. برای مثال، در مارس ۲۰۲۳، یوان تنها ۲.۴ درصد از پرداخت‌های جهانی را تشکیل می‌داد، در حالی که دلار با ۴۱.۷ درصد همچنان پیشتاز بود. این تفاوت بزرگ نشان می‌دهد که یوان هنوز راه زیادی برای تبدیل شدن به یک ارز جهانی دارد.
- کنترل‌های سرمایه‌ای: چین قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای ورود و خروج سرمایه اعمال می‌کند که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران خارجی نتوانند به راحتی به یوان دسترسی پیدا کنند. این محدودیت‌ها جذابیت یوان را به عنوان یک ارز ذخیره کم می‌کند، چون نقدینگی و آزادی عمل در استفاده از آن پایین است.
- وابستگی به دلار: بیشتر معاملات تجاری چین هنوز با دلار انجام می‌شود و سیستم مالی این کشور به دلار وابستگی زیادی دارد. برای کم کردن این وابستگی، چین باید تغییرات بزرگی در سیاست‌های مالی و اقتصادی خود ایجاد کند که کاری پیچیده و زمان‌بر است.
- تنش‌های ژئوپلیتیکی: تنش‌های سیاسی و تجاری بین چین و آمریکا؛ به خصوص از زمان شروع جنگ تجاری در سال ۲۰۱۸، باعث شده که پذیرش یوان در سطح جهانی سخت‌تر شود. این اختلافات باعث می‌شود برخی کشورها ترجیح دهند به‌جای یوان، همچنان از دلار به عنوان ارز اصلی خود استفاده کنند.
نتیجه‌گیری
تاثیر چین بر نرخ ارزهای فارکس غیرقابل انکار است. از نقش یوان در تجارت جهانی گرفته تا سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی چین، جنگ تجاری با آمریکا، شاخص‌های اقتصادی، و نفوذ مالی این کشور، همه و همه نشان می‌دهند که چین یک بازیگر کلیدی در بازار ارزهای خارجی است.
با رشد سریع اقتصاد چین و تلاش برای جهانی کردن یوان، این تاثیر در آینده حتی بیشتر هم خواهد شد. چه برای معامله‌گران فارکس، چه برای علاقه‌مندان به اقتصاد جهانی، درک این عوامل می‌تواند به فهم بهتر نوسانات ارزی و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه کمک کند. شما فکر می‌کنید چین تا کجا می‌تواند پیش برود؟
